https://orthodoxsmile.blogspot.com
Orthodox Smile - Ορθοδοξία
Θεία Εξομολόγηση
Greek Flowers of Orthodoxy 27
ORTHODOX CHRISTIANITY – MULTILINGUAL ORTHODOXY – EASTERN ORTHODOX CHURCH – ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ – SIMBAHANG ORTODOKSO NG SILANGAN – 东正教在中国 – ORTODOXIA – 日本正教会 – ORTODOSSIA – อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ – ORTHODOXIE – 동방 정교회 – PRAWOSŁAWIE – ORTHODOXE KERK - නැගෙනහිර ඕර්තඩොක්ස් සභාව – СРЦЕ ПРАВОСЛАВНО – BISERICA ORTODOXĂ – GEREJA ORTODOKS – ORTODOKSI – ПРАВОСЛАВИЕ – ORTODOKSE KIRKE – CHÍNH THỐNG GIÁO ĐÔNG PHƯƠNG – EAGLAIS CHEARTCHREIDMHEACH – ՈՒՂՂԱՓԱՌ ԵԿԵՂԵՑԻՆ / Abel-Tasos Gkiouzelis - https://gkiouzelisabeltasos.blogspot.com - Email: gkiouz.abel@gmail.com - Feel free to email me...!
♫•(¯`v´¯) ¸.•*¨*
◦.(¯`:☼:´¯)
..✿.(.^.)•.¸¸.•`•.¸¸✿
✩¸ ¸.•¨
Αναζήτηση Πνευματικού Πατέρα
Σε κάθε περιοχή υπάρχουν σωστοί Πνευματικοί Πατέρες για Θεία Εξομολόγηση. Σε περίπτωση όμως που κάποιος δεν ξέρει που να πάει μπορεί να μου στήλει email για να του προτείνω μερικούς Πνευματικούς Πατέρες που ξέρω: gkiouz.abel@gmail.com
Άβελ-Τάσος Γκιουζέλης
<>
Δημήτριος Παναγόπουλος, ἱεροκύρηκας:
«Κάποτε ἔκανα μιά πρωϊνή ὁμιλία σέ μιά ἐπαρχιακή πόλι.
Ἀνάμεσα στα ἄτομα, πού βρέθηκαν στήν ὁμιλία αὐτή, ἦταν καί μιά νεαρή κοπέλα, ἡ ὁποία ἀπ᾽ τό ντύσιμό της καί τήν ὄψι της, καταλάβαινε κανείς, ὄτι δέν ἔπρεπε νά εἶχε καί πολύ σχέσι μέ τήν Ἐκκλησία.
Ὅταν τελείωσα τήν ὁμιλία μου στίς 12 καί μισή τό μεσημέρι, μοῦ ήρθε ο λογισμός νά πάω, νά τῆς πῶ, νά ἐξομολογηθῆ στόν πάτερ τῆς ἐνορίας ἐκείνης.
Αὐτή μοῦ εἶπε, ὄτι θά ἐρχόταν καί στήν ἀπογευματινή μου ὁμιλία, στίς 5 καί μισή καί ἐκεῖ θά τό ξανασυζητούσαμε.
Ὄχι τῆς εἶπα, τώρα ἀμέσως νά πᾶς!
Αὐτή, ὅμως, ἐπέμενε γιά τό ἀπόγευμα καί ἔτσι δέν μποροῦσα ἐγώ νά κάνω κάτι περισσότερο.
Στήν ἀπογευματινή ὁμιλία μου, τελικά δέν ἦρθε, ὅπως σκόπευε νά ἔρθη.
Εἶχε πάει μέ ἄλλα δύο ἄτομα, στίς 3 τό ἀπόγευμα γιά βαρκάδα στή θάλασσα.
Ὅμως, ὁ καιρός ἀπότομα χάλασε καί πνίγηκαν καί οἱ τρεῖς!...
Κανείς δέν μᾶς ἐγγυάται γιά τό μέλλον, γιά τό ἄν θά ζοῦμε τήν ἐπόμενη στιγμή.
Γι᾽ αὐτό καί πρέπει τήν ἐξομολόγησι νά μήν τήν ἀναβάλλουμε.
Ὁ διάβολος εἶναι τεχνίτης σέ αὐτό τό θέμα.
Ἔχεις καιρό, ψιθυρίζει στό αὐτί τοῦ ἀνθρώπου καί ο ἄνθρωπος ἐπαναπαύεται καί συνεχῶς ἀναβάλλει τή μετάνοιά του».
<>
Συνέντευξη της Μοναχής Υπομονής (Helen Mazlou),
στον Οδυσσέα Μητσόπουλο,
για την εκπομπή “Πρωινό Σουσού”, στο κανάλι OPEN
-«Ποιός ήταν ο λόγος που σας έκανε να αφήσετε πίσω σας τα εγκόσμια και να ακολουθήσετε τον δρόμο του Θεού;»
-«Στην ουσία δεν γνώριζα τον Χριστό, όπως νόμιζα ότι τον γνωρίζω, και ξέρω ότι είμαι Ορθόδοξη Χριστιανή, ήμουν κατ΄ όνομα όμως όχι κατά πράξη, οπότε κατηχήθηκα έμαθα έτσι διάφορα από το YouTube.
Συγκεκριμένα έτσι άρχισα από τον γέροντά μου, τον γέροντα Δοσίθεο, έβλεπα βιντεάκια, κόλλησα, μου άρεσε πάρα πολύ, γιατί είναι η Αλήθεια.
Οπότε, εφόσον άρχισα να μαθαίνω την Αλήθεια, η συνείδηση με χτυπούσε μέσα μου και με τράβηξε με τον καιρό ακόμα πιο πολύ, έτσι σιγά σιγά με τον καιρό με την εξομολόγηση, με την Θεία Κοινωνία, μπόρεσα να έρθω πιο κοντά, δόξα τω Θεώ».
-«Πως είναι μέσα στη Μονή η νέα σας ζωή;»
-«Διαφορετικά από τα κοσμικά σίγουρα, έτσι με τις προσευχές είναι πολύ όμορφα, η επικοινωνία με τον Χριστό, έτσι που γίνεται καθημερινά, με τις διακονίες που υπάρχουν, είναι διαφορετικά και δεν θα το άλλαζα»
-«Τι μήνυμα έχετε να στείλετε σε όλα τα νέα παιδιά που σας ακολουθούσαν τόσο έντονα στα social media;»
-«Θα έλεγα να μη ντραπούν ποτέ να ομολογήσουν τον Αληθινό, τον Χριστό μας, γιατί είμαστε Ορθόδοξοι Χριστιανοί και πρέπει να είμαστε περήφανοι να μη ντρεπόμαστε.
Γι' αυτό κι εγώ δημοσίευσα τις φωτογραφίες γιατί και με έψαχναν αναρωτιόντουσαν το
που είμαι, τι γίνεται μαζί μου, και είναι και ομολογία, να είναι κοντά στην Εκκλησία, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, να εξομολογούνται να έχουν τον πνευματικό τους.
Γιατί υπάρχει άγνοια, πόσο μάλλον υπήρχε και από μένα πάρα πολύ, οπότε να δούνε έτσι, να μάθουνε για τον Χριστό μας, να διαβάσουνε, αλλά να ακολουθήσουνε έναν καλό πνευματικό, όπως έλεγαν και οι Άγιοι μας, θα κάνουμε χιλιόμετρα να βρούμε έναν καλό πνευματικό.
Σκοπός του ανθρώπου είναι να αγιάσει το λέει ο Κύριός μας.
Λέει Άγιος είμαι Εγώ, θέλω να γίνετε κι εσείς, οπότε, αυτός είναι ο σκοπός της ζωής, για όλους, όχι μόνο για τους μοναχούς και για τους κοσμικούς φυσικά»
-«Πως ήταν οι σκέψεις και τα συναισθήματα σας σε αυτό το μυστήριο κατά το οποίο ασπαστήκατε τα θεία;»
-«Ήταν έτσι συγκινητικό, κάτι το ξεχωριστό, νύμφη Χριστού, ο νέος άνθρωπος ήρθε και αφήσαμε τον παλαιό άνθρωπο.
Οπότε ήταν έτσι κάτι μοναδικό, δόξα τω Θεώ, και έτσι είμαι χαρούμενη για αυτό το δρόμο που ακολούθησα, και θα παραμείνω έτσι, προφανώς»
-«Η οικογένεια σας είναι δίπλα σας σε αυτό το νέο βήμα στη ζωή σας;»
-«Ευτυχώς είμαστε στην ίδια συχνότητα, έτσι με τις προσευχές, που στηρίζουνε, είμαστε καλά δόξα τω Θεώ, δόξα τω Θεώ, με επισκέπτονται, όποτε έτσι πρέπει και χρειάζεται, αγωνιζόμαστε όλοι μαζί.
Μη νομίζει ο κόσμος ότι γίνεται κάποιος μοναχός επειδή έχει θέμα ή θέλει να ξεφύγει από τη ζωή, ήρθα γιατί γνώρισα τον Χριστό, τον αγάπησα. Αυτό μόνο».
<>
Εξομολόγηση, το Λουτρό τής Ψυχής (Σύντομες και περιεκτικές συμβουλές και εξηγήσεις)
Ίσως όμως να είσαι από εκείνους, που δεν γνώρισαν ως τώρα την γαλήνη και την χαρά που χαρίζει η Εξομολόγηση. Δεν σού εδόθη η κατάλληλη ευκαιρία. Δεν γνωρίζεις την αναγκαιότητα τής Εξομολογήσεως. Δεν γνωρίζεις πως πρέπει να εξομολογηθείς. Θα ήθελες όμως να πληροφορηθείς, να μάθεις...
Το βιβλιαράκι αυτό, μέσα στις λίγες γραμμές του, αυτό ακριβώς σκοπεύει. Να δώσει, σε όσους έχουν την δίψα να μάθουν, την ευκαιρία, να γνωρίσουν τα βασικά γύρω από το μεγάλο Μυστήριο τής Εξομολογήσεως, να βοηθήσει στο να κάνουν καλή Εξομολόγηση, να αισθανθούν την ανακούφιση και την χαρά που φέρνει η Εξομολόγηση, χαρά η οποία είναι ο αντίλαλος τής χαράς τού ουρανού, διότι όπως είπε ο Χριστός: «Χαρά γίνεται εν ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι».
Πρώτα - πρώτα θα απαντήσουμε στην πρωταρχική απορία σου:
1. Γιατί πρέπει να εξομολογηθώ;
Θα εξομολογηθείς για να βρεις την γαλήνη και την χαρά σου. Είσαι στενοχωρημένος και λυπημένος. Πολλές σκέψεις και αγωνίες βασανίζουν την ψυχή σου. Νομίζεις ότι αιτία τής αγωνίας σου είναι η ανέχεια, η αρρώστια, οι δυσκολίες που συναντάς... Πραγματικά όμως η ουσιαστική αφορμή ευρίσκεται αλλού. Η χαρά και η λύπη τού ανθρώπου έχει την πηγή της στην συνείδησή του. Όταν αυτή ειρηνεύει και δεν διαμαρτύρεται, τότε όση συννεφιά και αν είναι απ' έξω, ο άνθρωπος χαίρεται την ζωή του. Όταν όμως η συνείδηση φωνάζει πως είσαι ένοχος, τότε και μέσα στην πιο ζηλευτή υγεία και στα μεγαλύτερα πλούτη και στις ζωηρότερες απολαύσεις, θα είσαι ο δυστυχής. Θα είσαι ένας άλλος Δαμοκλής, που θα βλέπεις επάνω από το κεφάλι σου να κρέμεται το ξίφος τής θείας δικαιοσύνης. Από την κατάσταση αυτή μόνο η Εξομολόγηση έχει την δύναμη να σε λυτρώσει, διότι μόνο με αυτήν επιτυγχάνεται η συγχώρηση τών αμαρτιών σου και άρα η γαλήνη τής συνειδήσεώς σου.
Θα εξομολογηθείς για να αποκτήσει και πάλι η ψυχή σου την καθαρότητα και την ωραιότητα που τής έδωσε ο Θεός. Οι παρεκτροπές και οι αμαρτίες σου είναι εκείνα που μολύνουν και ασχημίζουν την ψυχή σου, που την κάνουν αγνώριστη, τόσο, ώστε να την αποστρέφεται ο Θεός και σιγά-σιγά και οι άνθρωποι. Πρόσεξε και θα δεις πόσο αποκρουστικός γίνεται ο άνθρωπος ο εγωϊστής, ο φθονερός, ο μέθυσος, ο εγκληματίας, όσο ωραίος και αν είναι εξωτερικά.
Θα εξομολογηθείς ακόμη, διότι αυτή είναι η εντολή τού Θεού. Με το στόμα τού Προφήτου Ησαΐα ο Θεός διέταξε: «Λούσασθε και καθαροί γίνεσθε, αφέλετε τας πονηρίας από τών ψυχών υμών». Ο Πρόδρομος Ιωάννης, αλλά και αυτός ο Κύριός μας εις μετάνοιαν εκάλεσαν: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία τών ουρανών». Και δεν υπάρχει χριστιανική ψυχή, που να μη συγκινείται διαβάζοντας την παραβολή τού Ασώτου υιού, τον οποίο η πραγματική μετάνοια και η ειλικρινής Εξομολόγηση οδήγησαν στο να ξαναπάρει την πρώτη του θέση στο πατρικό σπίτι.
Πρέπει λοιπόν, είναι ανάγκη, να εξομολογηθείς.
2. Πού θα εξομολογηθώ;
Όχι μπροστά στην εικόνα ούτε απ' ευθείας στον Θεό. Εφ' όσον πήρες απόφαση να εξομολογηθείς, είσαι υποχρεωμένος να κάνεις Εξομολόγηση όπως την όρισε ο Χριστός και η Εκκλησία και όχι όπως νομίζεις εσύ. Όσες φορές τα είπες στην εικόνα ή απ' ευθείας στον Θεό, τι απάντηση επήρες; Και πώς είσαι σίγουρος ότι έκαμες καλή Εξομολόγηση, αφού για πολλά ίσως σφάλματά σου δεν θεώρησες ανάγκη να τα πεις, διότι δεν γνώριζες πως είναι αμαρτίες; και ύστερα από μία τέτοια Εξομολόγηση τι οδηγίες και τι συμβουλές πήρες για την διόρθωση τής ζωής σου;
Αν αυτό που λες είναι ορθό, τότε θα είναι σωστό κι αυτό που θα σού πω τώρα: Όταν είσαι άρρωστος, δεν χρειάζεται να πας στον γιατρό. Πάρε μία φωτογραφία τού γιατρού και πες της πού πονάς και τι αισθάνεσαι!
Όχι λοιπόν! Για να εξομολογηθείς, θα πας στον Ιερέα, στον Πνευματικό, ο οποίος είναι επιφορτισμένος εκ μέρους τού Θεού ειδικά με την εργασία αυτή. Ο Κύριος, μετά την Ανάστασή Του, το βράδυ τής πρώτης ημέρας τής Αναστάσεως, έδωσε στους Αποστόλους την ειδική αυτή εξουσία με το να εμφυσήσει σ' αυτούς το Άγιο Πνεύμα και με τους βαρυσήμαντους αυτούς λόγους: «Λάβετε Πνεύμα Άγιον· αν τινων αφήτε τας αμαρτίας, αφίενται αυτοίς· αν τινων κρατήτε, κεκράτηνται» (Ιωάν. κ´ 22-23).
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει τα εξής, ερμηνεύοντας τα λόγια αυτά τού Κυρίου: «Καίτοι κατοικούν εδώ εις την γην, επετράπησαν να διοικούν τα εν ουρανοίς και έλαβον εξουσίαν, την οποίαν ο Θεός ούτε εις αγγέλους, ούτε εις αρχαγγέλους έδωκε, διότι δεν είπεν εις εκείνους «όσα αν δήσητε επί τής γης, έσται δεδεμένα εν τω ουρανώ, και όσα αν λύσητε επί τής γης, έσται λελυμένα εν τω ουρανώ». Όσα οι Ιερείς εδώ επί τής γης ενεργούν (δια τού Μυστηρίου τής Εξομολογήσεως), ταύτα ο Θεός από τον ουρανό επικυρώνει και ο Δεσπότης επιβεβαιώνει την απόφαση τών δούλων του Ιερέων...»
«Μετανοήσατε οι πεπλανημένοι, επιστρέψατε τη καρδία» (Ησαΐας, μς´ 8)
3. Όχι δικαιολογίες
Παρ' όλα αυτά είναι μερικοί, που δικαιολογούνται πως δεν υπάρχουν σήμερα καλοί Ιερείς και κατάλληλοι Εξομολόγοι. Αυτό είναι μία μεγάλη ανακρίβεια. Σήμερα υπάρχουν καλοί Εξομολόγοι, περισσότεροι από κάθε άλλη φορά. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ψάξουμε να τους βρούμε.
Ας κάνουμε για την υγεία τής ψυχής ότι κάνουμε και για την υγεία τού σώματος. Όταν αρρωστήσουμε, ερωτούμε να μάθουμε πού είναι ο καλός γιατρός. Και είμεθα διατεθειμένοι να φθάσουμε και στην Ευρώπη και στην Αμερική ακόμη. Γιατί να μην κάνουμε το ίδιο και για την ψυχή μας; Θα σε ρωτούσα ακόμη και κάτι άλλο: Μήπως εξετάζεις τι άνθρωπος είναι ο γιατρός, ο φαρμακοποιός, ο αρτοποιός σου; Δεν πηγαίνεις μόνο και μόνο για να πάρεις ό,τι σου χρειάζεται, αδιαφορώντας για το ποιόν τών ανθρώπων αυτών;
Έπειτα μη λησμονείς ότι η χάρις τού Μυστηρίου δεν εξαρτάται από το πρόσωπο τού Ιερέως. Η συγχώρηση τών αμαρτιών σου, την οποίαν πηγαίνεις να λάβεις στην Εξομολόγηση, δεν πηγάζει από τον Ιερέα, αλλ' από τον ίδιο τον Θεό. Εάν προσέξεις, θ' ακούσης, στο τέλος τής Εξομολογήσεως, τον Ιερέα, μετά την ανάγνωση τής ευχής, να σού λέει και τα εξής: «Η χάρις τού Παναγίου Πνεύματος, (όχι εγώ), δια τής εμής ελαχιστότητος, έχει σε συγκεχωρημένον και λελυμένον».
4. Πότε όμως;
Πρέπει να εξομολογηθείς τα ταχύτερο. Χωρίς να χάσεις καθόλου καιρό. Μη πεις: Εξομολογούμαι αργότερα. Ο καιρός δεν είναι στην εξουσία σου. Πόσους δεν γέλασε και δεν κατέστρεψε έτσι ο εχθρός τής ψυχής μας, ο διάβολος! Όσο αναβάλλεις, τόσο συσσωρεύονται όλο και περισσότερες αμαρτίες. Όσο περνά ο καιρός, τόσο οι αμαρτίες σου θα γίνονται βαρύτερες και χειρότερες. Μη φαντάζεσαι ότι οι μεγάλοι αμαρτωλοί έφθασαν δια μιας στο κατάντημά τους. Από μικρές αμαρτίες άρχισαν και σιγά – σιγά, χωρίς την συγχώρηση και την ενίσχυση τής Εξομολογήσεως, η ψυχή τους συνήθισε στην ατμόσφαιρα και την ζωή τής αμαρτίας και έτσι προχώρησαν από τις μικρότερες στις μεγαλύτερες αμαρτίες, χωρίς να το αντιληφθούν. Με την Εξομολόγηση βγάζεις από το χωράφι τής ψυχής σου τους σπόρους τού κακού, που σπέρνει ο διάβολος, και δεν τους αφήνεις να ριζολογήσουν και να αναπτυχθούν. Επί πλέον, όσο αναβάλλεις να εξομολογηθείς, τόσο δυσκολότερο σού φαίνεται να πλησιάσεις στον Πνευματικό. Μη πεις με τον νου σου: Θα μετανοήσω και θα εξομολογηθώ, όταν θα γεράσω. Ποιος σού υπόσχεται ότι θα γεράσεις; και πώς φαντάζεσαι ότι θα έχεις την αντοχή που χρειάζεται για να μετανοήσεις, όταν ξέρεις πόσο αδύνατη γίνεται και η θέληση και η σκέψη και όλες οι δυνάμεις τού ηλικιωμένου ανθρώπου;
Μη σκεφθείς: Τώρα είμαι πολύ αμαρτωλός. Θα φροντίσω σιγά-σιγά να διορθωθώ και μετά εξομολογούμαι. Αλλοίμονο αν ο βαρειά άρρωστος έλεγε θα γίνω καλύτερα και μετά θα πάω στον γιατρό. Μην αφήσεις να πας στον Πνευματικό την τελευταία στιγμή, τις παραμονές τών μεγάλων Εορτών. Τότε είναι τόσοι πολλοί που περιμένουν να εξομολογηθούν, ώστε είναι αδύνατο και από μέρους σου και από μέρους εκείνου να κάνεις μία καλή Εξομολόγηση.
Πότε λοιπόν θα εξομολογηθείς;
Κάθε πότε πλένεσαι; Κάθε πότε πλένεις τα ρούχα σου; Μήπως μένεις άπλυτος και με ακάθαρτα ρούχα, λέγοντας ότι θα καθαριστείς τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα; Μήπως όταν πονάς ή όταν σε καίει ο πυρετός, αφήνεις, έστω και ύστερα από μία ώρα, να ζητήσεις την βοήθεια τού γιατρού; Ότι κάνεις για το σώμα σου, θα κάνεις και για την ψυχή σου. Μόλις αισθανθείς το πρώτο λέρωμα, την πρώτη πληγή, το πρώτο βάρος τής αμαρτίας, θα τρέξεις αμέσως χωρίς αναβολή.
Τής πατρώας, δόξης σου, αποσκιρτήσας αφρόνως, εν κακοίς εσκόρπισα, ον μοι παρέδωκας πλούτον· όθεν σοι την τού Ασώτου, φωνήν κραυγάζω· Ήμαρτον ενώπιόν σου Πάτερ οικτίρμον· δέξαι με μετανοούντα, και ποίησόν με, ως ένα τών μισθίων σου. (Κοντάκιον Κυριακής Ασώτου)
5. Πώς θα εξομολογηθώ;
Όπως για να πας στον γιατρό πρέπει να καταλάβεις ότι είσαι άρρωστος, έτσι και για να ξεκινήσεις να εξομολογηθείς πρέπει πρώτα – πρώτα να συναισθανθείς ότι είσαι ένας αμαρτωλός. Πολλοί νομίζουν πως δεν έχουν αμαρτίες ή πιστεύουν πως οι αμαρτίες τους είναι ασήμαντες και ελαφρές, άλλωστε έχουν τόσες δικαιολογίες για τα σφάλματά τους. Όμως ο λόγος τού Θεού βεβαιώνει κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει δίκαιος «ουδέ εις» και μάς προειδοποιεί ότι «εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν ουκ έχομεν, εαυτούς πλανώμεν και η αλήθεια ουκ έστιν εν ημίν». Όσες και όποιες και αν είναι οι αμαρτίες μας, είναι αμαρτίες, που για να συγχωρηθούν χρειάσθηκε να σταυρωθεί ο Χριστός.
Εάν λες ότι δεν έχεις αμαρτίες, ή ότι οι αμαρτίες σου είναι ελαφρές και δικαιολογημένες, αυτό σημαίνει πως δεν γνωρίζεις όσο πρέπει τον νόμο τού Θεού. Εδώ θα σε βοηθήσουμε σύντομα και απλά να εξετάσεις τον εαυτό σου κάτω από το φως τού νόμου τού Θεού, για να ανακαλύψεις και εξακριβώσεις τις αμαρτίες σου. Ο κατάλογος τών ερωτημάτων αυτών δεν εξαντλεί και δεν περιλαμβάνει – διότι δεν είναι εύκολο – όλες τις περιπτώσεις που μπορεί να γίναμε ένοχοι απέναντι τού θείου νόμου. Θα σού είναι όμως μία καλή αρχή και μία αρκετή βοήθεια για αν κάνεις μία καλή εξέταση τού εαυτού σου.
Μη ξεκινήσεις, λοιπόν, απροετοίμαστος για την Εξομολόγηση. Διάλεξε έναν ήρεμο τόπο και σε μία ήσυχη ώρα, βάλε κάτω τον εαυτό σου και εξέτασε τον αμερόληπτα και χωρίς ελαφρυντικά.
Α´
Εξέτασέ τον πρώτα εάν είναι εντάξει στα καθήκοντά του προς τον Θεό:
Ποια είναι η πίστη σου και η εμπιστοσύνη σου προς τον Θεό; Μήπως στις δυσκολίες τής ζωής σου απελπίζεσαι και γογγύζεις κατά τού Θεού; Μήπως πιστεύεις σε όνειρα και δεισιδαιμονίες; μήπως διαφωτίζεις και οδηγείς άλλους στα να τηρήσουν διάφορες δεισιδαιμονίες και προλήψεις; Κατέφυγες καμιά φορά στα μάγια, τον πνευματισμό κλπ.; Μήπως παρασύρθηκες ποτέ από αιρετικές διδασκαλίες; Μήπως συζητείς με τους μάρτυρας τού Ιεχωβά ή άλλους αιρετικούς; Μήπως πηγαίνεις στις συναθροίσεις τους, ή διαβάζεις τα βιβλία τους; Αφήνεις το στόμα σου ελεύθερο ώστε να βγαίνουν απ' αυτό απρεπείς λόγοι, ύβρεις, κακολογίες, κατάρες; Μήπως ορκίσθηκες χωρίς λόγο ή, το χειρότερο, ψευδώς; Προσεύχεσαι και εκκλησιάζεσαι τακτικά; Στέκεσαι στην προσευχή και στην Εκκλησία με την απαιτούμενη ευλάβεια; Φυλάς την αργία τής Κυριακής, τις νηστείες (εφ όσον είσαι υγιής) και τους άλλους κανονισμούς τής Εκκλησίας μας;
Β´
Εξέτασε έπειτα τη συμπεριφορά σου προς τους άλλους:
Δείχνεις την υπακοή και τον σεβασμό που επιβάλλεται στους Ιερείς, τους γονείς, τους διδασκάλους σου και γενικώς προς τους μεγαλυτέρους σου; Τους τιμάς και τους βοηθάς στις ανάγκες τους; Μήπως συνηθίζεις να κατακρίνεις ή να κακολογείς τους Ιερείς ή να συμμετέχεις σε συζητήσεις όπου διασύρεται και σχολιάζεται ο κλήρος;
Αν είσαι πατέρας ή μητέρα, μήπως αποφεύγεις την τεκνογονία;
Φροντίζεις όπως πρέπει για τα παιδιά σου, φροντίζεις για τις ψυχές τους, προσέχεις να τους δίνης το καλό παράδειγμα;
Μήπως υβρίζεις ή καταριέσαι τα παιδιά σου;
Μήπως εμποδίζεις τα παιδιά σου από το Κατηχητικό Σχολείο ή τα σπρώχνεις στην κοσμική ζωή;
Μήπως στενοχωρείσαι αν κάποιο παιδί σου εξεδήλωσε διάθεση να γίνει κληρικός ή να αφιερωθεί στον Χριστό και κάνεις το παν για να το εμποδίσεις;
Μήπως δημιουργείς σκηνές και επεισόδια, ή βάζεις λόγια και δημιουργείς ψυχρότητα ή διχόνοια ανάμεσα στην νύφη, την πεθερά, ή τους συγγενείς σου;
Αν είσαι εργοδότης ή προϊστάμενος, πώς συμπεριφέρεσαι προς τους κατωτέρους σου; Μήπως τους αδικείς; Αν είσαι εργάτης ή υφιστάμενος, είσαι ευσυνείδητος στην εργασία σου;
Γ´
Μήπως εμποδίζεις τους άλλους από τον εκκλησιασμό ή από την εκτέλεση τών θρησκευτικών καθηκόντων τους; Μήπως ειρωνεύεσαι εκείνους, που εξομολογούνται και κοινωνούν τακτικά και γενικά όσους προσπαθούν να ζήσουν την χριστιανική ζωή;
Εξέτασε ακόμη αν αγαπάς όλους, αν συγχωρείς εκείνους που σε έβλαψαν, αν οργίζεσαι, αν ζημίωσες κανέναν, αν φάνηκες ασυνεπής στις υποχρεώσεις σου, αν στο επάγγελμά σου εργάζεσαι με τιμιότητα, χωρίς νοθείες, αισχροκέρδεια κλπ.
Μήπως υποκύπτεις στα σοβαρά αμαρτήματα τής χαρτοπαιξίας, τής συκοφαντίας, τής κατακρίσεως;...
Δ´
Εξέτασε ακόμη, με ιδιαίτερη αυστηρότητα την ζωή σου από ηθικής απόψεως. Προσέχεις τι διαβάζεις, τι ακούς, τι συζητάς; Μήπως συχνάζεις σε θεάματα που προσβάλλουν την ηθική, σε διασκεδάσεις, χορούς κλπ.;
Μήπως σε παρασύρει η μόδα, ο καλλωπισμός και η φιλαρέσκεια, ώστε να δημιουργείς περιττά έξοδα, ή να παραμελείς άλλα σοβαρότερα καθήκοντα, ή να χάνεις άσκοπα τον πολύτιμο χρόνο σου;
Μήπως διέπραξες οποιαδήποτε ανήθικη αμαρτία με οποιοδήποτε πρόσωπο;
Αν είσαι νέος ή νέα, μήπως εκτίθεσαι σε συζητήσεις και συναναστροφές, που θα σε οδηγήσουν ίσως σε ηθικές παρεκτροπές;
Μήπως, με την ενδυμασία σου, με τα βλέμματά σου, με τα λόγια σου, γενικά με την απρόσεκτη συμπεριφορά σου, γίνεσαι αφορμή σκανδάλου;
Αν είσαι μνηστευμένος, προσέχεις την αγνότητα τού σώματος και τής ψυχής σου μέχρι τής ημέρας τού γάμου σου;
Αν είσαι σύζυγος, τήρησες κατά πάντα την συζυγική πίστη;
«Επιστράφητε, υιοί, επιστρέφοντες, και ιάσομαι τα συντρίμματα υμών». (Ιερεμίας, Γ´ 22)
6. Μετά την εξέταση
Αφού κάνεις όσο μπορείς καλύτερα αυτή την εξέταση τής συνειδήσεώς σου, θα πρέπει να αισθανθείς στα βάθη τής ψυχής σου λύπη και συντριβή. Διότι με τις αμαρτίες σου ύβρισες τον Θεό. Συ ο μικρός άνθρωπος τον μεγάλο Θεό. Συ ο αμαρτωλός άνθρωπος τον Άγιο Θεό. Το πλάσμα τον Πλάστη του. Το δημιούργημα τον Δημιουργό του. Εκείνον, εις τού οποίου τα χέρια ευρίσκεται η ζωή σου και η ύπαρξή σου. Εκείνον, εις ένα νεύμα τού οποίου υποτάσσεται το σύμπαν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ακόμη φάνηκες αχάριστος στον μεγαλύτερό σου ευεργέτη. Σε Εκείνον, που σού χαρίζει όλα τα αγαθά. Σε Εκείνον, που σε ανέχεται και δεν σε τιμωρεί για τις αμαρτίες σου. Σε Εκείνον, ο οποίος δεν συλλογίσθηκε τον Υιό Του, αλλά τον παρέδωσε στον σκληρό και ατιμωτικό θάνατο τού Σταυρού για την δική σου σωτηρία.
Θα λυπηθείς και θα στενοχωρηθείς για όλα αυτά. Τότε θα είναι πραγματική η μετάνοιά σου. Τότε θα δεχθεί την Εξομολόγησή σου ο Θεός. «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει». Όλοι όσοι πραγματικά μετανόησαν, αυτό έκαναν. Ο Δαβίδ έλεγε: «Λούσω καθ εκάστην νύκτα την κλίνην μου, εν δάκρυσί μου την στρωμνήν μου βρέξω». Η πόρνη εκείνη γυναίκα με τα δάκρυά της, έπλυνε τα πόδια τού Σωτήρος. Ο Απόστολος Πέτρος αρνήθηκε τον Χριστό, αλλά μόλις συναισθάνθηκε το σφάλμα του, «εξελθών έξω έκλαυσε πικρώς».
Με την λύπη αυτή και την κατάνυξι ξεκίνησε για το Εξομολογητήριο.
Δίδου μοι κατάνυξιν και τών κακών αλλοτρίωσιν και τού βίου διόρθωσιν, εις πάθη τού σώματος νυν βεβυθισμένω και μεμακρυσμένω εκ σού, Θεέ παμβασιλεύ, και μηδαμόθεν ελπίδα έχοντι και σώσόν με τον άσωτον δια πολλήν αγαθότητα, Ιησού παντοδύναμε, ο Σωτήρ τών ψυχών ημών. (Προσόμοιον κατανυκτικόν γ´ ήχου)
7. Πήγαινε στον Πνευματικό
Εξομολογήσου όλες τις αμαρτίες σου με ευθύτητα και ειλικρίνεια. Γνώριζε ότι και μία έστω αμαρτία αν δεν εξομολογηθείς, όχι μόνο δεν συγχωρείσαι για όσες εξομολογήθηκες, αλλά διέπραξες και μία ακόμη σοβαρότερη αμαρτία, διότι νόμισες πως θα κρυφθείς από τον Θεό, ο οποίος τα γνωρίζει όλα. Μην αφήνεις τον εαυτό σου να παρασύρεται από το αίσθημα τής ντροπής που σού δημιουργεί την ώρα εκείνη ο Διάβολος. Πρέπει κανείς να ντρέπεται την ώρα που αμαρτάνει και όχι την ώρα που εξομολογείται. Συλλογίσου πόση αγάπη δείχνει και στα σημείο αυτό ο Θεός, ο οποίος δεν απαιτεί να φανερωθούν οι αμαρτίες σου ενώπιον πολλών ανθρώπων, όπως επιβάλλει τών ανθρώπων η δικαιοσύνη, αλλά ενώπιον μόνο του Ιερέως, ο οποίος και θα είναι ο μόνος άνθρωπος, που θα μάθει τα σφάλματά σου. Και ο Πνευματικός είναι απόλυτα υποχρεωμένος –επί ποινή καθαιρέσεως– να τηρήσει ιερά και απαραβίαστα τα μυστικά τής Εξομολογήσεως, όχι μόνο στις ιδιωτικές του συζητήσεις, αλλά και ενώπιον οιασδήποτε δικαστικής ή πολιτικής αρχής. Σκέψου άλλωστε ότι οπωσδήποτε οι αμαρτίες μας πρέπει μία φορά να φανερωθούν. Και θα φανερωθούν ή εδώ, στον Πνευματικό σου οπότε θα συγχωρηθούν, ή κατά την ημέρα τής Κρίσεως, ενώπιον δισεκατομμυρίων ανθρώπων, χωρίς ελπίδα συγχωρήσεως, αλλά μόνο προς καταισχύνη και αιώνια τιμωρία μας. Πού λοιπόν είναι προτιμότερο να φανερώσεις τις αμαρτίες σου; συλλογίσου ακόμη, τι θα έλεγες για εκείνον, ο οποίος, ενώ πήγε στον γιατρό, ντρέπεται αν δείξει σε αυτόν τις πληγές και τα άρρωστα μέλη του; Πώς μπορεί να περιμένει θεραπεία ο άνθρωπος αυτός; Για να εξασφαλισθείς και να νικήσεις εξ αρχής τον θανάσιμο αυτό κίνδυνο, εξομολογήσου πρώτη εκείνη την αμαρτία, για την οποία ντρέπεσαι περισσότερο.
8. Πρόσεχε όταν Εξομολογείσαι
Μη πεις αόριστα και γενικά: Είμαι ένας αμαρτωλός. Όπως ο άρρωστος δεν λέει στον γιατρό απλώς: Είμαι άρρωστος. Εξομολογήσου καθαρά το είδος την κάθε αμαρτίας σου και αν μία ή πολλές φορές έπεσες σε αυτή.
Μη περιμένεις τον Πνευματικό να σε ρωτά: «Λέγε συ πρώτος τας αμαρτίας σου, ίνα δικαιωθής». Κατηγόρησε μόνο τον εαυτό σου. Μη ζητήσεις να ρίξεις τα βάρος στους άλλους, όπως έκαμε ο Αδάμ και η Εύα. Μη προσπαθήσεις να δικαιολογηθείς.
Εάν ο Απόστολος Παύλος έλεγε ότι είναι ο πρώτος τών αμαρτωλών, τότε τι πρέπει να πούμε εμείς:
9. Αφού μιλήσεις, άκουσε
Άκουσε με μεγάλη προσοχή τι θα σού πει ο Πνευματικός. Γράψε στο πλάτος τής καρδιάς σου τις υποδείξεις και τις συμβουλές του, με την ίδια και μεγαλύτερη προσοχή, με την οποία ο άρρωστος ακούει τις οδηγίες τού γιατρού, για τα φάρμακα που πρέπει να πάρει και την δίαιτα που πρέπει να ακολουθήσει. Δέξου με χαρά και προσπάθησε να εφαρμόσεις με ακρίβεια και σχολαστικά τον «κανόνα» που θα σού βάλει. Ιδιαίτερα πρόσεξε μη τυχόν και προσέλθεις στο Μυστήριο τής Θείας Ευχαριστίας χωρίς την άδεια τού Πνευματικού.
Όταν η Εξομολόγησή σου γίνει κατά τον τρόπο που εκθέσαμε έως τώρα, τότε θα δοκιμάσεις προσωπικά και ο ίδιος τα μεγάλα αποτελέσματα και την ανέκφραστη ειρήνη και χαρά, που φέρνει στην ψυχή η καλή Εξομολόγηση.
Ο Αμνός ο τού Θεού, ο αίρων πάντων τας αμαρτίας, άρον τον κλοιόν απ' εμού τον βαρύν, τον τής αμαρτίας, και ως εύσπλαγχνός μοι δος δάκρυα κατανύξεως. (Εκ τού Μεγάλου Κανόνος)
10. Μετά την Εξομολόγηση
Αφού λοιπόν εξομολογηθείς, χρειάζεται να προσέξεις καλύτερα τη ζωή σου.
Τώρα που ο Κύριος σε συγχώρησε και η ψυχή σου καθαρίστηκε από τον μολυσμό τής αμαρτίας, πρόσεξε να μην ξαναλυπήσεις τον Θεό με τις αμαρτίες σου. Προφύλαξε τον εαυτό σου από κάθε τι που μπορεί να ξαναλερώσει την ψυχή σου. Διότι πρέπει να ξέρεις ότι η μετάνοια και η χριστιανική μόρφωση και η χριστιανική ζωή δεν είναι υπόθεση μιας μέρας, αλλά έργο που πρέπει να σε απασχολεί σε όλη σου την ζωή.
Μην επαναπαυθείς, λοιπόν, στον ότι μετανόησες και εξομολογήθηκες, αλλά φρόντισε να εξακολουθήσεις τον καλό δρόμο, που σού έδειξε ο Θεός και που θα σε οδηγήσει στην αληθινή ευτυχία.
«Μακάριοι ων αφέθησαν αι ανομίαι και ων επεκαλύφθησαν αι αμαρτίαι» (Ψαλμ. ΛΑ´ 1)
11. Αγωνίζου τον καλόν αγώνα
Πάρε σταθερή και οριστική απόφαση να αγωνίζεσαι εναντίον κάθε αμαρτίας και να είσαι έτοιμος για κάθε θυσία, προκειμένου να τηρήσεις το θέλημα τού Θεού. Αυτός είναι ο ευγενέστερος αγών. Ο αγών που λυτρώνει τον άνθρωπο από την αγωνία και τού δημιουργεί την βαθύτερη χαρά. Αγωνίζου, ενθυμούμενος ότι κάθε φορά που αγωνίσθηκες για να νικήσεις τον πειρασμό, ύστερα από λίγο κόπο δοκίμασες τη μεγαλύτερη ικανοποίηση, ενώ εάν υποχώρησες στις απαιτήσεις τής αμαρτίας, ύστερα από λίγη ευχαρίστηση δοκίμασες την μεγαλύτερη απογοήτευση και αηδία. Αγωνίζου... Κι αν στον αγώνα αυτόν τραυματισθείς, μην αποθαρρύνεσαι. Σπεύσε για άλλη μια φορά, σπεύσε δε πάντοτε στο ιατρείο τού Χριστού, την Εξομολόγηση. Θα βρίσκεις πάντοτε εκεί την θεραπεία, την συγγνώμη, την δύναμη να συνεχίσεις τον αγώνα σου.
«Τι ωφελήσει άνθρωπον, εάν κερδήση τον κόσμο όλον και ζημιωθή την ψυχήν αυτού;». (Μάρκ. Η´ 36)
12. Χρησιμοποίησε τα κατάλληλα μέσα
Φρόντισε να μελετάς και να μαθαίνεις καλύτερα τον Νόμο τού Θεού. Μη παραλείπεις με την προσευχή να ζητάς παρά τού Θεού δύναμη και ενίσχυση, ώστε να αγωνίζεσαι κατά τής αμαρτίας. Ιδιαιτέρως δε μη παραλείπεις τον τακτικό εκκλησιασμό και την ουράνια τροφή τής ψυχής μας, το Σώμα και Αίμα τού Κυρίου, από την οποίαν όποιος τρέφεται παίρνει όλα εκείνα που τού χρειάζονται για να συντηρηθεί και αναπτυχθεί η ψυχή του.
«Χαρά γίνεται εν ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι». (Λουκ. ΙΕ´ 10)
13. Αυτό είναι η εξομολόγηση
Εξευγενίζει την ζωή τού ανθρώπου, ειρηνεύει την ψυχή του. Τού δίνει οδηγίες και κατευθύνσεις για τον αγώνα τής ζωής. Η Εξομολόγηση είναι πραγματική ευλογία τής ζωής μας, διότι είναι εκείνη που συμφιλιώνει τους ανθρώπους, τους χαρίζει την άφεση τών αμαρτιών τους και επί πλέον τους προετοιμάζει για να υποδεχθούν εντός τους την μεγάλη δωρεά τού Σώματος και Αίματος τού Χριστού.
Αγάπησε την με όλη σου την καρδιά, πήγαινε όσο μπορείς πιο συχνά σε αυτήν και έτσι θα δοκιμάσεις και θα δεις καινούργιες ημέρες στην ζωή σου, ημέρες αληθινής χαράς και ειρήνης.
<>
Ἀρχιμ. Σιλουανός: «Σᾶς ἔλεγα κι ἄλλη φορά καί τό θυμᾶμαι πάντοτε μέ πολλή συγκίνησι: Στό γηροκομεῖο στή Λιβαδειά ζοῦσε μιά γιαγιά, ἡ ὁποία κοιμήθηκε τώρα —ὁ Θεός νά ἀναπαύση τήν ψυχή της. Μέ κάλεσε νά τήν ἐξομολογήσω, κι ὄχι σέ φυσιολογικές συνθῆκες, ἔχοντας Alzheimer στήν ἀρχή του. Ὁ νοῦς τότε μία εἶναι καλά, μία δέν εἶναι. Καί εἶπε ἐκεῖ στίς ὐπεύθυνες τοῦ ἱδρύματος:
—Ὅταν εἶμαι καλά, φωνᾶξτε τόν πάτερ.
Γιά νά μοῦ πεῖ τί; Μία ἁμαρτία ἀπ᾽ τά παιδικά της χρόνια!
Ἀκοῦστε τόν πνευματικό ἄνθρωπο. Ξέρετε ποιά ἦταν ἡ ἁμαρτία; Ἔφαγε τό γλυκό ἀπ᾽ τό βάζο. Ἀστεῖο; Καθόλου! Τή στενοχωροῦσε ὄχι τό γλυκό πού ἔλειψε, ἀλλά τό πόσο στενοχωρήθηκε ἡ μάνα της, ὅταν πῆγε νά κεράση καί δέν εἶχε. Καί στά ὀγδόντα της —τόσο ἦταν— ὁ ἔλεγχος πού ἔκανε γιά τόν ἑαυτό της δέν ἦταν ἀνοησίες, ἄν θ᾽ ἀφήση λεφτά, ἄν θ᾽ ἀφήση σπίτια, ἄν θ᾽ ἀφήση περιουσία. Τήν ἀπασχόλησαν κι αὐτά. Ἀλλά ἡ ἐξομολόγησι ἦταν:
—Πίκρανα τή μάνα μου, ὅταν ἤμουν ὀκτώ χρονῶν παιδί!
Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Καθαρή ζωή. Σημαίνει ὅτι ἀγάπησε τό Χριστό. Σημαίνει ὅτι μέσα της θρηνοῦσε γιά τήν κατάστασί της τήν πνευματική. Καί ἐκμεταλλευόταν τό χρόνο, πού ὁ νοῦ της ἐπανερχόταν ἀπό αὐτή τή φοβερή ἀσθένεια, ὄχι γιά νά χάσκη καί νά ζητάη παρηγοριά σέ κοσμικά πράγματα, ἀλλά γιά νά ἐρευνᾶ τόν ἑαυτό της, ποιά πραγματικά εἶναι μέσα της. Πεῖτε μου, σᾶς παρακαλῶ: Ὑπάρχει περίπτωσι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος νά μήν ἔχη παρρησία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ;»(ΔΚ, 59).
<>
Γέροντας Σάββας Καψαλιώτης: «Ὅταν μᾶς εἶχαν φυλακή στή Θεσ/νίκη, ἐκεῖ ἦταν καί ὁ Ἀντώνιος Ντ., ὁ ὁποῖος εἶχε καταδικαστῆ γιά φόνους καί ληστεῖες στή Μακεδονία.
Ζήτησε νά ἐξομολογηθῆ. Ἦλθε στή φύλακη ὁ π. Λεωνίδας, γεροντάκι, πνευματικός, στό ἐκκλησάκι τῆς φυλακῆς καί εἶπε: “Παιδί μου, σύ λές τίς ἁμαρτίες σου, ἐγώ ἀκούω, ἀλλά ὁ Θεός πού ἀοράτως παρευρίσκεται ἐδῶ διαγράφει τά ἁμαρτήματα”. Τρεῖς καί πλέον ὧρες κράτησε ἡ ἐξομολόγησι. Τέλος συνόδευε τόν πνευματικό ἕως τήν ἐξώπορτα τῆς φυλακῆς καί τί εἴδαμε; Μέγα καί θαυμαστόν! Ἕνα θεῖο φῶς εἶχε κυκλώσει τόν πρό ὀλίγου ἐξομολογηθέντα καί φαινόταν λίγο ἀνυψώμενος, νά μήν πατοῦσε στή γῆ. Δεκάδες φυλακισμένοι, εἴδαμε αὐτό τό θαῦμα! Μέγα τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως»(ΣΚ, 21).
<>
«Ἡ σκηνοθέτης Ἔφη Μπίρμπα, σύζυγος τοῦ διασήμου ἠθοποιοῦ Ἄρη Σερβετάλη (λόγῳ καί τῆς πασίγνωστης ταινίας γιά τή ζωή τοῦ Ἁγ. Νεκταρίου), σέ πρόσφατη συνέντευξί της (8/10/2023) εἶπε:
“Δέν μεγάλωσα σέ ἔνθεη οἱκογένεια. Μικρή, ἡ ἐμπειρία μου μέ τήν Ἐκκλησία ἦταν στό σχολεῖο, ὅταν πηγαίναμε γιά Θ. Κοινωνία. Ὀ πατέρας μου λίγο πρίν φύγη, ἀναλογιζόμενος καί τό τέλος του, ἄρχισε νά μπαίνη σέ μιά διαδικασία ἀναζητησέως τοῦ Θεοῦ· καί ἐκεῖ κάτι συνέβη. Ὅμως, μέ τή δική του ἀνάγκη νά συνδεθῆ μέ τό Θεό καί τόν ἐπικείμενο θάνατό του, συνέβη καί σέ μένα προσωπικά αὐτή ἠ στροφή. Ἤμουν 16 ἐτῶν.
Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μέρος τῆς ζωῆς μου, δέν μπορῶ νά ὑπάρξω χωρίς τήν Ἐκκλησία. Ἡ Κυριακάτικη Θ. Λειτουργία εἶναι αὐτή που ἀνοίγει τόν ὁρίζοντα. Χωρίς αὐτή δέν ζοῦμε.
Ἠ πίστι εἶναι δῶρο, δέν εἶναι πράξι, εἶναι καθημερινός ἀγώνας. Εἶναι ἕνα δῶρο πού διεκδικεῖς καθημερινά καί παλεύεις μέ τή φιλεπίστροφη στά πάθη τάσι σου”.
Πῶς βλέπει τήν ἐξομολόγησι;
“Ἐπειδή τή στιγμή τῆς ἐξομολογήσεως ἐπιτελεῖται ἕνα μυστήριο, ὅπου μαζί μέ τόν ἐξομολόγο καί τόν ἐξομολογούμενο παρευρίσκεται καί ὁ Θεός, ἡ διαδικασία αὐτή καθαγιάζεται. Στήν ψυχανάλυσι δέν ἔχω αἰσθανθῆ ποτέ αὐτή τή λύτρωσι καί τήν ψυχική κάθαρσι”»(ΠΝ, 2).
<>
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς: Συχνή εξομολόγηση και συχνότερη Μετάληψη.
Θα ήθελες να μάθης αν η Εξομολόγηση είναι τόσο απαραίτητη;
Παλαιότερα πήγαινες πιο συχνά στην εξομολόγηση μα σταμάτησες επειδή κάποιος σε ειρωνεύτηκε γι’ αυτό. Δεν έπρεπε να διακόψεις. Ποιον δεν ειρωνεύτηκαν οι άνθρωποι; Ξέρεις τι είπε ο διορατικότερος όλων: « ουαί υμίν οι γελώντες νυν, ότι πενθήσετε και κλαύσετε…» (Λουκ.6,25). Μου γράφεις ότι εκτός από την τέχνη σου έχεις και ένα αμπέλι, που σου δίνει καλή παραγωγή, επειδή το καλλιεργείς πολύ. Αν κάποιος εγκατέλειπε το αμπέλι του και ειρωνευόταν εσένα που φροντίζεις με επιμέλεια το σικό σου, μήπως θα σήκωνες τα χέρια σου από το αμπέλι και θα σταματούσες να το καλιεργείς; Σίγουρα, δεν θα το έκανες αυτό.
Πως μπορείς λοιπόν να ταλαντεύεσαι αναφορικά με την καλλιέργεια της ψυχής σου η οποία είναι σημαντικότερη απ’ όλα τα αμπέλια του κόσμου; Επειδή όταν πεθάνεις, την ψυχή σου θα την πάρεις ενώ το αμπέλι θα το αφήσεις. Απ’ όλες τις καλλιέργειες, η σημαντικότερη είναι η καλλιέργεια της ψυχής. Και απ’ όλους τους κόπους που ο άνθρωπος καταβάλλει πάνω στη γη, ο κόπος για την ψυχή είναι ο πιο συνετός. Για τούτο, γύρνα στην προηγούμενη προσπάθειά σου γύρω από τη ψυχή σου και ξεκίνα πάλι να εξομολογήσαι. Λέει ο απ. Ιάκωβος: « εξομολογείσθε αλλήλοις τα παραπτώματα…» (Ιακ.5,16).
Οι αμαρτίες θεριεύουν και πολλαπλασιάζονται μέσα στη μυστικότητα. Μόλις όμως βγουν στο φως, ξηραίνονται και πεθαίνουν. Μη πεις: «Δεν έχω αμαρτίες»! διάβασε αυτό που λέει ο δίκαιος στα Ψαλτήρι: «εν ανομίας συνελήφθην, και εν αμαρτίαις εκίσσησέ με η μήτηρ μου» (Ψ.50,7). Μην πεις πάλι: « εγώ εξομολογούμαι τις αμαρτίες μου στον ίδιο τον Θεό και δεν χρειάζεται να εξομολογούμαι σε ανθρώπους». Ποιος ήταν περισσότερο δίκαιος από τον Απόστολο Παύλο; Και ο Παύλος αυτός , είχε μια αμαρτία πριν από την αποστολική του κλήση ως Σαύλος και την αμαρτία του αυτή την εξομολογήθηκε δημόσια, όχι μία φορά αλλά πολλές και όχι μονάχα μπροστά σε πιστούς αλλά και σε ειδωλολάτρες. Γράφει στους βαπτισμένους Γαλάτες: « ηκούσατε γαρ την εμήν αναστροφήν ποτε εν τω Ιουδαϊσμώ, ότι καθ’ υπερβολήν εδίωκον την εκκλησίαν του Θεού και επόρθουν αυτήν» (Γαλ.1,13). Το ίδιο αποκαλύπτει και μπροστά στον αβάπτιστο βασιλιά Αγρίπα.
Αφού λοιπόν ο Άγιος Παύλος ενεργούσε έτσι, εσύ γιατί να κρατάς τα τραύματα της ψυχής σου κρυμμένα; Γιατί να αφήνεις τα φίδια να πολλαπλασιάζονται στον κόρφο σου; Μήπως επειδή κάποιος σε ειρωνεύτηκε; Και αν σε ειρωνεύτηκε μία φορά, μήπως θα σε ειρωνεύεται αιώνια; Προσευχήσου μυστικά γι’ αυτόν στο Θεό. Ίσως μετανοήσει και με δάκρυα εκθέσει το αμάρτημά του. Τι είναι πιο ασταθές από την ανθρώπινη σκέψη; Πόσοι και πόσοι άνθρωποι δεν μετανιώνουν το βράδυ για λόγια που ξεστόμισαν την ημέρα; Γι’ αυτό , σε ότι αφορά την ψυχή σου, μην ακούς τον καθένα που σου λέει περιστασιακά κάτι άλλα άκουε αυτό που η Εκκλησία του Θεού κηρύττει. Κάνε συζήτηση με πνευματικούς που εξομολογούν ανθρώπους και θα ακούσεις από εκείνους πολλά παραδείγματα για το πόση ψυχική ανακούφιση έλαβαν όσοι από καρδιάς εξομολογήθηκαν.
Δεν είναι κανένα παραμύθι αλλά η ωμή αλήθεια, ότι πολλοί ετοιμοθάνατοι, όντες σε πολύωρη αγωνία, μπόρεσαν να ξεψυχήσουν μονάχα τότε, όταν εξομολογήθηκαν τις αμαρτίες τους στον ιερέα. Θα μπορούσα και εγώ ο ίδιος να σου αναφέρω κάποια τέτοια παραδείγματα στα οποία ήμουν αυτόπτης. Ο Θεός μας είναι Θεός ελέους και καλοσύνης και θέλει τη σωτηρία όλων των ανθρώπων. Πως όμως θα σωθεί κάποιος άνθρωπος, αν ξεκάθαρα και συνειδητά δεν κάνει διάκριση μεταξύ αμαρτίας και δικαιοσύνης του Θεού, αν δεν απορρίψει την αμαρτία και δεν αναγνωρίσει τη δικαιοσύνη του Θεού;
Με αυτό που ο άνθρωπος κουβαλά στην ψυχή του κατά την ώρα θανάτου, με τούτο απέρχεται στην κρίση του Θεού. Αν αυτό είναι αμαρτία, με την αμαρτία, και αν είναι δικαιοσύνη, τότε με τη δικαιοσύνη. Ο θεός περιμένει από κάθε θνητό άνθρωπο τη μετάνοια και η μετάνοια περιλαμβάνει την εξομολόγηση των ιδίων αμαρτημάτων. Και επειδή κάθε ώρα και ημέρα, μπορεί ο άγγελος του θανάτου να έρθει για να παραλάβει την ψυχή μας, γι’ αυτό η Εκκλησία συνιστά στους πιστούς, συχνή εξομολόγηση και ακόμη συχνότερη Μετάληψη.
nnn
<>
«Ἡ Θ. Λειτουργία εἶχε μόλις τελειώσει. Οἱ πιστοί, γνωστοί, ἄγνωστοι, μέ πλατύ χαμόγελο ἀνταλλάσσαμε εὐχές!
Ὅλοι, ὅμως, ὑπό τήν “ασπίδα προστασίας” τῆς εὐχῆς τοῦ μεγάλου Γέροντα Προκοπίου Μερτύρη (+2016).
Ἀπό ἀπέναντι μέ τό μπαστουνάκι στό χέρι ἕνας χαμογελαστός κύριος περίπου ἐξηντάρης μοῦ κάνει νεῦμα καί μέ φωνάζει.
“Ἔλα νά σοῦ πω”, μοῦ λέει. “Σέ βλέπω πού ἔρχεσαι στό Μοναστήρι καί ἀποφάσισα νά σοῦ πῶ τήν ἰστορία μου, γιά νά ξέρης τί Γέροντα ἔχουμε”.
Καί ξεκίνησε τή διήγησι:
“Ἤμουν ταξιτζής καί ἔφερνα πολύ συχνά προσκυνητές στό μοναστήρι. Πάντοτε ὅμως περίμενα ἔξω ἀπ᾽ τό μοναστήρι, νά τελειώση ἡ ἀκολουθία, τό προσκύνημα, ἀνάλογα τόν προσκυνητή.
Μιά μέρα περιμένοντας, ἔκανα τό λογισμό ‘τί νά λέη ἄραγε στήν ἐκκλησιά ὁ παπᾶς; ̓ καί ἀποφάσισα νά μπῶ, νά ἀκούσω.
Ἔλεγε τό Εὐαγγέλιο, τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ φτωχοῦ Λάζαρου. Δυσανασχέτησα.
‘Καλά ̓, μονολογοῦσα, ‘αὐτά τά μάθαμε στό Δημοτικό, δέν βαριοῦνται νά λένε τά ἴδια καί τά ἴδια στούς ἀνθρώπους; ̓.
Στεκόμουν ὑπεροπτικά, ἐξεταστικά, σχεδόν μέ οἶκτο καί κοίταζα τούς πιστούς πού ἄκουγαν τό Εὐαγγέλιο μέχρι νά τελειώση.
Μόλις τέλειωσε, ἑτοιμαζόμουν νά βγῶ ἔξω, ὅταν βλέπω τόν Γέροντα νά βγαίνη φουριόζος ἀπ᾽ τό Ἱερό.
Ἦρθε καί στάθηκε μπροστά μου κοιτάζοντάς με ἐξεταστικά.
Μοῦ λέει:
—Ἔλα μέσα στό Ἱερό τώρα νά σέ ἐξομολογήσω. Ὁ περιπαικτικός λογισμός τόν ὁποῖο ἔκανες πρίν λίγο γιά τούς πιστούς εἶναι ἡ σταγόνα γιά νά σοῦ συμβῆ μεγάλος πειρασμός. Ἄν δέν ἐξομολογηθῆς θά τρακάρης καί θά πάθης ζημιά.
Πρός στιγμήν σοκαρίστηκα ἀπ᾽ τή δύναμι τήν ὁποία ἔβγαζε ἀποκαλύπτοντας τούς λογισμούς μου.
Μοῦ ἔκανε ἐντύπωσι πού ἤξερε τόν λογισμό μου, ἀλλά καί πάλι δέν μποροῦσα νά πιστέψω αὐτά πού ἔλεγε.
Γελώντας τοῦ εἴπα:
—Παπᾶ, μέ τίς ἐξομολογήσεις ἔχω τελειώσει ἀπό παιδί.
Καί βγῆκα ἔξω.
Σέ λίγο ἦρθαν οἱ κυρίες πού ἔπρεπε νά τίς γυρίσω πίσω καί φύγαμε ἀπ᾽ τό μοναστήρι.
Στό δρόμο, τό τελευταῖο τό ὁποῖο θυμᾶμαι νά σκέφτομαι ἦταν τά λόγια του.
Τό ἄλλο πρωΐ ξύπνησα στό νοσοκομεῖο, ὅπου μέ πληροφόρησαν ὅτι εἶχα τρακάρει.
Οἱ κυρίες δέν εἶχαν πάθει τίποτε, ὅμως, ἐγώ ἤμουν παράλυτος.
Ἔβαλα γνωστούς καί ἀγνώστους νά μοῦ βροῦν τό τηλέφωνο τοῦ Γέροντα.
Τελικά ἐπικοινώνησα μαζί του.
Μέ κλάματα ἐξομολογήθηκα τελικά ἀπ᾽ τό τηλέφωνο.
Πέρασε πολύς καιρός, γνωρίστηκα μέ τόν Γέροντα καί μέ τίς εὐχές του, ὅπως βλέπεις, ἄρχισα σιγά-σιγά νά περπατάω πάλι.
Ἀπό ὅλη τήν ἱστορία μου, αὐτό πού ἀποκόμισα καί εἶναι κυρίαρχο στήν ψυχή μου, εἶναι ἕνα μεγάλο εὐχαριστῶ στό Θεό πού μοῦ γνώρισε τόν ἅγιό Του καί μέ ξανάφερε στήν Ἐκκλησία.
Δέν μέ πειράζει πού κουτσαίνω, ἡ χαρά μου ὑπερβαίνει τήν ἔλλειψι. Σάν κι αὐτόν τόν Γέροντα δέν βρίσκουμε εὔκολα”.
Ἡ καταγραφή ἔγινε ἀπ᾽ τόν Κων/νο Σύμπουρα»(ΗΚ).
<>
π. Σαράντης Σαράντος: «Θά πῶ ἕνα παράδειγμα. Εἶναι παρμένο ἀπ᾽ τή Ρωσική περίοδο τῶν διωγμῶν τῶν ἑβδομήντα χρόνων, εἶναι περίπου στό μέσον. Εἶναι σκληρός ὁ διωγμός ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν· ὡστόσο, ἕνας πνευματικός μένει στήν ἐκκλησία του καί ὅποιος μπαίνει στό Ναό καί ζητάει ἐξομολόγησι, ἐξομολογεῖ. Μπαίνει, λοιπόν, κάποιος καί τοῦ λέει:
—Πάτερ, ἔχω ἕνα ἁμάρτημα νά σοῦ πῶ, λέει.
—Ποιό εἶναι, παιδί μου;
Λέει:
—Θέλω νά σοῦ πῶ, ὅτι εἶμαι ἄθεος. Δέν ἔχω νά σοῦ πῶ τίποτε ἄλλο. Εἶμαι ἄθεος.
Κόμπλαρε ὁ Πνευματικός.
—Τί νά τοῦ πῶ, λέει τώρα· μέσα του εἶπε: Τί νά τοῦ πῶ; Νά ἀρχίσω κι ἐγώ νά κάνω τό μπλά-μπλά, πού κάνουν τά φύλλα τους, πού κάνουν τά μέσα διαδόσεως τοῦ κομμουνισμοῦ;
Δίσταζε καί μονολογοῦσε ὁ παπᾶς, ἐνῶ δίπλα του ἦταν ὁ ἄνθρωπος αὐτός:
—Μά δέν μπορῶ νά καταλάβω, πῶς εἶναι δυνατόν τό πλάσμα τοῦ Θεοῦ νά εἶναι ἄθεο. Μά δέν μπορῶ νά καταλάβω, πῶς εἶναι δυνατόν τό πλάσμα τοῦ Θεοῦ νά εἶναι ἄθεο.
Τό εἶπε κάνα δυό φορές ἀκόμα, καμμία σημασία στό διπλανό του, τό πνευματικό του τέκνο. Σηκώνεται αὐτός καί φεύγει. Περνᾶνε δέκα χρόνια, ψάχνει νά βρῆ τόν ἴδιο παπᾶ. Τόν βρίσκει. Κάθεται δίπλα του, λέει:
—Νά ἐξομολογηθῶ.
Καί τοῦ λέει:
—Πάτερ, εἶμαι ἐγώ αὐτός, πού πρίν δέκα χρόνια εἶχα ἔρθει καί σοῦ εἶπα ὅτι εἶμαι ἄθεος καί μοῦ εἶπες αὐτό:
—Μά δέν μπορῶ νά καταλάβω, πῶς εἶναι δυνατόν τό πλάσμα τοῦ Θεοῦ νά εἶναι ἄθεο. Κι αὐτό λέει, μπῆκε σάν σουβλί μέσα στό μυαλό μου καί θέλω νά σᾶς πῶ τώρα, ὅτι δέν εἶμαι ἄθεος. Λοιπόν, θά σᾶς κάνω τήν ὑπόλοιπη ἐξομολόγησί μου»(ΣΣ, 221).
<>
Δημήτριος Παναγόπουλος, ἱεροκήρυκας: «Πρόσφατα πέθανε ἕνας ἄπιστος γιά πολλά χρόνια, ὁ ὁποῖος ὅμως μετανόησε στά τελευταῖα του. Πέθανε ἀπό καρκίνο. Εἶχε ἀφόρητους πόνους. Κανένα παυσίπονο καί καμμία μορφίνη δέν μποροῦσε νά μετριάση τόν πόνο του. Ὅταν, ὅμως, εὐδόκησε ὁ Θεός καί ἐξομολογήθηκε 2-3 φορές καί Κοινωνοῦσε, παρατήρησε, ὅτι τήν ἡμέρα πού Κοινωνοῦσε καί γιά 2-3 μέρες, δέν πονοῦσε καθόλου! Χωρίς ἐνέσεις καί χωρίς φάρμακα, καί δέν πονοῦσε καθόλου! Ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνο ἰατρός τῶν ψυχῶν μας, ἀλλά καί τῶν σωμάτων μας. Μᾶς παρηγορεῖ, γιά νά ἀντέξουμε στόν πόνο καί στή θλίψι».
INS.
<>
Ἅγιος Κλεόπας Ηλιέ της Ρουμανίας (+1998): «Ἄν δέν γίνεται συχνή ἐξομολόγησι, δυσκολότερα ξεριζώνονται τά πάθη ἀπό μέσα μας. Ὅπως τό γέρικο καί μεγάλο δένδρο δέν μπορεῖ νά κοπῆ μέ μιά μόνο τσεκουριά, ἔτσι καί ἕνα συνηθισμένο κακό δέν μπορεῖ νά ἐκδιωχθῆ μέ μιά μόνο συντριβή τῆς καρδιᾶς, ἀλλά μέ πολλές».
INS.
<>
Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης; Ποιος ο σκοπός της νηστείας και της μετανοίας;
Ποῖος ὁ σκοπὸς τῆς νηστείας καὶ μετανοίας; Ποῖος ὁ λόγος διὰ τὸν ὁποῖον λαμβάνομεν τὸν κόπον δι᾽ αὐτάς; Σκοπός των εἶναι ἡ κάθαρσις τῆς ψυχῆς ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν, ἡ εἰρήνη τῆς καρδίας, ἡ ἕνωσις μετὰ τοῦ Θεοῦ· μᾶς γεμίζουν μὲ υἱοθεσίαν καὶ εὐλάβειαν, καὶ μᾶς δίδουν παρρησίαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
Ὑπάρχουν, πράγματι, πολὺ σπουδαῖοι λόγοι διὰ τὴν νηστείαν καὶ τὴν ἐξομολόγησιν ἐξ ὅλης μας τῆς καρδίας. Ἀνεκτίμητος ἀμοιβὴ θὰ μᾶς δοθῇ δι᾽ ἐργασίαν καὶ μόχθον εὐσυνείδητον.
Ἔχουν ἆραγε πολλοὶ ἀπὸ ἡμᾶς τὸ αἴσθημα τῆς υἱϊκῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεόν; Τολμοῦν ἆραγε πολλοὶ ἀπὸ ἡμᾶς χωρὶς καταδίκην καὶ μὲ παρρησίαν νὰ προσκαλοῦν τὸν ἐν οὐρανοῖς Πατέρα καὶ νὰ λέγουν: «Πάτερ ἡμῶν!»; Ἢ τοὐναντίον δὲν ὑπάρχει ὥστε καὶ νὰ ἀκουσθῇ τοιαύτη υἱϊκὴ φωνὴ εἰς τὰς καρδίας μας, αἱ ὁποῖαι ἔχουν νεκρωθῆ ἀπὸ τὰς ματαιότητας τοῦ κόσμου καὶ τὴν προσήλωσιν εἰς τὰ πράγματά του καὶ τὰς ἀπολαύσεις; Ἢ μήπως πολὺ μακρὰν ἀπὸ τὰς καρδίας μας εὑρίσκεται ὁ Οὐράνιος Πατὴρ ἡμῶν; Καὶ δὲν νομίζομεν ἆραγε ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἐκδικητής, ἡμεῖς οἱ ὁποῖοι ἀπεμακρύνθημεν ἀπὸ Αὐτὸν εἰς χώραν μακρινήν;
Ναί, ὅλοι ἡμεῖς ἕνεκα τῶν ἁμαρτιῶν μας εἴμεθα ἄξιοι τῆς δικαίας του ὀργῆς καὶ τιμωρίας καὶ εἶναι θαυμαστὸν πόσον μακρόθυμος καὶ ὑπομονητικὸς εἶναι ἀπέναντι ἡμῶν, ὥστε νὰ μὴ μᾶς πατάσσῃ ὅπως τὴν ἄκαρπον συκῆν.
Ἂς σπεύσωμεν νὰ Τὸν ἐξιλεώσωμεν μὲ μετάνοιαν καὶ δάκρυα. Ἂς εἰσέλθωμεν εἰς τὸν ἐσωτερικόν μας ἄνθρωπον, ἂς ἐξετάσωμεν τὰς ἀκαθάρτους μας καρδίας μὲ πᾶσαν αὐστηρότητα· καὶ ὅταν ἴδωμεν πόσαι ἀκαθαρσίαι τηροῦν αὐτὰς μακρὰν ἀπὸ τὴν Θείαν Χάριν, τότε θὰ ἀναγνωρίσωμεν ὅτι εἴμεθα πνευματικῶς νεκροί. Ὑπόφερε τὰς ὀδύνας καὶ τοὺς πόνους τῆς ἐγχειρήσεως, διὰ νὰ δυνηθῇς νὰ ἐπανακτήσῃς μετὰ ταῦτα τὴν ὑγείαν σου (τοῦτο λέγων ἐννοῶ τὴν ἐξομολόγησιν).
Τοῦτο σημαίνει ὅτι κατὰ τὴν ἐξομολόγησιν ὀφείλεις νὰ ὁμολογῇς ὅλας τὰς πράξεις τῆς αἰσχύνης εἰς τὸν πνευματικόν, χωρὶς νὰ ἀποκρύπτης τί, μολονότι τοῦτο εἶναι δυνατὸν νὰ εἶναι ὀδυνηρόν, ἐπαίσχυντον καὶ ταπεινωτικόν.
Ἄλλως ἡ πληγὴ θὰ μένῃ ἀθεράπευτος, θὰ πονῇ, θὰ ὑποσκάπτῃ τὴν πνευματικὴν ὑγείαν σου καὶ θὰ εἶναι ζύμη διὰ τὰς πνευματικὰς ἀδυναμίας σου ἢ τὰς ἁμαρτωλάς σου συνηθείας καὶ τὰ πάθη.
Ὁ ἱερεύς εἶναι πνευματικὸς ἰατρός. Ἐπιδείκνυε εἰς αὐτὸν τὰς πληγάς σου, χωρὶς νὰ ἐντρέπεσαι, εἰλικρινῶς, φανερά, μὲ υἱϊκὴν πεποίθησιν καὶ ἐμπιστοσύνην, διότι ὁ ἐξομολόγος εἶναι ὁ πνευματικὸς πατήρ σου, ὁ ὁποῖος θὰ ὤφειλε νὰ σὲ ἀγαπᾷ περισσότερον τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρός σου· διότι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὑψηλότερα ἀπὸ κάθε σαρκικήν, φυσικὴν ἀγάπην.
Ἐκεῖνος θὰ ἀπαντήσῃ διὰ σὲ εἰς τὸν Θεόν. Διατὶ ἡ ζωή μας ἔγινε τόσον ἀκάθαρτος, τόσον γεμάτη ἀπὸ πάθη καὶ ἁμαρτωλὰς συν ήθειας; Διότι πολλοὶ ἀποκρύπτουν τὰς πνευματικὰς πληγὰς καὶ τοὺς πόνους των, ἕνεκα τοῦ ὁποίου πονοῦν διαρκῶς καὶ ἐρεθίζονται· καὶ τοιουτοτρόπως δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς κανεὶς κανένα ἰατρικόν.
«Ἂν πέσῃς, σήκω καὶ θὰ σωθῇς»· εἶσαι ἁμαρτωλός, διαρκῶς πίπτεις, μάθε πῶς πρέπει νὰ ἐγείρεσαι· πρόσεξε πολὺ νὰ ἀποκτήσῃς αὐτὴν τὴν σοφίαν. Ἡ σοφία συνίσταται εἰς τοῦτο: νὰ μάθης ἐκ στήθους τὸν Ψαλμὸν «Ἐλέησόν με ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἑλεός Σου», τὸν ὁποῖον ἐνέπνευσεν εἰς τὸν βασιλέα καὶ προφήτην Δαβὶδ τὸ Ἅ γι ον Πνεῦμα, καὶ νὰ λέγῃς αὐτὸν μὲ εἰλικρινῆ πίστιν καὶ πεποίθησιν, μὲ καρδίαν ταπεινὴν καὶ συντετριμμένην.
Μετὰ τὴν εἰλικρινῆ μετάνοιάν σου, ἡ ὁποία ἐκφράζεται εἰς τοὺς λόγους τοῦ Βασιλέως Δαβίδ, ἡ συγχώρησις τῶν ἁμαρτιῶν σου ἐκ μέρους τοῦ Κυρίου ἀμέσως θέλει λάμψῃ ἐπὶ σοῦ, καὶ αἱ πνευματικαὶ δυνάμεις σου θὰ εἰρηνεύσουν.
«Τὸν γὰρ μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτίαν ἐποίησεν, ἵνα ἡμεῖς γενώμεθα δικαιοσύνη Θεοῦ ἐν αὐτῷ» (Β´ Κορ. 5, 21), λέγεται περὶ τοῦ Χριστοῦ. Θὰ αἰσχυνθῇς λοιπὸν ὕστερον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς λόγους νὰ ἀναγνωρίσης οἱανδήποτε ἁμαρτίαν σου ἢ νὰ ἀναλάβῃς τὴν μομφὴν δι᾽ ἁμαρτίαν τὴν ὁποίαν δὲν διέπραξας;
Ἂν Αὐτὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔγινεν ἔνοχος ἁμαρτίας, μολονότι ἦτο ἀναμάρτητος, καὶ σὺ πρέπει νὰ δεχθῆς τὴν μομφὴν διὰ κάθε ἁμαρτίαν μὲ πραότητα καὶ ἀγάπην (διότι εἶσαι πράγματι ἁμαρτωλός), νὰ δεχθῆς τὴν μομφὴν μὲ ταπείνωσιν καὶ ὑποταγήν, καὶ διὰ τὰς ἁμαρτίας ἀκόμη διὰ τὰς ὁποίας δὲν εἶσαι ἔνοχος. Χάρις εἰς τὴν πίστιν μας μόνον, τὰ πνευματικὰ ὄρη –ἤτοι τὰ ὕψη καὶ τὰ βάρη τῶν ἁμαρτιῶν– μετακινοῦνται. Διὰ τοῦτο, ὅταν οἱ χριστιανοὶ ἁπαλλάσσωνται ἀπὸ τὸ βάρος τῶν ἁμαρτιῶν των διὰ τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, ἐνίοτε λέγουν: «Δόξα τῷ Θεῷ, βουνὸ ὁλόκληρο ἔπεσεν ἀπὸ τοὺς ὤμους μου».
Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης
από το βιβλίο: Η εν Χριστώ Ζωή μου
εδκ. Το Περιβόλλι της Παναγίας
<>
π. Σ. Ρ: «Μαθητής λυκείου κατάφερε μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὁμολογεῖ:
Νά ὁδηγήση τούς πέντε φίλους του, σέ ἱερέα γιά συζήτησι καί ἐξομολόγησι.
Νά προτείνη καί νά ἐγκριθῆ ἡ ἐπίσκεψι τοῦ σχολείου του, κατά τή διάρκεια τῆς πολυήμερης ἐκδρομῆς, σέ δύο μοναστήρια.
Νά προτείνη γιά πράξι φιλανθρωπίας στήν τάξι του, νά συγκεντρώσουν τρόφιμα γιά δύο οἰκογένειες, πού πρόσφατα ἡ ἐπιχείρησί τους σταμάτησε νά λειτουργῆ».
<>
Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς της Σερβίας: «Πρόσφατα κρέμασαν ἕνα ἄνθρωπο στόν τόπο μας γιά ἔγκλημα. Ἐκεῖνος, πρίν πεθάνη, μετάνιωσε βαθειά καί εἰλικρινά! Ἔκλαιγε καί ὀδυρόταν γιά τήν κακή του πράξι. Τόσο πολύ προσευχόταν στό Θεό κατά τή διαδρομή πρός τήν κρεμάλα, πού ὅταν ἔφθασε κάτω ἀπ᾽ τήν κρεμάλα, ὑποκλινόταν στούς ἀνθρώπους γύρω του φωνάζοντας: “Συγχωρῆστε με ἀδέλφια, συγχωρῆστε με!”. Ὅλοι δάκρυσαν. Φίλησε πολλές φορές τό χέρι τοῦ ἱερέα καί τό σταυρό καί τρεμάμενος ὁλόκληρος παρακαλοῦσε: “Πάτερ, προσευχήσου στό Θεό, νά μέ συγχωρέση!”. Κάποιος ἀπ᾽ τούς παρισταμένους μᾶς διηγιόταν μετά ὅτι αἰσθάνονταν, σάν νά ἀποχαιρετοῦσαν πρός τόν ἄλλο κόσμο ὄχι ἕνα ἐγκληματία ἀλλά ἕνα Ἅγιο! Τόσο εὔκολα μπορεῖ νά ἀλλάξη ὁλόκληρος ὁ ἐσωτερικός κόσμος τοῦ ἀνθρώπου μέσῳ τῆς μετάνοιας!»(ΔΦ, 166).
INS.
<>
Ἅγ. Θεοφάνης ὁ ἔγκλειστος: «Ἕνα ἀνεξομολόγητο ἁμάρτημα δέν λύνεται (ἄν δέν ἐξομολογηθῆ), ἀλλά παραμένει στή ψυχή καί τήν ἀκολουθῆ ὡς τόν ἄλλο κόσμο. Εἶναι σάν μιά μαύρη κηλίδα, πάνω σ᾽ ἕνα λευκό φόρεμα. Ἡ ἐξυπνάδα καί ἡ καπατσοσύνη, δέν περνᾶνε στήν ἄλλη ζωή. Γι᾽ αὐτό πρέπει νά κάνουμε ὄχι ὅ,τι θέλουν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά ὅ,τι μᾶς λέει ὁ Κύριος»(https://www.rimata-zois.gr/peri/amartias).
<>
«Φταῖμε ὅλοι διότι καταργήσαμε τό Θεό. Στή θέσι τῆς Ἐκκλησίας βάλαμε τίς στοές, ἀντικαταστήσαμε τό Γάμο μέ συμβολαιογραφική πράξι... τά παιδιά μέ τά σκυλιά, τόν πνευματικό μέ τά μέντιουμ καί τόν ψυχολόγο, τή Θ. Λειτουργία μέ κολυμβητήρια, φροντιστήρια, τήν προσευχή μέ yoga, τή νηστεία μέ δίαιτες καί τό Χριστό μέ τό χρυσό... ἔτσι ἄδειασε ἡ ψυχή μας. Ἡ κρίση ἡ μεγάλη, δέν εἶναι πού δέν εὐημεροῦμε, εἶναι πού δέν μετανοοῦμε...»(https://www.rimata-zois.gr/peri/ametanoisias).
<>
Γέροντας Εφραίμ:Για να κερδίσουμε την σωτηρία μας, θα πρέπει να βάλουμε μία τάξι στη ζωή μας.
Όπως ο χειμώνας φέρνει το χιόνι και το χιόνι σκεπάζει το χορτάρι, δεν το ξεραίνει όμως, μάλλον το διατηρεί και το ζωογονεί έως την άνοιξι, οπότε φεύγει το χιόνι και πάλιν το χορτάρι είναι ανθηρό, ούτω πως συμβαίνει και στον πνευματικό αγώνα.
Ο χειμώνας των πειρασμών και των βιοτικών μεριμνών έρχεται να ψυχράνη τον αγωνιστικό ζήλο. Κάθε όμως πνευματική συγκέντρωσι με σκοπό την πνευματική βοήθεια της σποράς του λόγου του θεού, τον οποίον με την χάρι Του σαν τιποτένιοι διάκονοι προσφέρουμε, ζωντανεύει το πνευματικό χορτάρι, δηλαδή τον αγωνιστικό ζήλο για τη μεγάλη σωτηρία, για την απόκτησι της βασιλείας του Θεού.
Ο σπόρος σπείρεται και ανάλογα με την γη που θα τον δεχθή και θα τον συλλάβη, ανάλογη θα είναι και η γέννησις του φυτού και η ποιότητα και η ποσότητα του καρπού. Έτσι και ο λόγος του Θεού που σπείρεται∙ ανάλογα με το πώς θα τον πάρουν οι καρδιές μας και το πώς θα τον επεξεργασθούν , θα αποδώση την μεγάλη ευλογία να επιτύχουμε την άλλη ζωή.
Για να κερδίσουμε την σωτηρία μας, θα πρέπει να βάλουμε μία τάξι στη ζωή μας. Διότι όπου τάξις, εκεί και ειρήνη, εκεί και ο Θεός∙ όπου αταξία, εκεί και σύγχυσις∙ όπου σύγχυσις, εκεί και ο διάβολος. Για να έχουμε όμως τάξι, θα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες του πνευματικού πατρός. Ο κάθε αμαρτωλός ,που έτυχε της μεγάλης ευλογίας να προσέλθη στο άμισθον ιατρείον που λέγεται Ιερά Εξομολόγησις, θα πρέπει να τηρήση τις οδηγίες και τους κανόνες του πνευματικού, ώστε να διορθωθή ,να διατηρηθή ή και να αυξηθή η ψυχική του υγεία.
από το βιβλίο: Η τέχνη της Σωτηρίας
τόμος Α', σελ.142
NNN
<>
Ὁ ἄνθρωπος, ἀντί νά μετανοήσει, κάνει καλά ἔργα, εἶναι καλοσυνάτος, ἀνάβει καντήλια, πηγαίνει στά ἐρημοκκλήσια καί ἀνάβει κεριά ἴσα μέ τό μπόι του.
Βρέ ἄνθρωπε, δέν ἐξομολογήθηκες, δέν μετανόησες, κάψε ὅλα τά κεριά τοῦ κόσμου, κάψε ὅλο τό λάδι τοῦ κόσμου, πήγαινε σέ ὅλά τά ἐρημοκκλήσια, μία σου ἁμαρτία δέν σοῦ συγχωρεῖται! Μπορεῖς νά τό καταλάβεις αὐτό τό πρᾶγμα; Ἐάν δέν πᾶς στόν Πνευματικό, νά σοῦ βάλει τό πετραχῆλι, νά βάλεις τό γόνατο κάτω καί νά πεῖς: Ναί, ἐγώ τό ἔκανα. Κάνε ὅ,τι θές, δέν πρόκειται νά ἔχεις ἄφεση ἔστω καί μιᾶς μόνο ἁμαρτίας σου...
Ὁ Θεός δέν ζητάει νά πᾶς νά πληρώσεις τό χρεος σου, ἀλλά τό μόνο πού ζητάει εἶναι νά πᾶς νά παραδεχθεῖς τό χρέος σου, ἀλλά καί πάλι οἱ ἄνθρωποι δέν πᾶνε στόν ἐξομολόγο. Δέν τούς ἀφήνει ὁ διάβολος, βάζοντας στό λογισμό τους, ἕνα σωρό δικαιολογίες...
~ Θησαύρισμα ἀπό τόν ἀείμνηστο ἱεροκήρυκα Δημήτριο Παναγόπουλο
<>
Ὅσιος Διονύσιος ὁ ἐν Ὀλύμπῳ: «Νά ἐξομολογῆσθε συχνά τούς λογισμούς σας, γιά νά μήν ἐμφωλεύουν στίς ψυχές σας οἱ δαίμονες»(BI, 430).
<>
«Ἀπ᾽ τά πρῶτα χρόνια πού [ὁ π. Χρυσόστομος Γιαλούρης, μετέπειτα Μητροπολίτης Χίου] ἦρθε στόν Πειραιᾶ τόν ἀπασχόλησαν σοβαρά οἱ ἄνθρωποι πού γέμιζαν κάθε βράδυ τά κακόφημα bars τῆς Φίλωνος-Νοταρᾶ καί τό χῶρο τοῦ λιμανιοῦ.
Ἔτσι ἀποφάσισε μαζί μέ τρεῖς σοβαρούς καί ἡλικιωμένους Χριστιανούς καί ἕνα βράδυ ἐπισκέφθηκαν τά bars. Μπροστά ὁ π. Χρυσόστομος καί οἱ λαϊκοί πού τόν πλαισίωναν ἀπό κοντά. Πέρασαν τήν εἴσοδο τῶν πρώτων bars. Ὅταν τόν εἶδαν οἱ θαμῶνες ταράχθηκαν.
Τούς καλησπέρισε, ζήτησε νά σταματήσουν γιά λίγο τό χορό καί τή μουσική, τούς εἶπε δυό καλωσυνάτα λόγια τοῦ Εὐαγγελίου καί τούς συμβούλευσε νά ἔχουν ἐπικοινωνία μέ τό Χριστό, πού εἶναι ἡ Ἐσταυρωμένη Ἀγάπη.
Τούς καληνύχτισε λέγοντας: “Συνεχίστε τή διασκέδασί σας”. Ἀπό αὐτές τίς ἐπισκέψεις στά bars περίπου 12 γυναῖκες κατέφυγαν στήν Ἐκκλησία γιά ἐξομολόγησι.
Αὐτό πού ἔκανε ὁ π. Χρυσόστομος δέν μπορεῖ νά τό κάνη ὁ καθένας, γιατί πρέπει νά εἶσαι ἀνάστημα πνευματικό καί ὁ π. Χρυσόστομος ἦταν κάτι ξεχωριστό μέσα στόν Κλῆρο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»(ΜΙ, 18).
<>
«Ἕνας Ἐρημίτης, πολλά χρόνια ριζωμένος, ἀγκυροβολημένος, “κολλημένος” μέ τή σημερινή ἔννοια, σέ μιά σπηλιά ἀπόκρημνου βράχου, ζοῦσε μέ μοναδική ἀπασχόλησι τήν προσευχή. Ὁ Κύριος προνοώντας γι᾽ αὐτόν, τόν ἔτρεφε μέ θαυμαστό τρόπο: Κάθε βράδυ, κοντά στό ἡλιόγερμα, ἔβρισκε ἕνα ζεστό ψωμάκι στήν εἴσοδο τῆς σπηλιᾶς του. Χρόνια γινόταν αὐτό! Μιά μέρα, ὅμως, ἐπισκέφθηκε τόν Ἐρημίτη μας ἕνας συνασκητής του καί τοῦ ὑπέδειξε πώς δέν ἦταν σωστό νά κάθεται ἀργός. Τόν βοήθησε νά κόψη καλάμια καί τοῦ ᾽μαθε νά πλέκη πανέρια.
Σάν βράδιασε, πεινασμένος ὁ γέροντας καί κατάκοπος, πῆγε στή σπηλιά του νά πάρη τό ψωμί του. Δέν βρῆκε, ὅμως, τίποτε. Ἔτσι κοιμήθηκε νηστικός. Τήν ἄλλη μέρα ἔπλεξε μέ ζῆλο τά πανέρια του, ἀλλά τό βράδυ μάταια ἀναζήτησε τό εὐλογημένο ψωμάκι. Τότε κλαίγοντας παρακάλεσε τόν Κύριο νά τοῦ φανερώση σέ τί εἶχε σφάλει, ὥστε Ἐκεῖνος νά πάψη νά μεριμνᾶ γι᾽ αὐτόν. Ἄκουσε τότε θεία φωνή νά τοῦ λέη: “Ὅταν ἤσουν ἀπασχολημένος μόνο μέ μένα, σ᾽ ἔτρεφα. Τώρα πού ἔμαθες ἐργόχειρο, δίκαιο εἶναι νά σέ τρέφη αὐτό!”»(ΟΠ, 10).
<>
Γέροντας Κλεόπας Ηλιέ: Λόγος περί Εξομολογήσεως.
Ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Μέγας λέγει ὅτι: «Ἡ ἐξομολόγησις τῶν λογισμῶν στὸν Πνευματικὸ εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ ἡ ἐλπὶς τῆς σωτηρίας γιὰ ὅλους τοὺς πιστοὺς».
Πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα πνευματικὰ καθήκοντα τῶν μοναχῶν ἀλλὰ καὶ τῶν λαϊκῶν χριστιανῶν, εἶναι ἡ ἐξομολόγησις τῶν ἁμαρτιῶν. Γι’ αὐτό, ὅσα πρόκειται νὰ εἴπω παρακάτω, θὰ ἔχουν σχέσι μὲ αὐτὸ τὸ Μυστήριο.
Κατ’ ἀρχὰς πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ’ ὄψιν μας ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἴμεθα ἁμαρτωλοὶ ἐνώπιόν τοῦ Θεοῦ, ἄλλοι περισσότερο καὶ ἄλλοι ὀλιγώτερο. Αὐτό μᾶς τὸ λέγει καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ ὡς ἑξῆς: «Τὶς γὰρ ὤν βροτός, ὅτι ἔσται ἄμεμπτος, ἢ ὡς ἐσόμενος δίκαιος γεννητὸς γυναικός;» (Ἰὼβ 15, 14), ἐνῶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης λέγει στὴν πρώτη του ἐπιστολὴ στίχο 8 καὶ 9 «Ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν. Ἐὰν ὁμολογῶμεν τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, πιστός ἐστι καὶ δίκαιος, ἵνα ἀφῇ ἡμῖν τὰς ἁμαρτίας καὶ καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀδικίας». Ἡ ἐξομολόγησις γιὰ νὰ εἶναι σωστὴ καὶ εὐάρεστος στὸν Θεό, πρέπει νὰ ἐκπληροῖ τὶς ἑξῆς προϋποθέσεις:
Πρέπει νὰ γίνεται ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ.
Νὰ εἶναι πλήρης. Δηλαδὴ νὰ περιλαμβάνη ὅλα τὰ γενόμενα ἁμαρτήματα ἀπὸ τὸν ἐξομολογούμενο ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία ἤ ἀπὸ τὴν τελευταία του ἐξομολόγησι καὶ νὰ μὴ ἀποκρύπτη τίποτε ἀπ’ αὐτά.
Νὰ γίνεται μὲ τὴν θέλησή μας σύμφωνα μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ ποὺ λέγει: «Καὶ ἐκ θελήματός μου ἐξομολογήσομαι αὐτῷ» (Ψαλμ. 21,7).
Νὰ γίνεται μὲ ταπείνωσι καὶ συντριβή, ὅπως λέγει ἡ Γραφή: «καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει» (Ψαλμ. 50,18).
Νὰ εἶναι ἄσπιλος, δηλαδὴ νὰ μὴ ἐνοχοποιῆ ἄλλους ὁ ἐξομολογούμενος, οὔτε τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, οὔτε κάποιο ἀπὸ τὰ κτίσματα τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἀκόμη καὶ τὸν διάβολο, ἀλλὰ μόνο τὸν ἑαυτό του νὰ θεωρῆ ἔνοχο καὶ ὑπεύθυνο γιὰ τὶς πράξεις του, ὅπως λέγει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ἐὰν θέλης νὰ κατηγορήσης κάποιον, μόνο τὸν ἑαυτό σου νὰ κατηγορήσης», ἐνῶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος λέγει: Λέγε καὶ μὴ ἐντρέπεσαι: «ἰδικό μου εἶναι τὸ πρήξιμο, πάτερ, ἰδική μου εἶναι καὶ ἡ πληγὴ ἀπὸ τὴν ἀκηδία μου ἔγινε τὸ τάδε καὶ τὸ τάδε ἔργο καὶ ὄχι ἀπὸ ἄλλον. Κανεὶς δὲν εἶναι ἔνοχος γι’ αὐτὸ οὔτε ἄνθρωπος, οὔτε πνεῦμα, οὔτε σῶμα, οὔτε κάποιος ἄλλος, παρὰ ἡ ὀκνηρία μου».
Πρέπει νὰ εἶναι εἰλικρινής, δηλαδὴ νὰ λέγη τὴν ἀλήθεια ὁ χριστιανὸς καὶ μόνο αὐτὰ τὰ ὁποῖα ἔκανε ὁ ἴδιος χωρὶς νὰ φανερώνη ὀνόματα προσώπων μὲ τὰ ὁποῖα ἔχουν σχέση οἱ ἁμαρτίες του. Ὁ Θεὸς ἀγαπᾶ τὴν ἀλήθεια, κατὰ τὴν μαρτυρία τῆς Γραφῆς ποὺ λέγει: «ἔστι γὰρ αἰσχύνη ἐπάγουσα ἁμαρτίαν, καὶ ἔστιν αἰσχύνη δόξα καὶ χάρις» (Σοφία Σειρὰχ 4, 21). Ἡ ἐντροπὴ αὐτὴ τὴν ὁποία ὑπομένεις στὴν ἐξομολόγησι σὲ ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὴν ἐντροπὴ ἐκείνη τὴν ὁποία θὰ αἰσθανθοῦμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὴν φοβερὰ ἐκείνη ἡμέρα τῆς Μελλούσης Κρίσεως, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος στὸν 4ο Λόγο του: «Δὲν γίνεται παρὰ μόνο μὲ τὴν ἐντροπὴ νὰ λυτρωθῆς ἀπὸ τὴν αἰωνία ἐντροπή».
Ἡ ἐξομολόγησις νὰ εἶναι ἀποφασιστική, δηλαδὴ νὰ πάρουμε μία μεγάλη ἀπόφασι ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ ὅτι δὲν θὰ ἁμαρτήσουμε πλέον μὲ τὴν βοήθεια τῆς θείας Χάριτος καὶ μάλιστα, καλλίτερα χιλιάδες φορὲς νὰ ἀποθάνουμε, παρὰ νὰ ἁμαρτήσουμε μὲ τὴν θέλησή μας. Ὅποιος δὲν ἐπῆρε αὐτὴ τὴν ἀπόφαση εἶναι μὲ τὸ ἕνα πόδι του στὸν Πνευματικὸ καὶ μὲ τὸ ἄλλο στὴν ἁμαρτία. Μερικοὶ ἐξομολογοῦνται μὲ τὸ στόμα, ἐνῶ μὲ τὴν καρδιὰ τους ἐπιθυμοῦν πάλι τὴν ἁμαρτία, ὁμοιάζοντες μὲ τὸν σκύλο, ὁ ὁποῖος ἐπιστρέφει πάλι στὸ ἴδιο ξέραμά του ἤ μὲ τὸ χοῖρο πού, ἐνῶ λούζεται καὶ πλένεται, πάλι ἐπιστρέφει μέσα στὶς λάσπες καὶ κυλίεται.
Ἄλλοτε πάλι πολλοὶ πιστοὶ κάνουν τὴν ἐξομολόγηση ἀπὸ συνήθεια, ἐπειδὴ ἐπλησίασε ἡ Γέννησις τοῦ Κυρίου ἤ τὸ Πάσχα ἤ διότι κινδυνεύουν νὰ ἀποθάνουν. Διαβάζουμε στὸ Γεροντικὸ ὅτι ἕνας μεγάλος ἡσυχαστὴς ἔβλεπε τὶς ψυχὲς νὰ κατεβαίνουν στὸν ἅδη, ὅπως πέφτουν οἱ νιφάδες τοῦ χιονιοῦ στὴν περίοδο τοῦ χειμῶνος, καὶ αὐτὲς ὄχι γιατί δὲν ἐξομολογοῦντο, ἀλλὰ δὲν ἐξομολογοῦντο σωστὰ καὶ μὲ τὴν ἀπόφαση νὰ μὴν ἁμαρτήσουν πλέον. Γι’ αὐτὸ λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος ὅτι τίποτε δὲν ὠφελεῖ ἡ ἐξομολόγησις αὐτὸν ποὺ ἐξομολογεῖται, ἂν δὲν μισεῖ μὲ τὴν καρδιά του τὴν ἁμαρτία, διότι δὲν ἔχει καμμία ἐλπίδα διορθώσεώς του.
Στὴν συνέχεια σημειώνουμε τοὺς τρόπους μὲ τοὺς oποίους ὁ πιστός, μετὰ τὴν καθαρὴ ἐξομολόγηση ποὺ ἔκανε στὸν Πνευματικό, θὰ ἠμπορέση νὰ διαφυλαχθῆ ἀπὸ τὶς διάφορες πτώσεις στὴν ἁμαρτία:
Πρῶτος τρόπος ἀποφυγῆς τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ μνήμη τοῦ θανάτου καὶ τῶν ἐξομολογηθέντων ἁμαρτιῶν. Αὐτὸ ἔκανε ὁ Προφήτης Δαβίδ, ὁ ὁποῖος, μετὰ τὴν συγχώρησι ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ τὶς δύο μεγάλες ἁμαρτίες του, εἶχε πάντοτε πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν του τὸν θάνατο, ὅπως ὁ ἴδιος λέγει: «Ὅτι τὴν ἀνομία μου ἐγὼ γινώσκω καὶ ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μου ἐστὶ διὰ παντὸς» (Ψαλμ. 50, 4).
Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου μᾶς βοηθῆ νὰ μὴν ἁμαρτάνουμε ὅπως λέγει καὶ ἡ Γραφή: «Υἱέ, μιμνήσκου τὰ ἔσχατά σου, καὶ εἰς τὸν αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις» (Σοφία Σειρὰχ 7,16). Ἐνῶ ἡ ὑπενθύμισις τῶν ἁμαρτιῶν δὲν θὰ πρέπη νὰ καταλήγη σὲ λεπτομέρειες, διότι ὑπάρχει ὁ κίνδυνος ἐκδηλώσεως τῆς ἐμπάθειας τοῦ ἀνθρώπου.
Μετὰ τὴν ἐξομολόγηση ν’ ἀποφεύγονται οἱ αἰτίες τῆς ἁμαρτίας. Οἱ φιλόσοφοι λέγουν ὅτι, οἱ ἴδιες αἰτίες κινοῦν πάντοτε στὶς ἴδιες ἁμαρτίες. Προπαντὸς αὐτοὶ ποὺ ἔπεσαν σὲ σαρκικὲς ἁμαρτίες πρέπει πολὺ ν’ ἀποφεύγουν τὶς ἐμπαθεῖς φιλίες καὶ συνομιλίες μὲ πρόσωπα μὲ τὰ ὁποῖα ἡμάρτησαν. Ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς λέγει ὅτι «αὐτὸς ποὺ φοβᾶται τὸν κίνδυνο, δὲν θὰ πέση σ’ αὐτὸν» (Σοφία Σειρὰχ 3,25).
Τὸ τρίτο ὅπλο ἀποφυγῆς τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ συχνὴ ἐξομολόγησις. Ἀπ’ αὐτὴ προέρχονται πέντε ὠφέλειες:
Ὅπως τὰ πουλάκια δὲν ἐπιστρέφουν πάλι, ὅταν βροῦν τὴν φωλιὰ τους χαλασμένη, ἔτσι καὶ οἱ δαίμονες φεύγουν γιὰ πάντα ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ ἐξομολογοῦνται συχνά, διότι ἔτσι τοὺς χαλοῦν τὶς φωλιὲς καὶ τὶς παγίδες. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει: «Γιὰ ποιὰ αἰτία ὁ Νεεμὰν ὁ Σύρος λούσθηκε ἑπτὰ φορές, στὸν Ἰορδάνη; Γιὰ νὰ διδάξη ὅλους μας ὅτι πρέπει συχνὰ νὰ ἐξομολογούμεθα, νὰ λουζώμεθα στὰ νερὰ τῆς μετανοίας». Καὶ συνεχίζει λέγοντας: «Εἶπα νὰ ἐξομολογοῦνται συχνὰ καὶ οἱ Τιμιώτατοι Πατριάρχαι, ἀρχιερεῖς, Πνευματικοί, Ἱερεῖς, διότι σὲ μερικοὺς τόπους ἐχάλασε ἡ καλὴ αὐτὴ συνήθεια γιὰ τέτοια ἱερὰ πρόσωπα. Ἀπορῶ πράγματι. Γιὰ ποιὰ αἰτία, προτρέπετε ἄλλους νὰ κάνουν τὸ ἔργο αὐτό… διότι μόνο ὁ πάπας φαντάσθηκε τὸν ἑαυτὸ του ἀναμάρτητο καὶ ποτὲ οἱ πατριάρχαι καὶ ἀρχιερεῖς τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας». Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μᾶς λέγει: «Ἐὰν ὁμολογῶμεν τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, πιστός ἐστι καὶ δίκαιος, ἵνα ἀφῇ ἡμῖν τὰς ἁμαρτίας καὶ καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀδικίας» (Α΄ Ἰωάν. 1,4).
Ἐὰν δὲν γίνεται συχνὴ ἐξομολόγησις, δυσκολότερα ξερριζώνονται τὰ πάθη ἀπὸ μέσα μας. Ὅπως τὸ γέρικο καὶ μεγάλο δένδρο δὲν μπορεῖ νὰ κοπῆ μὲ μιὰ μόνο τσεκουριά, ἔτσι καὶ ἕνα συνηθισμένο κακὸ δὲν μπορεῖ νὰ ἐκδιωχθῆ μὲ μιὰ μόνο συντριβὴ τῆς καρδιᾶς, ἀλλὰ μὲ πολλές.
Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἐξομολογεῖται συχνά, διατηρεῖ εὐκολώτερα στὴν μνήμη του τὰ παραπτώματα ποὺ διέπραξε ἀπὸ τὴν τελευταία ἐξομολόγησί του, ἐν ἀντιθέσει μὲ ἐκεῖνον ποὺ ἐξομολογεῖται σπανίως καὶ δυσκολεύεται νὰ κάνη ἀκριβῆ καὶ λεπτομερῆ ἐξομολόγησι. Γι’ αὐτὸ ὁ διάβολος, ὅταν θὰ ἐμφανισθῆ στὴν ὥρα τοῦ θανάτου του, δὲν θὰ ἔχη νὰ τοῦ παρουσιάση τίποτε, ἐφ’ ὅσον πάντοτε λεπτομερῶς τὰ ἐξωμολογεῖτο.
Αὐτὸς ποὺ ἐξομολογεῖται συχνά, ἔστω καὶ ἄν πέφτη στὸ ἴδιο θανάσιμο ἴσως ἁμάρτημα, τρέχει ἀμέσως νὰ ἐξαγορεύση τὴν ἁμαρτία του, λαμβάνει πάλι τὴν ἄφεσι καὶ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ καὶ ἔτσι ἐλαφρύνει τὴν συνείδησί του ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας.
Ἡ τέταρτη ὠφέλεια εἶναι ὅτι ὁ ἐξομολογούμενος συχνά, ἐὰν τὸν εὕρη ἡ ὥρα τοῦ θανάτου, εἶναι ψυχικὰ ἕτοιμος, ἔχει τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας του. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι: «Ὁ διάβολος πηγαίνει πάντοτε στὴν ὥρα τοῦ θανάτου τῶν δικαίων καὶ τῶν ἁμαρτωλῶν, μήπως καὶ εὕρη τὸν ἄνθρωπο στὴν ἁμαρτία γιὰ νὰ τοῦ πάρη τὴν ψυχή».
Ἡ πέμπτη ὠφέλεια εἶναι ὅτι ὁ ἐξομολογούμενος συχνὰ ἀγωνίζεται νὰ ἐγκρατεύεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἐνθυμούμενος ὅτι πρὶν ὀλίγες ἡμέρες πάλι ἐξομολογήθηκε καὶ ἔχει νὰ λάβη κανόνα καὶ μεγάλη ἐντροπὴ ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ του, ὁ ὁποῖος θὰ τὸν ἐλέγξη γι’ αὐτὰ ποὺ πάλι ἔκανε.
Τὸ τέταρτο ὅπλο ἀποφυγῆς τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ ἐνθύμησις τῆς ἐσχάτης Κρίσεως καὶ ἡ ἀπόκρισης ποὺ θὰ δώση ὁ Δίκαιος Κριτὴς τὴν ἡμέρα ἐκείνη στοὺς ἁμαρτωλούς: «Πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ» (Ματθ. 25, 41).
Τὸ πέμπτο ὅπλο εἶναι ἡ μνήμη τῶν αἰωνίων βασάνων τοῦ Ἅδου, δηλαδὴ ἡ μνήμη ὅτι ἡ ἁμαρτία μᾶς ἀποχωρίζει ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τὴν εὐφροσύνη τῶν δικαίων καὶ ὅτι τὰ αἰώνια βάσανα τοῦ Ἅδου, τὰ ὁποῖα, ὅταν τὰ σκεπτώμεθα, δὲν θὰ βασανίσουν τὴν ψυχή μας, διότι ἡ ἐνθύμησίς τους θὰ μᾶς προκαλέση μετάνοια.
Καὶ τώρα ἐν κατακλείδι αὐτοῦ τοῦ κηρύγματός μου, παρακαλῶ ὅλους τοὺς ἀγαπητούς μου ἀδελφούς, ποὺ θὰ διαβάσουν αὐτὲς τὶς σειρὲς νὰ προσεύχωνται γιὰ μένα τὸν ἀνάξιο καὶ πολὺ ἁμαρτωλὸ νὰ μὲ βοηθήση ὁ Θεὸς νὰ θέσω καὶ ἐγὼ μία καλὴ ἀρχὴ καὶ νὰ μὴ ξεχάσω αὐτὰ ποὺ σᾶς εἶπα. Ἀμήν.
<>
Εξομολόγηση του Οσίου Γέροντος Φιλόθεου Ζερβάκου (+)
(Βρέθηκε στο αρχείο του μετά την κοίμηση του):
Δεν αγαπώ το Θεό με όλη μου την ψύχη, την καρδιά και την διάνοια.
Δεν έχω υπακοή στις εντολές του Κυρίου και δεν φυλάγω τις υποσχέσεις που έδωσα στο Βάπτισμα και στην κουρά μου ενώπιων του Θεού, των Αγγέλων , των Αγίων και των ανθρώπων.
Δεν προσεύχομαι και δεν μελετώ με προσοχή.
Στις ιερές Ακολουθίες και αγρυπνίες, ακόμη και την ώρα της Θείας Λειτουργίας, παρίσταμαι στο Ναό χωρίς φόβο, προσοχή και ευλάβεια.
Πολλές φορές έχω απρεπείς, αισχρούς, ακάθαρτους και βλάσφημους λογισμούς.
Δεν έχω μετάνοια αληθινή, ούτε πένθος ούτε δάκρυα.
Δεν εξομολογούμαι καθαρά και με συντριβή καρδιάς·
ούτε έχω αίσθηση ότι η εξομολόγησή μου γίνεται ενώπιων του Παντογνώστη Θεού, που είναι πανταχού πάρων και γνωρίζει τα πάντα, και τους λογισμούς και τα βάθη της καρδιάς μου.
Στο μυστήριο της Θ. Κοινωνίας προσέρχομαι αναξίως, χωρίς την πρέπουσα ετοιμασία, χωρίς φόβο Θεού, πίστη και αγάπη.
Δεν αγαπώ τον πλησίον όπως τον εαυτό μου.
Δεν έχω αγάπη ούτε τον πρέποντα σεβασμό στον πνευματικό μου πατέρα και στους προεστώτες του Μοναστηριού.
Δεν έχω τέλεια υπακοή και εγκοπή του θελήματός μου.
Είμαι υπερήφανος, αντίλογος, κενόδοξος, αθρωπάρεσκος, φίλαυτος, φλύαρος• αργολογώ, πολυλογώ, αστεΐζομαι και γελώ για ανόητα πράγματα, καταλαλώ, κατακρίνω, κατηγορώ, ψεύδομαι, συκοφαντώ, θυμώνω, οργίζομαι και μνησικακώ.
Δεν έχω εγκράτεια, υπομονή, πραότητα, ταπείνωση.
Είμαι κοιλιόδουλος, γαστρίμαργος, λαθροφάγος, ιδιόρρυθμος, ακατάστατος.
Αμαρτάνω με όλες μου τις αισθήσεις
(όραση, ακοή, γεύση, όσφρηση και αφή)
Αμαρτάνω με λόγια και έργα, με τη θέληση μου και χωρίς αυτή, με γνώση ή άγνοια, με το νου μου και τη διάνοια· είμαι αμελής και οκνηρός και για αυτό έχω πολλές φορές κακές και αισχρές επιθυμίες, άτοπους, αισχρούς ακάθαρτους, υπερήφανους λογισμούς.
Για αυτές τις αμαρτίες που εξομολογήθηκα,
πάτερ,
ενώπιων του Θεού και ενώπιόν σου,
και για άλλες αναρίθμητες που από λήθη
ή άγνοια παρέλειψα να εξομολογηθώ
ζητώ από το Θεό συγχώρηση.
<>
Οἱ κλέφτες παληά, πεταλώνανε τά ἄλογά τους ἀνάποδα, ὥστε νά παραπλανοῦν τούς διῶκτες τους, πού ἔψαχναν τά χνάρια τους. Τό ἴδιο κάνει καί ὁ σατανάς, συνήθιζε νά λέη ὁ Ἅγιος Γερβάσιος Παρασκευόπουλος τῆς Πάτρας (†1964). Φορεῖ τά παπούτσια του ἀνάποδα καί μᾶς μπερδεύει. Καί ὅταν μπαίνη στήν καρδιά μας καί ὅταν προσποιῆται ὅτι τάχα φεύγει. Γι᾽ αὐτό χρειάζεται λαγωνικό γιά νά τόν πιάσης. Καί τέτοιο λαγωνικό εἶναι ὁ καλός ἐξομολόγος (Πνευματικός).
Ὅπως τά πουλάκια δέν ἐπιστρέφουν πάλι, ὅταν βροῦν τή φωλιά τους χαλασμένη, ἔτσι καί οἱ δαίμονες φεύγουν γιά πάντα ἀπ᾽ αὐτούς πού ἐξομολογοῦνται συχνά, διότι ἔτσι τούς χαλοῦν τίς φωλιές καί τίς παγίδες.
«Ἡ πικρία εἶναι δηλητήριο πού ἄν δέν φύγη μέ τήν προσευχή καί τήν ἐξομολόγησι, δημιουργεῖ συναισθηματική καταστροφή καί διαλύει τίς σχέσεις».
<>
«Κάποτε ἕνας ἱερέας ἐπισκέφθηκε ἕνα ἀνθρακωρυχεῖο. Ἐνῶ τόν ξεναγοῦσαν στίς κατάμαυρες στοές τοῦ ὀρυχείου, κάποια στιγμή βλέπει ἕνα ὡραιότατο κατάλευκο λουλούδι νά ἔχη φυτρώσει στήν ἄκρη μιᾶς στοᾶς. Ξαφνιασμένος ρωτᾶ τό συνοδό του: “Πῶς μπόρεσε νά διατηρηθῆ αὐτό τό ἄνθος ἐδῶ μέσα;”. “Ρίξε λίγη καρβουνόσκονη καί θά δῆς”, ἦταν ἡ ἀπάντησι. Ὁ ἱερέας πρόθυμα ὑπάκουσε. Καί ἔκπληκτος διαπίστωσε, πώς μόλις ἡ μαύρη σκόνη ἄγγιξε τά ἄσπρα ἀνθοπέταλα, γλύστρησε στό ἔδαφος, χωρίς νά ἀφήση οὔτε ἴχνος βρωμιᾶς πάνω τους. Τί συνέβαινε; Τό ἄνθος ἦταν τόσο λεῖο καί γυαλιστερό, πού ἡ καρβουνόσκονη δέν μποροῦσε νά κολλήση πάνω του!
Κατά παρόμοιο τρόπο, ὁ καθένας μας μπορεῖ νά κάνη τήν καρδιά του τόσο λευκή καί στιλπνή, ὥστε νά μή μπορῆ νά κολλήση πάνω της οὔτε ἡ παραμικρή ἁμαρτία ἀπό τό ἀνθρακωρυχεῖο αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἀρκεῖ νά ἀκούη μέ προσοχή τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί νά λευκαίνη καί νά ἁγιάζη τήν καρδιά του μέ τήν Ἐξομολόγησι καί τή θεία Κοινωνία»(περ. Λχ, φ. 76, 1).
<>
Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ.Θ.
Όταν ο άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης, νέος όντας μοναχός, επισκέφθηκε για πρώτη φορά με τον Γέροντα του Νικηφόρο, τον άγιο Ιωσήφ τον Ησυχαστή, για τον οποίο έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση, ο άγιος Ιωσήφ ρώτησε το Γέροντά του: “Κάνει, παπά Νικηφόρε, ο Εφραίμ υπακοή”;
Ο άγιος Εφραίμ, όπως έλεγε ο ίδιος μετέπειτα, του προκάλεσε συγκίνηση και θαυμασμό η ερώτηση του Γέροντος Ιωσήφ προς τον Γέροντά του, που έγινε κατά την πρώτη συνάντησή τους. Δεν αναφερόταν στο εργόχειρο ή την ικανότητα του υποτακτικού στις διάφορες εργασίες της καλύβης αλλά στο αν τηρεί την υπακοή. Αναφέρει χαρακτηριστικά: “Αυτό με συγκλόνισε. Αισθάνθηκα ότι μέσα σε αυτόν τον Γέροντα υπάρχει ζωή και Χάρις, γιατί αυτή την ερώτηση από κανένα άλλον δεν την είχα ακούσει. Ευτυχώς που ο παπα-Νικηφόρος δεν με εμπόδιζε να επισκέπτομαι και να διδάσκομαι από αυτόν την Πατερική παράδοση”1.
Η ερώτηση αυτή του αγίου Ιωσήφ δεν ήταν τυχαία, διότι έχοντας πείρα του πνευματικού αγώνος κατανοούσε απόλυτα ότι η αδιάκριτος υπακοή στον Γέροντα, τον πνευματικό, τον εξομολόγο αποτελεί θεμέλιο και πυλώνα της πνευματικής προόδου. Η υπακοή αποτελεί σύνοψη των υπολοίπων αρετών. Άλλωστε όντας πρότυπον υπακοής “ο γλυκύς ημών Ιησούς πρώτος τον δρόμον εχάραξε και τύπος εγένετο εις ημάς πόσο μάλλον ημείς χρεωστούμεν οπίσω Του να βαδίσωμεν”, έλεγε χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωσήφ ο ησυχαστής2.
Ο Ιησούς Χριστός έθεσε τα θεμέλια της πνευματικής πατρότητας, “ἐταπείνωσεν ἑαυτόν” και έγινε άνθρωπος (Φιλιπ. 2,8) υπακούοντας στο Θεό Πατέρα(Εβρ. 5,8-9) και έδειξε τον δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε ώστε να τον μιμηθούμε. Όπως ο Ιησούς υπάκουσε στο Θεό Πατέρα, “οὐ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμόν, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός”(Ιωαν.5,30) και επίσης “πάτερ μου ….οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ”(Ματθ.26,39)3, και εμείς οφείλουμε υπακοή στους πνευματικούς μας Πατέρες και προϊσταμένους, στους Επισκόπους, στους Ηγουμένους των μοναστικών κοινοτήτων, στους πνευματικούς-εξομολόγους, διότι όπως έχουμε διδαχθεί από τα παραδείγματα των προ ημών, άνευ της υπακοής είναι αδύνατος η σωτηρία. Δια της υπακοής ο άνθρωπος καταδικάζει τη μητέρα των παθών που είναι η φιλαυτία και ο εγωισμός και έτσι οδηγείται στην αυταπάρνηση (Ιω.15,12-13) η οποία είναι η βάσις της ανιδιοτελούς αγάπης δια της οποίας ο άνθρωπος ομοιάζει τον Θεό διότι “ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν”(Α΄Ιω.4,7-8)4. Δια της παρακοής εξήλθε ο άνθρωπος του Παραδείσου και δια της υπακοής εισέρχεται και πάλιν.
Είναι σαφής ο λόγος του Κυρίου προς τους Αποστόλους και μαθητές Του: “῾Ο ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει, καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμὲ ἀθετεῖ· ὁ δὲ ἐμὲ ἀθετῶν ἀθετεῖ τὸν ἀποστείλαντά με”(Λουκ.10,16) δηλαδή “όποιος ακούει εσάς, ακούει εμένα· όποιος απορρίπτει εσάς, απορρίπτει εμένα· και όποιος απορρίπτει εμένα, απορρίπτει αυτόν που με απέστειλε“. Μας υπέδειξε δηλαδή ο Κύριος ότι οι συνεχιστές του έργου Του, οι Απόστολοι και οι μαθητές Του και οι μαθητές αυτών, και διάδοχοί τους, και οι θεοφόροι Πατέρες και οι πνευματικοί καθοδηγητές μας, είναι απεσταλμένοι από τη Θεία Χάρη και σε αυτούς οφείλουμε υπακοή. Και ναι μεν δίνεται η εντύπωση ότι είναι υπακοή προς το πρόσωπό τους όμως στην ουσία είναι στην ενέργεια της Θείας Χάριτος, διδάσκει ο μακαριστός Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός5.
Πιστός και αιώνιος παραμένει ο λόγος του αποστόλου Παύλου ο οποίος παραγγέλλει: “Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε· αὐτοί γάρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπέρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες”(Εβρ.13,7) ως απαραίτητος προϋπόθεση για την ευρυθμία της εκκλησιαστικής και μοναστικής κοινότητας, ώστε να μην ανακύπτουν διχόνοιες και έριδες (Α΄Κορ.3,3).
Στο συγκεκριμένο χωρίο ο Απ. Παύλος αναφέρεται γενικά στους πνευματικούς προϊσταμένους και η λέξη “Ηγούμενος” δεν έχει τη σημασία που έλαβε μετά την οργάνωση και καθιέρωση των κοινοβιακών μοναστικών κοινοτήτων τον 5ο αιώνα. Η λέξη “Ηγούμενος” ετυμολογείται από το ρήμα “ηγούμαι” και σημαίνει αυτόν που είναι επικεφαλής, διευθύνει και καθοδηγεί. Ο Ηγούμενος ασκεί τόσο διοικητικά όσο και πνευματικά καθήκοντα μέσα στα όρια του μοναστηριού.
Γέρων στην μοναστική και εκκλησιαστική γλώσσα σημαίνει τον πνευματικό καθοδηγητή. Δεν είναι απαραίτητα ένας Γέρων να κατέχει ταυτόχρονα και ιερατικό αξίωμα. Έχουμε πλείστα σύγχρονα παραδείγματα αγίων Γερόντων όπως του αγίου Παϊσίου του αγιορείτου, του αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή, του μακαριστού Ιωσήφ Βατοπαιδινού, κ.α., οι οποίοι αν και δεν είχαν ιερατικό αξίωμα όμως καθοδηγούσαν πνευματικώς στο δρόμο της αγιότητας μοναχούς, Κληρικούς και λαϊκούς. Δέχονταν την εξαγόρευση των λογισμών, των αμαρτιών και των προβληματισμών των υποτακτικών τους. Γι’ αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο στα μοναστήρια πριν τη Θεία Κοινωνία να αναγιγνώσκεται από τον προϊστάμενο ιερέα που τελεί τη Θεία Λειτουργία η συγχωρητική ευχή ώστε αυτοί που έλαβαν άδεια από τον Γέροντά τους να μπορέσουν να κοινωνήσουν. Άλλοι πάλι Γέροντες είχαν και ιερατικό αξίωμα όπως ο άγιος Εφραίμ Κατουνιακιώτης, ο άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ, κ.α. Ένας Γέρων είναι δυνατόν να καθοδηγεί μια μοναστική κοινότητα χωρίς να είναι Ηγούμενος αυτής. Παράδειγμα ο οσιώτατος Γέρων μοναχός Ιωσήφ Βατοπαιδινός (+2009) ο οποίος καθοδηγούσε πνευματικά τη μοναστική κοινότητα της Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου χωρίς να κατέχει ούτε ιερατικό αξίωμα, ούτε αξίωμα Ηγουμένου.
Ο Γέροντας δεν είναι αναγκαστικά ηλικιωμένος, αλλά ο έμπειρος στην πνευματική ζωή. Είναι ο άνθρωπος που μπορεί να προσφέρει όχι τόσο ηθικές διδασκαλίες, όσο τρόπο ζωής. Στο πρόσωπο του πνευματικού πατέρα βλέπει ο πιστός τον ίδιο το Χριστό, που είναι και ο πραγματικός του πατέρας. Και η αγάπη του και υπακοή προς το Χριστό εκδηλώνεται με την αγάπη του και την υπακοή προς τον πνευματικό του πατέρα6.
Στις εκκλησιαστικές κοινότητες εκτός των μοναστικών κοινοτήτων, στις ενορίες, το πρόσωπο του πνευματικού καθοδηγητή ταυτίζεται με αυτό του ιερέα-εξομολόγου ο οποίος αφουγκράζεται τα προβλήματα των λαϊκών που ζουν εντός του κόσμου και προσπαθεί να αναπαύσει, να καθοδηγήσει, να συμπαρασταθεί. Στο πετραχήλι του εξομολόγου οι πιστοί καταθέτουν τις αμαρτίες τους, εκφράζουν έμπρακτα τη διάθεση να μετανοήσουν ώστε να λάβουν τη συγχώρεση κατά το λόγο του Κυρίου “ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται” (Ιωαν.20,23).
Οι μοναχοί και οι λαϊκοί, αν και πορεύονται διαφορετικούς δρόμους, με διαφορετικούς πειρασμούς και δοκιμασίες, αποβλέπουν όμως σε ένα κοινό στόχο και σκοπό που είναι η αγιότητα μαθητεύοντας δίπλα στους πνευματικούς τους Πατέρες. Άπαντες οι πνευματικοί προϊστάμενοι οφείλουν υπακοή στον οικείο Επίσκοπο όπως επιτάσσουν οι κανόνες της Εκκλησίας.
Δυστυχώς η εποχή μας είναι εποχή ανυπακοής η οποία τροφοδοτείται από την έπαρση και τον εγωισμό. Ανυπακοή των παιδιών προς τους γονείς, των πολιτών προς τους νόμους, των μαθητών προς τους δασκάλους, κ.ο.κ. Αλλά και το λειτούργημα μας ως πνευματικών-εξομολόγων καθίσταται δυσχερές και δύσκολο διότι οι εξομολογούμενοι πολλές φορές δεν έχουν ούτε διάθεση ούτε πνεύμα υπακοής. Ένα “γιατί”, μια αντιλογία, συνήθως προβάλλεται από τον εξομολογούμενο προς τον εξομολόγο, το οποίο υπηρετεί το ίδιον θέλημα, και ανακόπτει την πορεία προς την πνευματική τελείωση. Πολλοί των προσερχομένων στο μυστήριο της εξομολόγησης προτιμούν να ακούν τους δικούς τους λογισμούς παρά να κάνουν υπακοή διότι δεν θέλουν να απαρνηθούν το εγωιστικό τους θέλημα. Μάλιστα ορισμένες φορές μηχανεύονται τρόπους για να αποδείξουν στον πνευματικό τους και ταυτόχρονα να καθησυχάσουν τη συνείδησή τους ότι δήθεν κάνουν υπακοή ικανοποιώντας ταυτόχρονα και την κενοδοξία τους. Έτσι ρωτούν τον πνευματικό για θέματα ήσσονος σημασίας και ενδιαφέροντος και για τα οποία είναι έτοιμοι να υπακούσουν στην υπόδειξη του (π.χ. τι είδος αυτοκίνητο ν’ αγοράσουν και άλλα συναφή) αλλά όταν έρχεται η ώρα ν΄ αρνηθούν το ίδιον θέλημα και να συμμορφωθούν σε υποδείξεις του πνευματικού για μείζονα θέματα πνευματικής και οικογενειακής ζωής τότε ορθώνουν το τείχος της ανυπακοής προφασιζόμενοι διαφόρους λόγους.
Μην απαττώμεθα. Άνευ της υπακοής δεν είναι δυνατόν να πορευθούμε τον δρόμο που μας υπέδειξε ο Κύριος ο οποίος απετέλεσε πρότυπο υπακοής. Καλούμαστε λοιπόν και εμείς να ακολουθήσουμε “τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ”(Α΄Πετρ.2,21) να αντιγράψουμε το πρότυπό μας, Ιησού Χριστό7. Βέβαια ορισμένοι θα σκεφτούν ότι αυτά ίσχυαν παλιά, στην εποχή των μεγάλων ασκητών και ότι τώρα είναι τέτοιες οι συνθήκες που πρέπει να είμαστε κάπως ελαστικοί στο ζήτημα αυτό όπως και σε άλλα ζητήματα. Δεν ισχύει όμως αυτό και θα φέρω ως παράδειγμα αυτό ενός σύγχρονου Αγίου, ο οποίος δεν έζησε πριν 1000 ή 500 χρόνια αλλά ήταν σύγχρονός μας και πολλοί εξ ημών τον γνωρίσαμε και πήραμε την ευχή του. Αναφέρομαι στον άγιο Εφραίμ Κατουνακιώτη (+1998) ο οποίος έκανε απόλυτον υπακοήν και υπομονήν σε έναν κατά κοινή ομολογία δύσκολο και δύστροπο Γέροντα, τον παπα-Νικηφόρο με τον οποίο κατοικούσε και διακονούσε ως υποτακτικός πάνω από 40 χρόνια. Έκανε όμως απόλυτον υπακοήν και για αυτό το λόγο χαριτώθηκε από το Θεό και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, όπως διαβεβαιώνει ο Γέρων Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός, τον οποίον εγνώριζε προσωπικά και συνδέονταν με πνευματικό δεσμό διότι καθοδηγούνταν πνευματικώς από τον άγιο Ιωσήφ τον ησυχαστή, εξαιτίας της απολύτου υπακοής που επεδείκνυε, απέκτησε διόραση και προόραση και προφητεία. Αυτή είναι η δύναμη και η αξία της υπακοής8.
Η υπακοή αυτή που οφείλουμε να επιδεικνύουμε είναι στην ενέργεια της Θείας Χάριτος που φέρει ο πνευματικός και όχι στο πρόσωπο αυτό καθεαυτό. Ειδάλλως καραδοκεί ο κίνδυνος της προσωπολατρείας. Ήδη κατά τα αποστολικά χρόνια το φαινόμενο της προσωπολατρείας παρουσιάστηκε στην εκκλησιαστική κοινότητα της Κορίνθου καθώς δημιουργήθηκαν ομάδες που η κάθε μια διεκδικούσε για τον εαυτό της ως ηγέτη έναν απόστολο. Ο ένας έλεγε: “εγώ είμαι του Παύλου”, ο άλλος: “εγώ είμαι του Απολλώ”, ένας άλλος: “εγώ είμαι του Κηφά” και κάποιος άλλος: “εγώ είμαι του Χριστού”(Α΄Κορ.1, 12). Δεν επρόκειτο περί αιρέσεων ή σχισμάτων αλλά περί ομάδων, οι οποίες έδειχναν θαυμασμό και εκτίμηση σε έναν απόστολο, που τον θεωρούσαν ανώτερο από τους άλλους. Έτσι και τώρα πολλές φορές δημιουργείται αυτό το φαινόμενο όταν ομάδες θρησκευομένων, εμφορούμενοι από έπαρση και εγωισμό, αυτοαπομονώνονται γύρω από το πρόσωπο ενός Γέροντα το οποίο υπερτιμούν και θεωρούν ότι και μόνο η καθοδήγηση από αυτόν τον Γέροντα οδηγεί αυτομάτως στη σωτηρία! Μάλιστα κομπάζουν από κενοδοξία και διαλαλούν ότι είμαστε πνευματικοπαίδια του τάδε Γέροντα περιφρονώντας όσους δεν ανήκουν στην ομάδα τους. Η ύπαρξη τέτοιων προβλημάτων μέσα στην Εκκλησία είναι αναπόφευκτη εξαιτίας της ανθρώπινης αδυναμίας. Αν και δεν οδηγεί κατ΄ ανάγκην σε διάσπαση της Εκκλησίας, χωρίς αυτό να αποκλείεται ορισμένες φορές, όμως οδηγεί σε φατρίες και παρασυναγωγές οι οποίες χαρακτηρίζονται από φαινόμενα παθολογικής και αρρωστημένης προσκόλλησης προς το πρόσωπό του Γέροντα, του πνευματικού και εξομολόγου. Ο πνευματικός-εξομολόγος δεν πρέπει να συντηρεί και να τρέφει τέτοιες καταστάσεις επισημαίνοντας στο ποίμνιό του ότι οφείλει να προσκολλάται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Υπακοή στον πνευματικό σημαίνει τήρηση των εντολών του Θεού και όχι προσωπολατρεία. Τα μέλη της Εκκλησίας αποτελούν “Ναό του Θεού” και κάθε προσπάθεια διασπάσεως της ενότητας αυτού του Ναού μαρτυρεί ότι οι υπαίτιοι της διασπάσεως δεν είναι συνδεδεμένοι με τον αρχηγό και θεμελιωτή της Εκκλησίας Ιησού Χριστό9.
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος καλεί τον πνευματικό πατέρα να μιμηθεί τον ιατρό του σώματος10. Όπως ο ιατρός εφοδιάζεται με τα κατάλληλα ιατρικά εργαλεία και φάρμακα κατά τον ίδιο τρόπο ο πνευματικός πατέρας οφείλει να εφοδιαστεί με πνευματικά φάρμακα για την απαλλαγή του ανθρώπου από την αρρώστια της αμαρτίας11.
Οι Πατέρες μας διδάσκουν ότι η αμαρτία είναι ασθένεια που εισέβαλλε μέσα στην φύση μας, εξαιτίας της παρακοής12. Ο άνθρωπος λοιπόν καλείται να επιζητήσει θεραπεία ώστε από το παρά φύσιν που είναι η αμαρτία, να οδηγηθεί και πάλι στο κατά φύσιν, που είναι η αρετή και να αποκτήσει εκ νέου την υγεία της ψυχής του. Όταν το σώμα αρρωσταίνει τότε απορρυθμίζεται και οι λειτουργίες του αποσυντονίζονται. Παρομοίως και η ψυχή, εξαιτίας της υποδούλωσης στα πάθη, έχει ασθενήσει διότι δεν λειτουργεί με τους κανόνες που έχει θέσει ο Δημιουργός Θεός κατά την κατασκευή της αλλά με τους κανόνες της αμαρτίας που είναι τα πάθη.
Τα φάρμακα της αποθεραπείας μας από τα πάθη και την αμαρτία είναι οι ευαγγελικές εντολές. Οι άνθρωπος οφείλει να τηρήσει τις ευαγγελικές εντολές για να επιτύχει την ίαση από τη ασθένεια των παθών και της αμαρτίας. Ο πνευματικός αναλαμβάνει τον ρόλο να οδηγήσει τον πιστό στο μονοπάτι της θεραπείας από την ασθένεια της αμαρτίας.
Όπως ο ασθενής δεν γνωρίζει ποια είναι τα αναγκαία φάρμακα τα οποία θα θεραπεύσουν τη σωματική ασθένεια αλλά ο ειδικευμένος γιατρός, κατά τον ίδιο τρόπο ο πνευματικός πατέρας είναι ο αρμόδιος για να υποδείξει τα φάρμακα για την θεραπεία της ψυχής. Εάν, στην περίπτωση της σωματικής ασθένειας, ο ασθενής δεν υπακούσει στο γιατρό και δεν ακολουθήσει τις συμβουλές του, δεν θα θεραπευθεί, κατά τον ίδιο τρόπο και ο πιστός αν δεν κάνει υπακοή τότε δεν θα θεραπευθεί από την αμαρτία.
Όπως η μειωμένη δόση ή η υπερδοσολογία ενός φαρμάκου στην περίπτωση των σωματικών ασθενειών δεν θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, κατά το ίδιο τρόπο ο πνευματικός πρέπει να καθορίσει την ακριβή ποσότητα του πνευματικού φαρμάκου ώστε να θεραπευθεί ο πιστός. Αυτό ονομάζεται διάκριση. Έτσι άλλους ωφελεί ο έπαινος, άλλους η επίπληξη, άλλους ο δημόσιος έλεγχος, άλλους η μυστική νουθεσία. Και “ορισμένες φορές είναι καλύτερα να στέλνεις σιωπηλά την αγάπη σου, παρά να λες λόγια”, λέγει ο άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης13.Μόνο ο πνευματικός πατέρας που έχει διάκριση μπορεί να κατανοήσει τι είναι ωφέλιμο για το πνευματικό του τέκνο κάθε στιγμή14.
Το χάρισμα της διάκρισης υπενθυμίζει ότι στην θεραπεία των ψυχών δεν είναι το ίδιο μέτρο πάντοτε υγιεινό ή πάντοτε βλαβερό15. Κάτι που ίσως είναι χρήσιμο και καλό για μερικούς, μπορεί να βλάψει άλλους, γιατί οι καταστάσεις παρουσιάζουν ποικιλία όπως και οι χαρακτήρες αυτών που θεραπεύονται. Γι’ αυτό είναι αδύνατο, όση σύνεση κι επιμέλεια κι αν χρησιμοποιηθεί, να καθοριστούν κανόνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί ο πνευματικός. Μόνο η πείρα και η θεία βοήθεια είναι ικανές να τον βοηθήσουν16.
Όπως στην περίπτωση των σωματικών ασθενειών ο γιατρός πρέπει να είναι ακριβής γνώστης της ιατρικής, κατά τον ίδιο τρόπο και ο πνευματικός πρέπει να έχει πείρα ώστε να μπορέσει να καθοδηγήσει το πνευματικό του τέκνο. Πρέπει να γνωρίζει ακριβώς όχι μόνο όλους τους τρόπους θεραπείας αλλά και ο ίδιος πρέπει να διακρίνεται για την αρετή17.“Δεν είναι σωστό το λιοντάρι να βόσκει τα πρόβατα. Παρομοίως δεν είναι ασφαλές ένας που είναι ακόμη υποδουλωμένος στα πάθη να κυβερνά άλλους που είναι στην ίδια κατάσταση”, λέγει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος στο λόγο του προς τον ποιμένα. Η αρετή πρέπει να συνοδεύει τον πνευματικό πατέρα για να επιτύχει το έργο του18.
Η εξαγόρευση των λογισμών και η εξομολόγηση των αμαρτιών είναι προϋπόθεση για τη θεραπεία από τα πάθη. Όπως ο ασθενής δεν ντρέπεται τον ιατρό που τον εξετάζει έτσι και ο εξομολογούμενος δεν πρέπει να ντρέπεται να φανερώσει στον πνευματικό πατέρα τα παραπτώματά του διότι “όσοι ντράπηκαν τους ιατρούς, άφησαν τις πληγές να σαπίσουν· πολλοί μάλιστα πολλές φορές οδηγήθηκαν και στον θάνατο”, μας διδάσκει και πάλι ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος19. Δεν πρέπει να υπάρχει ντροπή διότι στον πόλεμο δεν υπάρχουν μόνο νίκες αλλά και πτώσεις και ήττες. Όμως υπάρχει και η μετάνοια η οποία εξαλείφει το κύριο όπλο του διαβόλου που είναι η απελπισία και η απογοήτευση.
Ο καπετάνιος δεν μπορεί μόνος του, χωρίς τους ναύτες να σώσει το πλοίο, ούτε ο ιατρός να θεραπεύσει τον ασθενή, αν προηγουμένως δεν παρακληθεί από αυτόν και αν δεν παρακινηθεί από την πλήρη εμπιστοσύνη του και την φανέρωση του τραύματος. Έτσι δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε την ασθένεια της ψυχής αν δεν αποκαλύψουμε αυτήν την ασθένεια ώστε να αρχίσει η διαδικασία της θεραπείας20.
Η εξομολόγηση, η αποκάλυψη των λογισμών στον πνευματικό είναι η βάσις για την επιτυχή έκβαση του πολέμου εναντίον του διαβόλου. Οι Πατέρες μας διδάσκουν ότι όλη η δύναμις του διαβόλου βασίζεται στην κρυψίνοια και τη σιωπή από την πλευρά του εξομολογουμένου. Με αυτόν τον τρόπο εργάζεται ο διάβολος καθώς αιχμαλωτίζει τον νου του ανθρώπου, τον παρασέρνει όπου θέλει αυτός και τον υποδουλώνει. Ταυτόχρονα, μετά τη διάπραξη της αμαρτίας ο διάβολος χρησιμοποιεί το όπλο της απογοήτευσης και της απελπισίας ώστε να οδηγήσει τον άνθρωπο στην τελική καταστροφή. Αν κρύβουμε τους λογισμούς μας από τον πνευματικό και τους πιστεύουμε είναι βέβαιο ότι θα οδηγηθούμε στην πλάνη και την πνευματική καταστροφή. Όλα αυτά όμως εξαλείφονται με τη εξομολόγηση, την εξαγόρευση των λογισμών διότι ξεσκεπάζουμε τις σκέψεις που μας υποβάλλει ο διάβολος. Η αποκάλυψις αυτή περιέχει ταπείνωση από την οποία ηττάται ο διάβολος21. Και γι’ αυτό απαιτείται μάλιστα τακτική εξομολόγηση διότι όπως έλεγε ο άγιος Παΐσιος ο αγιορείτης “όσο κρατάς ένα χαλασμένο πράγμα, τόσο χαλάει. Γιατί λοιπόν να αφήσεις να περάσουν ένας-δύο μήνες, για να πας στον πνευματικό να εξομολογηθείς; Να πας το συντομότερο. Αν έχεις μια πληγή ανοιχτή, θα αφήσεις να περάσει ένας μήνας, για να την θεραπεύσεις;“22
Είναι δυνατόν ο Γέροντας, ο πνευματικός, ο εξομολόγος, να ανταποκριθεί στη σύγχρονη εποχή που ζούμε στο υψηλό λειτούργημά του; Άξιοι πνευματικοί και Γέροντες που έζησαν όχι πριν αιώνες αλλά πριν μερικά χρόνια, και ορισμένοι εξ ημών τούς γνωρίσαμε και πήραμε την ευχή τους, όπως ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, ο άγιος Παΐσιος ο αγιορείτης, ο άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής, ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, ο άγιος Γεώργιος Καρσλίδης, ο άγιος Ιάκωβος ο εν Ευβοία, ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ, ο άγιος Νικόλαος ο Πλανάς, ο άγιος Παναγής ο Μπασιάς, ο άγιος Σάββας ο εν Καλύμνω, ο άγιος Ευμένιος Σαριδάκης αλλά και αναρίθμητοι άλλοι, φανεροί και αφανείς, ζώντες και κεκοιμημένοι, που πολλοί από εμάς έχουμε υπόψιν, είναι τα απτά παραδείγματα, οι χειροπιαστές αποδείξεις ότι όχι μόνο στα παλαιά χρόνια αλλά και στην εποχή μας, είναι δυνατόν ο πνευματικός πατέρας να ανταποκριθεί στο έργο του, δηλαδή να δείχνει στον εξομολογούμενο, λόγω και έργω, το μονοπάτι της αγιότητας και ομοίωσης με το Θεό. Εμείς οφείλουμε λοιπόν κατά το δυνατόν να τους μιμηθούμε και να τους αντιγράψουμε.
1Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός, “Ο χαρισματούχος υποτακτικός Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης”, από τη σειρά “Ψυχωφελή Βατοπαιδινά”, των εκδόσεων της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου.
2Γ. Κρουσταλάκη, Όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης. Ο θεολόγος και παιδαγωγός της ερήμου, Αθήνα 2020, σελ.90.
3Βλ.Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Εις Γένεσιν 7, PG 69,376D: “Ἐπειδή γάρ ὁ μονογενής τοῦ Θεοῦ Λόγος Θεός ὑπάρχων καί ἐκ Θεοῦ, κεκένωκεν ἑαυτόν, κατά τάς Γραφάς,καθείς ἐθελοντής εἰς ὃπερ οὐκ ἦν, καί τήν ἀδοξοτάτην ταύτην σάρκα ἠμπέσχετο, καί ἐν τῆ τοῦ δούλου μορφῆ πέφηνε, γεγονώς ὑπήκοος τῶ Θεῶ καί Πατρί μέχρι θανάτου”.
4Για το συγκεκριμένο θέμα βλ.Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, “Δούλος, μισθωτός και ελεύθερος”. Ιδιοτέλεια και ανιδιοτέλεια στην πνευματική ζωή, στο https://www.pemptousia.gr/2018/09/doulos–misthotos–ke–eleftheros–idiotelia–ke–anidiotelia–stin–pnevmatiki–zoi/
5Βλ. την ομιλία στο https://www.pemptousia.gr/video/o-akouon-imon-emou-akoui/
6Γ.Μαντζαρίδη, Ορθόδοξη πνευματική ζωή, Θεσσαλονίκη 1986, σελ. 67.
7Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Νουθεσίες πρός μοναχούς, στο https://www.youtube.com/watch?v=kKcjKJhTFlo
8Βλ. την ομιλία: Νουθεσίες προς μοναχούς 2,https://www.youtube.com/watch?v=q09oUjzcdSI
Βλ.και την ομιλία του Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανασίου, Άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης· ο Μάρτυς της Υπακοής, https://www.youtube.com/watch?v=vLxLcrfzTn4
9Ι. Καραβιδόπουλου, Ενότητα και διαιρέσεις μέσα στην Εκκλησία,https://www.pemptousia.gr/2018/07/enotita-ke-dieresis-mesa-stin-ekklisia/. Βλ. επίσης Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Μαρτυρία και παρουσία του Ιερέα σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται, στο https://www.pemptousia.gr/2021/07/martiria-ke-parousia-tou-ierea-se-enan-kosmo-pou-metavallete/
10Βλ.Λόγος προς Ποιμένα.
11Βλ.αναλυτικά Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Αμαρτία: Ενοχή ή πένθος; Θεσσαλονίκη 2011,σελ.184εξ.
12Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Ερμηνεία εις την προς Ρωμαίους Επιστολήν, PG 74, 789.Βλ.επίσης Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Αμαρτία: Ενοχή ή πένθος; Θεσσαλονίκη 2011,σελ.42εξ.
13 Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως Μήλεσι Αττικής.
14Βλ.Κλίμαξ, Περί διακρίσεως.
15Περισσότερα βλ.Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαθανασίου, Η διάκριση ως θεοδώρητο και θεοχαρίτωτο χάρισμα, στο www.vimaorthodoxias.gr/theologikos-logos-diafora/i-diakrisi-os-theodorito-kai-theocharitoto-charisma/
16Δ.Τσάμη, Εισαγωγή στην Πατερική Σκέψη, Θεσσαλονίκη 1990, σελ.357-358.
17Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος 2, PG 35,493Β.
18Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος 2,PG 35,424C.
19Βλ.Κλίμαξ, Λόγος προς Ποιμένα.
20Επισκόπου Καλλίστου Ware, Η εντός ημών Βασιλεία, Μετάφραση Ιωσήφ Ροηλίδης, Αθήνα 2006, σελ.218.
21Βλ.Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Υπακοή. Η υπακοή γίνεται για την αγάπη του Χριστού,https://www.youtube.com/watch?v=0Laip4L0pQ4 και επίσης την ομιλία: Η εξομολόγηση είναι η έμπρακτη ταπεινοφροσύνη που ξεριζώνει τον διαβολο, https://www.youtube.com/watch?v=deIMmaKvt1A
22Βλ.https://gerontesmas.com//category/γέροντες-της-εποχής-μας/άγιος-παΐσιος-ο-αγιορείτης/
NNN
<>
Ἀμόλυντε Κύριε, πού καταδέχεσαι νά μᾶς πλύνης μέ τό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως. Πόση ἀνακούφισι νιώθω ὕστερα ἀπό κάθε Ἐξομολόγησι! Πόσο δυστυχεῖς, ὅσοι δέν ξέρουν ἀκόμη αὐτό, τό μοναδικό παυσίπονο. Χθές ἐξομολογήθηκα. Μά μήπως σήμερα εἶμαι ἅγιος; Δυστυχῶς κάθε λεπτό ἔχει καί τή δική του μαυρίλα. Ἕνα μέ παρηγορεῖ, ὅτι ὑπάρχει ἡ βάσι, ἡ ἐλπίδα στόν Ἰησοῦ, ἡ ἐκζήτησι τοῦ Ἐλέους Του.
<>
Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς: «Ἕνας νέος εἶχε φτάσει σέ τόσο μεγάλη ἀπελπισία, ὥστε ἀποφάσισε νά αὐτοκτονήση. Ἐξομολογεῖται σ᾽ ἕνα Πνευματικό. Ἀκούει τόν Πνευματικό μέ προσοχή πού τοῦ λέει:
—Ἐσύ εἶσαι ὑπεύθυνος ὁ ἴδιος γιά τήν κατάστασί σου. Ἡ ψυχή σου κοντεύει νά πεθάνη ἀπό πεῖνα. Ἔμαθες νά ἐνδιαφέρεσαι καί νά φροντίζης πῶς νά θρέψης τό σῶμα σου. Καί ποτέ σου δέν ἐνδιαφέρθηκες γιά τήν τροφή τῆς ψυχῆς σου πού ἔχει πολύ πιό περισσότερη ἀνάγκη ἀπ᾽ τό σῶμα σου. Ἡ ψυχή σου πεθαίνει ἀπ᾽ τήν πεῖνα! Φάε καί πιές τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, παιδί μου. Ἔτσι μόνο θά ἀναζωογονηθῆ ἡ ψυχή σου καί θά γλυτώση ἀπ᾽ τόν αἰώνιο θάνατο.
Πείθεται ὁ νέος ἀπ᾽ τόν Πνευματικό καί φεύγει γιά νά συνεχίση μέ θάρρος καί νέα δύναμι τή ζωή καί ἔτσι σώζεται»(ΒΣ, 6).
<>
Δημήτριος Παναγόπουλος, ἱεροκήρυκας (+1982): «Ὅταν πρωτοεξομολογήθηκα πρίν 30 χρόνια, τό 1950 στήν Τῆνο, εἶχα γράψει τίς ἁμαρτίες μου σέ ἕξι γεμάτες κόλλες ἀναφοράς!
Καί εἶχα καί ἄλλες ἁμαρτίες, πού τίς θυμήθηκα μεταγενέστερα.
Τόσες πολλές ἁμαρτίες εἶχα κάνει!
Δέν εἶχα ἀφήσει τίποτε ὄρθιο καί εἶχα μαζέψει ὅλη τή βρωμιά καί τήν δυσωδία τοῦ κόσμου στήν ψυχή μου...
Καί ὅμως ὁ Θεός περίμενε τή μετάνοιά μου, διότι γνώριζε ὅτι θά ἐπέστρεφα κάποτε, ὥστε νά μέ χρησιμοποιήση ἀργότερα, στή διακονία Του, βοηθώντας τόν συνάνθρωπό μου...
Μπορῶ, λοιπόν, ἐγώ νά μήν ὁμολογῶ καί νά μήν λέω ποιός ἤμουν καί πῶς ὁ Χριστός μέ ἔκανε;
Ἄν ἦταν δυνατόν νά μάθετε τή ζωή μου καί τήν ἐπιστροφή μου στό Χριστό, δέν θά σᾶς ἔπιανε ὁ ὕπνος ποτέ σας!
Ὁ Θεός χάλασε πολλά ζευγάρια παπούτσια γιά νά μέ συλλάβη...
Καί τόν καθένα ἀπό ἐμᾶς, κάποτε τόν συνέλαβε ὁ Θεός.
Ἄλλον τόν ἔπιασε ἀπό ἕνα πένθος,
ἄλλον ἀπό ἕνα σεισμό,
ἄλλον ἀπό ἕνα καρκίνο,
ἄλλον ἀπό ἕνα πόλεμο...
Καί αὐτό πρέπει νά διηγῆται καί νά ὁμολογῆται ἀπ᾽ τό καθένα.
Κανένας δέν πηγαίνει μέ τριαντάφυλλα στό χέρι στό Χριστό».
<>
«Κάποια μοναχή πήγε στήν Κηφισιά καί πήρε ἕνα ταξί, γιά νά ἀνέβη στήν Ἱ. Μονή Ἁγ. Παντελεήμονα Ν. Πεντέλης.
Ὁ ταξιτζής, πού τήν μετέφερε, εἶχε ἀκούσει γιά τόν π. Σίμωνα Ἀρβανίτη καί ρώτησε τήν μοναχή γιατί ἀνεβαίνει ἐπάνω.
Ἐκείνη τοῦ εἶπε ὅτι πηγαίνει, γιά νά ἐξομολογηθῆ. Ὅταν ἄκουσε αὐτό ὁ ταξιτζής, τή ρώτησε μέ ἔκπληξι:
—Τί ἁμαρτίες ἔχεις ἐσύ πού εἶσαι μοναχή;
Ἐκείνη τοῦ ἀπάντησε πώς ὅλοι ἔχουμε ἁμαρτίες.
Ὅταν ἔφτασε κοντά στό μοναστήρι, ἡ ἄσφαλτος τελείωνε καί ἄρχιζε ὁ χωματόδρομος, πού ήταν χαλασμένος, καί εἶπε ἡ μοναχή νά τήν ἀφήση ἐκεῖ, ἀλλά ὁ ταξιτζής τῆς εἶπε:
—Θά σέ πάω μέχρι τό Μοναστήρι.
Ὅταν ἔφτασαν, ἡ μοναχή τοῦ εἶπε νά περάση στήν κουζίνα νά πάρη ἕνα καφέ. Μόλις τελείωσε ἡ μοναχή τήν ἐξομολόγησί της, εἶπε στόν ταξιτζή:
—Θέλεις νά πᾶς μέσα νά πῆς καμμιά λέξι νά ἐξομολογηθῆς καί νά πάρης τήν εὐχή του;
Ὁ ταξιτζής δέχτηκε, μπῆκε μέσα, πῆρε τήν εὐχή του καί ἄρχισε νά ἐξομολογῆται.
Σηκώθηκε νά φύγη, ἀλλά ἡ πόρτα τοῦ κελλιοῦ δέν ἄνοιγε.
Ὁ ταξιτζής λέει στό Γέροντα:
—π. Σίμων, ἡ πόρτα τοῦ κελλιοῦ δέν ἀνοίγει.
Ὁ Γέροντας τοῦ ἀπάντησε:
—Παιδί μου, δέν ἔχεις ἐξομολογηθῆ ὅλες τίς ἁμαρτίες· γι᾽ αὐτό δέν ἀνοίγει.
Ὁ ταξιτζής τά ἔχασε, συγκινήθηκε καί ἐξομολογήθηκε ὅλες τίς ἁμαρτίες του. Ἀφοῦ εἶδε ὁ Γέροντας ὅτι τά εἶπε ὅλα, τοῦ διάβασε τήν εὐχή.
Ὅταν σηκώθηκε νά φύγη, δέν πρόλαβε νά πιάση τήν πόρτα καί ἄνοιξε μόνη της. Μόλις βγῆκε ἔξω τόν ρώτησε ἡ μοναχή:
—Πῶς σοῦ φάνηκε ὁ παππούλης;
—Τί νά σοῦ πω; Εἶχες δίκαιο, αὐτός εἶναι ἅγιος ἄνθρωπος, καί τῆς διηγήθηκε ὅ,τι συνέβη.
Τῆς εἶπε, ἐπίσης:
—Εὐχαριστώ πάρα πολύ πού μοῦ εἶπες νά ἐξομολογηθῶ, γιατί ἀναπαύτηκε ἡ ψυχή μου, ἀισθάνομαι ἄλλος ἄνθρωπος καί φεύγω ἀπό δῶ ὄχι ὅπως ἦρθα, ἀλλά σάν νά ἔχω φτερά καί πετάω».
<>
Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης: Στην πλάνη πέφτουμε είτε από απειρία, είτε από υπερηφάνεια!
Δείξαμε μεγάλη ἀμέλεια καί δέν καταλαβαίνουμε πιά ἄν ὑπάρχει ἡ κατά Xριστόν ταπείνωση καί ἀγάπη. Bέβαια, ἡ ταπείνωση αὐτή καί ἡ ἀγάπη γίνονται γνωστές μόνο μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐμεῖς ὅμως δέν ξέρουμε ὅτι, γιά νά προσελκύσουμε τή χάρη κοντά μας, πρέπει νά τήν ποθήσουμε μ' ὅλη μας τήν ψυχή. Ἀλλά πῶς θά ποθήσουμε κάτι πού δέν τό γνωρίζουμε καθόλου; Καί ὅμως, ὅλοι μας τή γνωρίζουμε τή χάρη, ἔστω καί λίγο, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα κινεῖ κάθε ψυχή στήν ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ.
Στόν ἀγώνα μας πρέπει νά εἴμαστε ἀνδρεῖοι. Ὁ Κύριος ἀγαπάει τήν ἀνδρεία καί συνετή ψυχή. Ἄν δέν ἔχουμε ἀνδρεία καί σύνεση, τότε πρέπει νά τά ζητᾶμε ἀπό τό Θεό καί νά ὑπακοῦμε στούς πνευματικούς, γιατί σ' αὐτούς ζεῖ ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἄνθρωπος μάλιστα, πού ὁ νοῦς του ἔπαθε βλάβη ἀπό δαιμονική ἐνέργεια, ἰδίως αὐτός πρέπει νά ὑπακούει στόν πνευματικό καί νά μήν ἐμπιστεύεται καθόλου τόν ἑαυτό του.
Eἶναι πολύ δύσκολο νά διαγνώσεις μέσα σου τήν ὑπερηφάνεια. Nά ὅμως μερικά συμπτώματα: Ἄν σέ προσβάλλουν δαίμονες ἤ σέ βασανίζουν κακοί λογισμοί, αὐτό σημαίνει πώς δέν ἔχεις ταπείνωση. Γι' αὐτό, ἔστω κι ἄν δέν ἀντιλήφθηκες τήν ὑπερηφάνειά σου, ταπεινώσου.Ἄν εἶσαι ὀξύθυμος ἤ, ὅπως λένε, νευρικός, αὐτό εἶναι ἀληθινή συμφορά. Κι ἄν πάσχεις ἀπό παροξυσμούς καί φοβίες, θά γιατρευτεῖς μέ τή μετάνοια, μέ τό ταπεινό φρόνημα καί μέ τήν ἀγάπη γιά τόν ἀδελφό σου, ἀκόμα καί γιά τούς ἐχθρούς. Ὅποιος δέν ἀγαπάει τούς ἐχθρούς, σ' αὐτόν δέν ἔχει κατοικήσει ἀκόμα ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ.
Στήν πλάνη πέφτει κανείς εἴτε ἀπό ἀπειρία εἴτε ἀπό ὑπερηφάνεια. Κι ἄν εἶναι ἀπό ἀπειρία, ὁ Κύριος θεραπεύει γρήγορα αὐτόν πού πλανήθηκε. Ἄν ὅμως εἶναι ἀπό ὑπερηφάνεια, τότε θά ὑποφέρει γιά πολύν καιρό ἡ ψυχή, ὥσπου νά μάθει τήν ταπείνωση, καί τότε θά θεραπευθεῖ ἀπό τόν Κύριο.
Στήν πλάνη πέφτουμε, ὅταν νομίζουμε πώς εἴμαστε πιό συνετοί καί ἔμπειροι ἀπό τούς ἄλλους, ἀκόμα κι ἀπό τόν πνευματικό μας πατέρα.
Χωρίς ἐξομολόγηση στόν πνευματικό δέν εἶναι δυνατό ν' ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν πλάνη, γιατί στόν πνευματικό ἔδωσε ὁ Θεός τή χάρη τοῦ «δεσμεῖν καὶ λύειν».
Η γνωριμία με τον Θεό
IEPA MONH ΠAPAΚΛHTOY
ΩPΩΠOΣ ATTIΚHΣ
NNN
<>
Ἅγ. Ἄνθιμος τῆς Χίου: «Ἡ στοργή τοῦ πνευματικού πατέρα εἶναι πολύ ἀνώτερη ἀπό τοῦ σαρκικοῦ. Διότι πολλές φορές ὁ σαρκικός πατέρας μπορεῖ νά σέ παραδώση στήν κόλασι, ἐνῶ ὁ πνευματικός πατέρας ἔχει νά σέ πάη στήν αἰώνια ζωή».
<>
π. Ἀνανίας Κουστένης: «Κάποτε, πῆγε ἕνας φτωχοντυμένος καί ταλαιπωρημένος ἄνθρωπος νά ἐξομολογηθῆ σ᾽ ἕνα περίφημο πνευματικό τῆς ἐποχῆς.
Ὁ ἄνθρωπος εἶχε τέτοια συναίσθησι τῆς ἁμαρτωλότητός του, τέτοιο προβληματισμό καί πόνο, πού ο καλός πνευματικός θεώρησε σωστό νά τοῦ συστήση νά διαβάση βιβλία τοῦ Παπαδιαμάντη γιά ν᾽ ἀναθαρρήσει καί νά γεμίση πίστι.
Ὁ ταπεινός πληγωμένος ἄνθρωπος εὐχαρίστησε καί ἔφυγε.
Ἔπειτα ἀποδείχτηκε ἐν καιρῷ πώς ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Παπαδιαμάντης!»(https://trelogiannis.blogspot.com).
<>
«Ἐκεῖνο, ὅμως, πού τόν καθιστοῦσε [τόν π. Ἰάκωβο Βαλοδῆμο] ὠφελιμώτατον στά μέρη ἐκεῖνα, στά ὁποῖα σπάνιζαν οἱ Πνευματικοί, ἦταν ἡ Ἐξομολόγησι. Πολλοί Χριστιανοί, στά Ζαγοροχώρια καί στά Ἰωάννινα, ὅταν κατέβαινε, ἐξομολογοῦνταν σ᾽ αὐτόν. “Παιδιά μου”, ἔλεγε στούς μαθητές τοῦ Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου, “νά ἐξομολογῆσθε παστρικά. Γιατί τά φίδια, πού βγαίνουν ἔξω ἀπ᾽ τίς τρύπες τους, τά σκοτώνουν, καί τά φίδια πού κάθονται μέσα, χοντραίνουν. Ἔτσι καί τά ἁμαρτήματα. Ὅταν τά ἐξομολογηθοῦμε, βγάινουν ἀπό μέσα μας καί ἐξαλείφονται. Ὅταν, ὅμως, δέν τά ἐξομολογηθοῦμε, μένουν μέσα μας καί μεγαλώνουν”»(ΙΒ, 14).
«Εἶχε μαγαζί μέ γυναικεῖα εἴδη ἡ Στέλλα. Ταξίδευε στό ἐξωτερικό καί ἀγόραζε στό τέλος τῆς σεζόν συλλογές γνωστῶν οἴκων μόδας καί τίς ἔδινε σέ καλές τιμές στό πολυτελές κατάστημά της στή Γλύφαδα. Οἱ γονεῖς της εἶχαν χωρίσει ὅταν ἦταν ἀκόμη μικρή. Ἡ μάνα της πέθανε ἀπό καρκίνο, ὅταν ἡ Στέλλα ἦταν φοιτήτρια. Ὁ πατέρας της ξαναπαντρεύτηκε, ἔκανε νέα οἰκογένεια καί αὐτή τήν ξέχασε ὁριστικά. Αὐτή, ὅμως, μόνη της κατάφερε νά ἔχει μιά πετυχημένη δουλειά μέ τό μαγαζί της· νά ἔχει ἄφθονα χρήματα, νά ταξιδεύη καί νά κάνη γενικά μιά ὄμορφη καί ἄνετη ζωή ὅπως ἤθελε νά πείση τόν ἑαυτό της.
Ὥσπου ἕνα ὀγκίδιο στό στῆθος ἀρχές τοῦ 2011 καί μιά ἐπίσκεψι στό γιατρό ἀνέτρεψαν τά πάντα στή ζωή της. Διάγνωσι καρκίνου, μαστεκτομή, ἀφαίρεσι λεμφαδένων, χημειοθεραπεῖες, μεταστάσεις, ἀκτινοβολίες, ἐπιθετικός καρκίνος καί ὅλη ἡ ζωή φαινόταν νά φεύγη ἀπ᾽ τά χέρια της· καί ἦταν μόλις 48 χρονῶν. Ἡ οἰκονομική ὕφεσι παράλληλα εἶχε ἐπηρεάσει δυσμενέστατα τήν ἐπιχείρησί της. Ταξίδια πιά δέν μποροῦσε νά κάνη καί ὅλες οἱ φίλες καί φίλοι, οἱ σύντροφοι καί οἱ γνωστοί της, πού στίς “καλές” μέρες γλένταγαν μαζί της, ἐξαφανίστηκαν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλο. Ποιός ἄλλωστε θά καθόταν μαζί μέ μιά καρκινοπαθή τελικοῦ σταδίου στήν ἀνάγκη της;
Στήν ἀπόλυτη αὐτή μοναξιά καί ἐγκατάλειψί της ἀπ᾽ τούς πάντες, βρέθηκαν κοντά της κάποιες Χριστιανές γυναῖκες ἐθελόντριες, πού φρόντισαν καί τῆς ἔβγαλαν βιβλιάριο ἀπορίας καί ξανάρχισε τῆς χημειοθεραπεῖες. Ἀλλά καί τήν παρηγόρησαν μέ τήν ἔμπρακτη ἀγάπη τους καί τῆς ἔβαλαν στά χέρια ἕνα βιβλιαράκι μέ τούς Χαιρετισμούς τῆς Παναγίας, πού τούς διάβαζε πιά συνεχῶς καί ἀχόρταγα. Ἐξομολογήθηκε στό Νοσοκομεῖο γιά πρώτη φορά στή ζωή της καί μετέλαβε μέ λαχτάρα, βαθιά συναίσθησι καί κατάνυξι...
Ἕνα πρωϊνό, ὅταν ἡ ἀδελφή Χριστιανή, πού τῆς εἶχε μιλήσει γιά τήν Παναγία καί τῆς εἶχε δώσει τό βιβλιαράκι μέ τούς Χαιρετισμούς, πῆγε νά τῆς ἀλλάξη τόν ὀρό, ἡ Στέλλα τῆς κράτησε τό χέρι καί τῆς εἶπε: “Φεύγω... φεύγω...! Ἡ Παναγία μας μοῦ τό εἶπε... Ἦλθε, μοῦ χαΐδεψε τό κεφάλι καί μοῦ εἶπε: Ὑπομονή παιδί μου, λίγη ὑπομονή ἀκόμη καί σέ τρεῖς ἡμέρες θά ξεκουραστῆς...”.
Τό ἀπόγευμα ζήτησε ξανά τόν ἱερέα καί Πνευματικό τοῦ Νοσοκομείου καί μίλησαν κάμποση ὥρα. Τήν ἑπόμενη μέρα ἦλθε καί τήν κοινώνησε. Μετά τήν τρίτη ἡμέρα, τό πρωϊνό ἐκεῖνο τοῦ Νοέμβρη, ἡ ἴδια ἀδελφή τή βρῆκε νεκρή μέ τό πρόσωπό της γεμᾶτο ἠρεμία καί γλυκύτητα. Κρατοῦσε στό στῆθος της τούς Χαιρετισμούς καί τίς μικρές εἰκόνες τῆς Παναγίας καί τοῦ Ἁγ. Νεκταρίου.
Τό τελευταῖο καί συγκλονιστικό εἶναι ὅτι ἐνῶ οἱ Χριστιανές ἐθελόντριες, πού τή φρόντιζαν, ἔκαναν τρεῖς μέρες μετά τό θάνατό της τά “τριήμερά” της μνημόσυνα, τό σῶμα της ἦταν ἀκόμα στό νεκροθάλαμο τοῦ Νοσοκομείου, ἀφοῦ οὔτε ὁ πατέρας της, οὔτε κανένας ἄλλος ἀπ᾽ τούς συγγενεῖς ἐμφανιζόταν γιά νά ἀναλάβη τά τῆς κηδείας της! Ἡ Στέλλα, ὅμως, ἐμφανίστηκε στό ὄνειρο μιᾶς ἄλλης νοσηλεύτριας καί τῆς εἶπε: “... Εἶμαι πολύ καλά, ἐδῶ. Ἄς εἶναι καλά οἱ δικοί μου, πού δέν μέ ἔχουν ξεχάσει...”. Καί ἐννοοῦσε, βέβαια, τίς Χριστιανές, πού τῆς συμπαραστάθηκαν, τήν ὁδήγησαν στή Μετάνοια μέ τήν προσευχή καί καταφυγή στήν Παναγία καί μετά τό θάνατό της, τήν μνημόνευαν στή Λειτουργία (Ἀπό τό βιβλίο Θαύματα τῶν Χαιρετισμῶν... Σήμερα, ἐπιλογές-διασκευή)»(ΛΝ, 4).
<>
Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Η σωστή εξομολόγηση.
- Γιατί μερικές φορές, ενώ η συνείδηση μας ελέγχει, δεν κάνουμε τον ανάλογο αγώνα, για να διορθωθούμε;
- Αυτό μπορεί να συμβή και από ένα τσάκισμα ψυχικό. Όταν είναι κανείς πανικοβλημένος από κάποιον πειρασμό, θέλει να αγωνισθή, αλλά δεν έχει διάθεση, δεν έχει ψυχική δύναμη. Τότε πρέπει να τακτοποιηθή εσωτερικά με την εξομολόγηση. Με την εξομολόγηση παρηγοριέται, τονώνεται και ξαναβρίσκει με την Χάρη του Θεού το κουράγιο για αγώνα. Αν δεν τακτοποιηθή, μπορεί να του έρθη και άλλος πειρασμός, οπότε, θλιμμένος όπως είναι, τσακίζεται περισσότερο, τον πνίγουν οι λογισμοί, απελπίζεται και μετά δεν μπορεί να αγωνισθή καθόλου.
- Και αν αυτό συμβαίνη συχνά;
- Αν συμβαίνη συχνά, πρέπει ο άνθρωπος να τακτοποιήται συχνά, να ανοίγη την καρδιά του στον πνευματικό, για να παίρνη κουράγιο. Και όταν τακτοποιηθή, πρέπει να βάλη την μηχανή να τρέξη, να αγωνισθή φιλότιμα και εντατικά, για να πάρη καταπόδι τον έξω από ‘δώ.
- Γέροντα, όταν δεν αισθάνωνται την ανάγκη για εξομολόγηση, τι φταίει;
- Μήπως δεν παρακολουθείς τον εαυτό σου; Η εξομολόγηση είναι μυστήριο. Να πηγαίνης και απλά να λες τις αμαρτίες σου. Γιατί, τι νομίζεις; Πείσμα δεν έχεις; Εγωισμό δεν έχεις; Δεν πληγώνεις την αδελφή; Δεν κατακρίνεις; Μήπως εγώ τι πηγαίνω και λέω; «Θύμωσα, κατέκρινα…» και μου διαβάζει ο πνευματικός την συγχωρητική ευχή. Αλλά και οι μικρές αμαρτίες έχουν και αυτές βάρος. Όταν πήγαιναν στον Παπα-Τύχωνα να εξομολογηθώ, δεν είχα τίποτα σοβαρό να πω και μου έλεγε: «Αμμούδα, παιδάκι μου, αμμούδα»! Οι μικρές αμαρτίες μαζεύονται και κάνουν ένα σωρό αμμούδα, που είναι όμως βαρύτερη από μια μεγάλη πέτρα. Ο άλλος που έχει κάνει ένα αμάρτημα μεγάλο, το σκέφτεται συνέχεια, μετανοεί και ταπεινώνεται. Εσύ έχεις πολλά μικρά. Εάν όμως εξετάσης τις συνθήκες με τις οποίες εσύ μεγάλωσες και τις συνθήκες με τις οποίες μεγάλωσε ο άλλος, θα δης ότι είσαι χειρότερη από εκείνον. Να προσπαθής επίσης να είσαι συγκεκριμένη στην εξομολόγησή σου. Δεν φθάνει να πη κανείς λ.χ. «ζηλεύω, θυμώνω κ.λπ.», αλλά πρέπει να πη τις συγκεκριμένες πτώσεις του, για να βοηθηθή. Και, όταν πρόκειται για κάτι βαρύ, όπως η πονηριά, πρέπει να πη και πως σκέφθηκε και πως ενήργησε· αλλιώς κοροϊδεύει τον Χριστό. Αν ο άνθρωπος δεν ομολογή την αλήθεια στον πνευματικό, δεν του αποκαλύπτη το σφάλμα του, για να μπορέση να τον βοηθήση, παθαίνει ζημιά, όπως και ο άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στην υγεία του, όταν κρύβη την πάθησή του από τον γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτη τον εαυτό του όπως ακριβώς είναι, τότε ο πνευματικός μπορεί να τον γνωρίση καλύτερα και να τον βοηθήση πιο θετικά.
Ύστερα, όταν κανείς αδικήση ή πληγώση με την συμπεριφορά του έναν άνθρωπο, πρέπει πρώτα να πάη να του ζητήση ταπεινά συγχώρηση, να συμφιλιωθή μαζί του, και έπειτα να εξομολογηθή την πτώση του στον πνευματικό, για να λάβη την άφεση. Έτσι έρχεται η Χάρις του Θεού. Αν πη το σφάλμα του στον πνευματικό, χωρίς προηγουμένως να ζητήση συγχώρηση από τον άνθρωπο που πλήγωσε, δεν είναι δυνατόν να ειρηνεύση η ψυχή του, γιατί δεν ταπεινώνεται. Εκτός αν ο άνθρωπος που πλήγωσε έχη πεθάνει ή δεν μπορή να τον βρη, γιατί άλλαξε κατοικία και δεν έχει την διεύθυνσή του, για να του ζητήση, έστω και γραπτώς, συγγνώμην, αλλά έχη διάθεση να το κάνη, τότε ο Θεός τον συγχωρεί, γιατί βλέπει την διάθεσή του.
- Αν, Γέροντα, ζητήσουμε συγχώρεση και δεν μας συγχωρήση;
- Τότε να κάνουμε προσευχή να μαλακώση ο Θεός την καρδιά του. Υπάρχει όμως περίπτωση να μη βοηθάη ο Θεός να μαλακώση η καρδιά του, γιατί, αν μας συγχωρήση, μπορεί να ξαναπέσουμε στο ίδιο σφάλμα.
- Γέροντα, όταν κανείς κάνη ένα σοβαρό σφάλμα, υπάρχει περίπτωση να μην μπορή να το εξομολογηθή αμέσως;
- Γιατί να το αφήση; Για να ξινίση; Όσο κρατάς ένα χαλασμένο πράγμα, τόσο χαλάει. Γιατί να αφήση να περάσουν ένας-δύο μήνες, για να πάη στον πνευματικό να το εξομολογηθή; Να πάη το συντομώτερο. Αν έχη μια πληγή ανοιχτή, θα αφήση να περάση ένας μήνας, για να την θεραπεύση; Ούτε να περιμένη να πάη, όταν θα έχη πολύ χρόνο ο πνευματικός, για να έχη πιο πολλή άνεση. Αυτό το ένα σφάλμα, τακ-τακ να το λέη αμέσως και μετά, όταν ο πνευματικός θα έχη χρόνο, να πηγαίνη για πιο πολύ, για μια συζήτηση κ.λπ.
Δεν χρειάζεται ώρα πολλή, για να δώσω εικόνα του εαυτού μου. Όταν η συνείδηση δουλεύη σωστά, δίνει ο άνθρωπος με δυο λόγια εικόνα της καταστάσεώς του. Όταν όμως υπάρχη μέσα του σύγχυση, μπορεί να λέη πολλά και να μη δίνη εικόνα. Να, βλέπω, μερικοί μου γράφουν ολόκληρα τετράδια, είκοσι-τριάντα σελίδες αναφοράς με μικρά γράμματα, και μερικές σελίδες υστερόγραφο… Όλα αυτά που γράφουν, μπορούσαν να τα βάλουν σε μια σελίδα.
NNN
<>
«Ἕνας νέος δέθηκε καρδιακά ἀπ᾽ τόν ἔρωτα καί τά δεσμά μίας πόρνης. Ἀφοῦ ἐλέγχθηκε πολύ γι᾽ αὐτό ἀπό πολλούς, ἀποφάσισε νά σπάση τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας μέ μία γενική καί καθολική ἐξομολόγησι ὅλων του τῶν ἁμαρτιῶν. Συγκετρώνοντας, λοιπόν, τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν του τίς ἔγραψε σ᾽ ἕνα χαρτί. Στήν ἐξέτασι, ὅμως, τῶν ἁμαρτιῶν του, δέν εἶχε καί τόν ἀπαραίτητο πόνο καί τή συντριβή στήν καρδιά του, ὅπως πρέπει νά κάνουν ἐκείνοι πού ἑτοιμαζονται νά ἐξομολογηθοῦν, ἀλλά τόσο πολύ λίγο πόνο εἶχε, πού πηγαίνοντας γιά νά ἐξομολογηθῆ, στό δρόμο πέρασε πάλι ἀπ᾽ τήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ τῆς πόρνης ἐκείνης, καί ἀποφάσισε πάλι νά πέση στήν ἁμαρτία καί νά προσθέση καί μία νέα, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά ἐξομολογηθῆ ὅλες τίς ἁμαρτίες του. Ἀλλά τί ἀκολούθησε; Ὅπως βρισκόταν πάνω σ᾽ ἐκεῖνο τόν πονηρό λογισμό, ἔφθασε καί ἄλλος νέος συνεραστής, ὁ ὁποῖος βλέποντάς τον ἐκεῖ, θύμωσε καί κτυπώντας τον μόνο μέ μιά πληγή τόν σκότωσε. Παίρνοντας κατόπιν οἱ ἄνθρωποι τό λείψανό του γιά νά τό ἐνταφιάσουν, βρῆκαν ἐπάνω του τό χαρτί στό ὁποῖο εἶχε γραμμένες τίς ἁμαρτίες του γιά νά τίς ἐξομολογηθῆ.
Τί ἐλεεινός θάνατος! Τί ἐλπίδες ψεύτικες! Λογισμός πλανεμένος τοῦ δυστυχισμένου αὐτοῦ νέου!»(ΒΙ, 165).
<>
Πρώτος βαθμός μαγείας, της πιο μικρής που μπορεί να υποστεί ένας Ορθόδοξος, είναι η βασκανία, το μάτιασμα.
Το μάτιασμα, είναι το μαύρο φως του διαβόλου, που ”σκοτώνει” τον άνθρωπο.
Το φως αυτό είναι σαν ακτίνες Χ και περνάει από τα μάτια αυτού που βασκαίνει, στα μάτια αυτού που βασκαίνεται.
Κάποιος που είναι τυφλός δεν μπορεί να ματιαστεί, γιατί δεν έχει μάτια.
Αυτοί που ματιάζουν, έχουν άπειρο μίσος, είναι πολύ κακοί – φθονεροί άνθρωποι.
Στον εγκέφαλό τους υπάρχουν δαιμόνια και μέσω των ματιών τους, εκπέμπουν σατανική ενέργεια, στα μάτια αυτών που βασκαίνουν.
Για να φτάσει κάποιος στο σημείο να ματιάζει, πρέπει να έχει κάνει πλήθος μεγάλων αμαρτημάτων.
Αυτός που ματιάζεται, έχει τουλάχιστον μία ανεξομολόγητη αμαρτία, που τον κάνει ευάλωτο στο μάτιασμα.
Όποιος όμως κάνει καθαρή εξομολόγηση, κανένας στον κόσμο δεν μπορεί να τον ματιάσει.
Για να ξεματιαστεί κάποιος, πρέπει να του διαβάσει ο παπάς ειδικές ευχές.
Αυτοί που πάνε σε λαϊκούς για να ξεματιαστούν, επειδή πάνε με πίστη, ξεματιάζονται και όχι επειδή ο λαϊκός έχει την ικανότητα να ξεματιάζει.
Έτσι αντικαθίσταται η ιερωσύνη και οι ευχές της Εκκλησίας από τους λαϊκούς που ξεματιάζουν και μέσα σε όλα αυτά λειτουργεί ο διάβολος!
Διότι ο διάβολος από την μία θεραπεύει το σώμα και ξεματιάζονται οι άνθρωποι, από την άλλη όμως τους σκλαβώνει την ψυχή!
Αυτοί που ξεματιάζουν, αν δεν μετανοήσουν και δεν εξομολογηθούν, κινδυνεύουν να κολαστούν.
Όποιος κάνει καθαρή εξομολόγηση κανένας στον κόσμο δεν μπορεί να τον ματιάσει..
Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα, Άγιον Όρος
<>
«Ἕνας ἀπ᾽ τούς πλουσιότερους ἀνθρώπους στόν κόσμο, ὁ Ἀριστοτέλης Ὠνάσης, καταρρακωμένος ἀπ᾽ τό θάνατο τοῦ γυιοῦ του, χτυπημένος ἀπό ἀνίατη ἀρρώστια, ζῆ τίς τελευταῖες του στιγμές σέ νοσοκομεῖο τοῦ Παρισιοῦ. Βλέποντας τή ματαιότητα ὅλων τῶν ἐγκοσμίων ἀλλά καί τήν ἀπάτη τοῦ πλοῦτου, δήλωσε στήν κόρη του Χριστίνα.
—Κόρη μου, αἰσθάνομαι ἕνα μεγάλο κενό. Τά χρήματα δέν μοῦ ἔφεραν εὐτυχία!
Πικρή διαπίστωσι ἑνός ἀνθρώπου πού εἶχε τά πάντα, ἐκτός ἀπ᾽ τό “ἐν οὗ ἐστι χρεία”. Τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Θλίψι καί λύπη ἀνείπωτη. Γιατί, ὅπως ἔλεγε ὁ ὅσιος Παΐσιος, ὅταν ἔχης λύπη, ἕνα σοῦ λείπει: ὁ Χριστός. Ὁ Ὠνάσης φαίνεται νά τό συνειδητοποίησε καί αὐτές τίς τελευταῖες στιγμές θέλησε νά ξαναβρῆ τόν ὄντως θησαυρό. Ζήτησε ἕνα ἱερέα νά ἐξομολογηθῆ. Ἀπ᾽ ὅ,τι γνωρίζω, ὁ τότε Μητροπολίτης Γαλλίας πῆγε στό νοσοκομεῖο καί ἐκπλήρωσε τήν ἐπιθυμία του»(ΜΑ, 27).
<>
Ο Άγιος Ιερώνυμος ο Σιμωνοπετρίτης της Αθήνας (+1957) εξομολογεί έναν νέο παρόλη την κούραση της Μ. Παρασκευής
Μιά φορά, Μ. Παρασκευή, μετά τήν Ἀκολουθία στις 12 τά μεσάνυχτα, κατάκοπος ὅπως ἦταν, τόν πλησίασε κἄποιος νέος καί τοῦ ζήτησε νά ἐξομολογηθῆ. Ὁ Ἅγ. Ἱερώνυμος ὁ Σιμωνοπετρίτης (+1957) τοῦ πρότεινε νά πάη κάποια ἄλλη ὥρα. Ὁ νέος ἔφυγε στεναχωρημένος. Δέν πρόλαβε νά ἀπομακρυνθῆ πολύ καί φωνάζει ὁ Ἅγ. Ἱερώνυμος κάποιον δικό του —ὁ ὁποῖος καί τό διηγεῖται— καί τοῦ λέει: “Τρέξε καί φθάσε αὐτόν τό νέο νά γυρίση πίσω, διότι, ἄν πάθη τίποτε, θά εἶμαι ὑπεύθυνος. Καί τόν ἑξομολόγησε”.
(Μαθητεύοντας στόν Γέροντα τῆς Ἀναλήψεως Ἱερώνυμο Σιμωνοπετρίτη, ἐκδ. Ἱ. Μ. Σίμωνος Πέτρας, Ἅγ. Ὄρος 2018)
<>
Τα άφθαρτα χέρια του Πνευματικού Πατέρα Αγίου Βιταλίου Σιντόρενκο της Γεωργίας (+1992)
«Τά χέρια τοῦ Πνευματικοῦ π. Βιταλίου Σιντόρενκο (+1992) από τήν Τιφλίδα τῆς Γεωργίας, τά ὁποῖα εἶχαν λύσει τίς ἁμαρτίες τόσων ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων ἀπό τό δεσμό τους μέ τό σατανᾶ καί μέ τά ὁποῖα εἶχε διαμοιράσει στό λαό τοῦ Θεοῦ τόσες ἐλεημοσύνες, παρέμειναν ἀκέραια καί εὐωδιάζοντα, σάν ἕνας ἀρραβώνας τῆς ἀναστάσεως καί τῆς κληρονομιᾶς τῆς ἀφθάρτου καί αἰωνίου ζωῆς».
Από το βιβλίο: Αρχιμ. Ιωάννου Κωστώφ, Η Εξομολόγηση – Μετάνοια: Το Αντικλείδι του Παραδείσου, εκδ. Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Αθήνα 2012
<>
Αφού θα ξανακάνω την ίδια αμαρτία, γιατί να πάω να εξομολογηθώ;
Γέροντα, όταν στον αγώνα μου έχω πτώσεις, πανικοβάλλομαι.
- Μη φοβάσαι. Αγώνας είναι και θα έχουμε και τραύματα. Με την εξομολόγηση αυτά θεραπεύονται. Βλέπεις, οι στρατιώτες στον πόλεμο, όταν τραυματίζωνται επάνω στην μάχη, τρέχουν αμέσως στον γιατρό, δένουν το τραύμα τους και συνεχίζουν να πολεμούν φιλότιμα. Εν τω μεταξύ αποκτούν και πείρα από τον τραυματισμό και προφυλάγονται καλύτερα, ώστε να μην ξανατραυματισθούν. Έτσι και εμείς, όταν τραυματιζώμαστε πάνω στον αγώνα μας, δεν πρέπει να δειλιάζουμε, αλλά να τρέχουμε στον γιατρό – στον πνευματικό -, να του δείχνουμε το τραύμα μας, να θεραπευώμαστε πνευματικά, και πάλι να συνεχίζουμε «τον καλόν αγώνα». Κακό είναι, όταν δεν ψάχνουμε να βρούμε τους φοβερούς εχθρούς της ψυχής, τα πάθη, και δεν αγωνιζώμαστε, για να τους εξοντώσουμε.
- Γέροντα, μερικοί από φιλότιμο δεν πάνε να εξομολογηθούν. «Αφού μπορεί να ξανακάνω το ίδιο σφάλμα, λένε, για ποιο λόγο να πάω να το εξομολογηθώ; για να κοροϊδεύω τον παπά;».
- Αυτό δεν είναι σωστό! Είναι σαν να λέη ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται: «Αφού ο πόλεμος δεν τέλειωσε και μπορεί πάλι να τραυματισθώ, γιατί να δέσω το τραύμα μου;». Αλλά, αν δεν το δέση, θα πάθη αιμορραγία και θα πεθάνη. Μπορεί από φιλότιμο να μην πηγαίνουν να εξομολογηθούν, τελικά όμως αχρηστεύονται. Ο διάβολος, βλέπεις, εκμεταλλεύεται και τα χαρίσματα. Αν δεν καθαρίζουμε με την εξομολόγηση την ψυχή μας, όταν πέφτουμε και λερωνώμαστε, με τον λογισμό ότι πάλι θα πέσουμε και θα λερωθούμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στις παλιές λάσπες και είναι δύσκολο μετά να καθαρίσουν.
* * * * * * * * * * * * * * *
- Γέροντα, ο Όσιος Μάρκος ο Ασκητής λέει: «Ο γνωστικός εξομολογείται στον Θεό όχι με την απαρίθμηση των παραπτωμάτων του, αλλά με την υπομονή των επερχομένων θλίψεων»[4]. Τι εννοεί;
- Και το ένα πρέπει να γίνεται και το άλλο. Εξομολογείται ο πιστός στον πνευματικό, εξομολογείται και πριν από την προσευχή ταπεινά στον Θεό, απογυμνώνοντας τον εαυτό του: «Θεέ μου, έσφαλα, είμαι τέτοιος, τέτοιος». Συγχρόνως όμως δέχεται και τις θλίψεις που του συμβαίνουν σαν φάρμακο. Ο Άγιος δεν λέει να μην κάνης την πρώτη και την δεύτερη εξομολόγηση, αλλά μόνο να υπομένης τις θλίψεις. Τι θα πη «εξομολογούμαι;». Δεν θα πη «ομολογώ έξω αυτό που έχω μέσα μου»; Αν έχης μέσα στο καλά, «εξομολογείσαι τω Κυρίω»[5], δηλαδή δοξολογείς τον Θεό. Αν έχης κακά, εξομολογείσαι τις αμαρτίες σου.
- Γέροντα, την πρώτη φορά που θα πάη κανείς για εξομολόγηση, θα μιλήση στον πνευματικό για όλη την προηγούμενη ζωή του;
- Την πρώτη φορά θα κάνη μια γενική εξομολόγηση. Όπως ο ασθενής, όταν μπη στο νοσοκομείο, δίνει το ιστορικό του, π.χ. λέει: «είχα μια πάθηση στους πνεύμονες, αλλά τώρα έχει περάσει, έχω κάνει μια εγχείρηση με ολική ή τοπική νάρκωση κ.λπ.», έτσι και στην πρώτη εξομολόγηση, ας προσπαθήση κανείς να πη στον πνευματικό λεπτομέρειες από την ζωή του, και εκείνος θα βρη την πληγή, για να την θεραπεύση. Πολλές φορές ένα χτύπημα, που δεν του δίνεις σημασία, έχει ύστερα συνέπειες. Βέβαια, την πρώτη φορά που θα πάη στον πνευματικό, θα έχη να πη, ας υποθέσουμε, εκατό αμαρτίες. Την δεύτερη θα έχη να πη εκατόν δέκα, γιατί θα τον πολεμήση περισσότερο ο διάβολος, επειδή εξομολογήθηκε και του χάλασε τη δουλειά. Την Τρίτη φορά μπορεί να πη εκατόν πενήντα, αλλά ύστερα θα ελαττώνεται συνέχεια ο αριθμός, μέχρι που θα πηγαίνη για εξομολόγηση και θα έχη να πη ελάχιστες αμαρτίες.
NNN
<>
Θεία Εξομολόγηση: Ο Χριστός έστειλε τον Απόστολο Παύλο σε Πνευματικό Πατέρα
Εἶπε ἕνας Ἁγιορείτης Γέροντας: “Ἡ ἀνώτερη τέχνη εἶναι τό πῶς θά σώσης τόν ἑαυτό σου στήν αἰωνιότητα καί στήν τέχνη αὐτή θέλεις καθηγητή. Δέν μπορεῖς νά μάθης μία τέχνη ἀπ᾽ τά βιβλία μόνο. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Χριστός, μόλις ἐμφανίσθηκε στόν Ἀπόστολο Παῦλο, ἀμέσως τόν ἔστειλε σέ πνευματικό, τόν Ἀπόστολο Ἀνανία, γιά νά τόν διδάξη καί νά τόν συμβουλεύση”.
Από το βιβλίο: Αρχιμ. Ιωάννου Κωστώφ, Η Εξομολόγηση – Μετάνοια: Το Αντικλείδι του Παραδείσου, εκδ. Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Αθήνα 2012
<>
Εξομολόγηση: Μετάνοια, το αντικλείδι του Παραδείσου
Άρχιμ. Ἰωάννης Κωστώφ:
Ἡ ἀπομάκρυνσι ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ ἔχει ἄσχημα ἀποτελέσματα γιά τόν ἄνθρωπο: «Παιδεύσει σε ἡ ἀποστασία σου καί ἡ κακία σου ἐλέγξει σε. Καί γνῶθι (: μάθε) καί ἰδέ, ὅτι πικρόν σοι τό καταλιπεῖν σε Ἐμέ, λέγει Κύριος ὁ Θεός σου»(Ἱερ 2, 19). Ὅταν συμβῆ αὐτό —μιᾶς καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι τρεπτός—, ὑπάρχει εὐκαιρία ἐπανορθώσεως; Δόξα τῷ Θεῷ: εἶναι φιλάνθρωπος· μᾶς παρέχει ἄφεσι τῶν ἁμαρτημάτων καί δεύτερη καί πολλοστή εὐκαιρία ἀγῶνος πρός κατάκτησι τοῦ Παραδείσου.
«Ὁ Πατήρ πού ἔστειλε τόν Πρόδρομο Ἰωάννη στό νά βαπτίζη, κήρυξε διά τοῦ στόματος ἐκείνου στούς ἁμαρτωλούς “Μετανοεῖτε”(Μθ 3, 2). Ὁ Υἱός, ὅταν φανερώθηκε στόν κόσμο, τοῦτο τό λόγο ἔβαλε ἀρχή καί θεμέλιο τοῦ κηρύγματός Του “Μετανοεῖτε”(Μθ 4, 17). Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ὅταν κατέβηκε ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν, αὐτό τό λόγο ἐλάλησε διά τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου “Μετανοήσατε”(Πρξ 2, 38). Τρεῖς εἶναι οἱ μαρτυροῦντες, καί τῶν τριῶν ἡ μαρτυρία εἶναι ἀληθινή, μᾶλλον δέ αὐτοαλήθεια. Λοιπόν, ἁμαρτωλοί σύντροφοι δικοί μου: Μετανοεῖτε, Μετανοεῖτε, Μετανοεῖτε· ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»(ΝΑ, 230).
Ὑπάρχουν, παρά ταῦτα, καί πολλοί αἱρετικοί πού δέν δέχονται τήν προσφυγή σέ Ἱερέα πρός ἀπάλειψι ἁμαρτιῶν. Στόν παρόντα τόμο θά παραθέσουμε Γραφικά χωρία καί ἀπόψεις Ἁγίων πού κατοχυρώνουν τήν Ὀρθόδοξη ἀλήθεια: ὅτι παρέδωσε ἄδεια ὁ Θεός στούς Κληρικούς νά συγχωροῦν ἁμαρτίες.
Τήν ἐξουσία, βέβαια, αὐτή πρέπει νά τή μεταχειρίζεται ὁ Κληρικός μέ φόβο καί τρόμο: «Ὁ ἄνομος τῇ ἀδικίᾳ αὐτοῦ ἀποθανεῖται, καί τό αἷμα αὐτοῦ ἐκ τῆς χειρός σου», λέει πρός τόν Προφήτη, ἀλλά καί πρός τόν ἐντεταλμένο Ἐξομολόγο ὁ Θεός, «ἐκζητήσω»(Ἰεζ 3, 18). «Ἐάν ἐξαγάγῃς τίμιον ἀπό ἀναξίου ὡς τό στόμα μου ἔσῃ»(Ἱερ 15, 19).
* * *
Ἡ Ἐκκλησία διδάσκει ὅτι ὁ Χριστιανός πρέπει νά ἔχη ἕνα καί μόνο Πνευματικό πρός ἐπίτευξι σωστῆς πορείας: «Ἕνας νέος πού ἀλλάζει διαρκῶς Πνευματικό, δέν ἔχει μεγάλες πιθανότητες νά προοδεύση. Φαντάσου μόνο, σέ κάθε μάθημα ἄλγεβρας ἤ γεωμετρίας, νά δίδασκε κι ἕνας καινούργιος καθηγητής! Τό ἀποτέλεσμα θά ἦταν ἕνα ὡραιότατο... χάος! Οὔτε ὁμοιομορφία στά σχέδια, οὔτε μιά ἑνιαία γενική ἄποψι, οὔτε γνωριμία μέ τούς μαθητές, οὔτε πρόοδος, φυσικά. Τό ἴδιο ἀκριβῶς συμβαίνει καί μ᾽ αὐτούς πού κάθε φορά ἀναζητοῦν καινούργιο Πνευματικό»(TT, 164).
***
Λέει καί ὁ π. Παΐσιος: «Δέν εἶναι καλό νά ἀλλάζη κανείς Πνευματικούς. Γιά σκεφθῆτε μιά οἰκοδομή στήν ὁποία ἀλλάζουν συνέχεια οἱ μηχανικοί καί οἱ οἰκοδόμοι. Δέν πρόκειται νά γίνη σωστή. Ὁ Πνευματικός πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος καί νά ἐνεργῆ ἀνάλογα. Νά μή ἀκολουθῆ μιά γραμμή πού τοῦ βάζουν ἄλλοι»(ΔΤ, 85· βλ. καί: ΑΓ, 391).
• Ἀκόμα: «Ἀνδρόγυνο χωρίς Πνευματικό εἶναι γήπεδο μέ ποδοσφαιριστές, πού παίζουν χωρίς διαιτητή. Ὁ κοινός Πνευματικός εἶναι ὅπως ὁ μαραγκός, πού χειρίζεται μόνος του τό ξύλο καί ξέρει πῶς θά τό φέρη στίς διαστάσεις του. Ἔτσι καί ὁ κοινός Πνευματικός χειρίζεται μέ τρόπο ἀριστοτεχνικό τήν ἁρμονία τοῦ ἀνδρογύνου, πού μετά τό γάμο ἔχει γίνει σάρκα μία.
Ὅταν, ὅμως, τό ξύλο τό πελεκᾶνε δύο μαστόροι ὁ καθένας μέ τή δική του γνώμη, ποτέ τό ξύλο δέν θά πάρη ὁριστική μορφή, πάγια. Ἔτσι δέν θά ὑπάρξη προκοπή καί στό ἀνδρόγυνο, πού δέν ἔχει κοινό Πνευματικό»(ΜΧ, 126).
• Ἐπίσης: «“Τό ζευγάρι”, εἶπε, “πρέπει νά ἔχη κοινό Πνευματικό, διότι, ἄν κάποιος θέλη νά φτιάξη ἕνα παράθυρο καί φτιάξη τό μισό στήν Ἀριδαία καί τ᾽ ἄλλο μισό στή Θεσ/νίκη, δέν θά μπορέση μετά νά ταιριάση τά δύο μισά»(ΝΖ, 189).
***
Τόνιζε καί ἡ Γερόντισσα Γαβριηλία: «Γιά τήν ὑγεία ἕνα ρητό λέει: Ἕνας γιατρός, εἶναι συμβουλή. Δύο γιατροί εἶναι σύγχυσι. Τρεῖς γιατροί εἶναι ... νεκροταφεῖο. Τό ἴδιο ἰσχύει καί μέ τά πνευματικά. Ὁ ἕνας Πνευματικός, εἶναι ἀπό τό Θεό. Ὁ δεύτερος, εἶναι σύγχυσι. Ὁ τρίτος, χάσιμο τῆς ψυχῆς!»(ΓΜ, 387).
***
«Νά πηγαίνης ἀπό τόν ἕνα Πνευματικό στόν ἄλλο, σέ κάνει νά μοιάζης μέ τόν ἄνθρωπο πού ἔχει ἕνα στρέμμα γῆς καί σκάβει λίγο ἐδῶ καί λίγο πιό πέρα. Τελικά σκάβει ἑνάμισυ μέτρο καί βρίσκει νερό. Τό συνολικό βάθος τό ὁποῖο ἔσκαψε θά ἦταν ἴσως ὀκτώ μέτρα. Καί ναί μέν βρῆκε νερό σέ κάποιο σημεῖο, γέμισε, ὅμως, τή γῆ του λακκοῦβες ἐδῶ καί ἐκεῖ. Ἄν ἐπέμενε σ᾽ ἕνα μέρος, σέ βάθος ὀκτώ μέτρων θά ἔβρισκε σίγουρα νερό. Ἡ γῆ εἶναι ἡ πνευματική καρδιά, οἱ τρύπες εἶναι οἱ Πνευματικοί. Τώρα, ἡ πνευματική καρδιά καταστρέφεται ἀπό τόσες λακκούβες· εἶναι ἀπώλειες»(SS, 152 διασκευή).
***
Τόνιζε ἀκόμα ὁ π. Παΐσιος: «Ὁ Πνευματικός εἶναι σάν τό γιατρό: πρέπει νά ξέρη ἀνά πᾶσα στιγμή τήν κατάστασι τοῦ ἀσθενῆ, γιά νά μπορῆ νά δίνη κάθε φορά τό ἀνάλογο φάρμακο. Ἐγώ μπορῶ νά σοῦ δώσω τώρα ἕνα φάρμακο, ἄν, ὅμως, μετά ἀπό δυό-τρεῖς μέρες ἀλλάξη ἡ κατάστασί σου καί σοῦ συμβῆ κάτι ἄλλο (πνευματικῆς φύσεως), τότε τό προηγούμενο φάρμακο, τό ὁποῖο σοῦ εἶχα δώσει, θά σοῦ εἶναι ἄχρηστο. Μιά φορά εἶχα πονοκέφαλο ἀπό κρυολόγημα καί ἔβαλα ἕνα ἔμπλαστρο καί μοῦ πέρασε. Τό εἶδε ἕνας κι ἔβαλε κι αὐτός ἔμπλαστρο, ὅταν τοῦ πόνεσε κάποτε τό κεφάλι· ὁ πονοκέφαλος, ὅμως, χειροτέρευσε, γιατί ὁ πόνος δέν προερχόταν ἀπό κρύωμα, ἀλλά ἀπό πυρετό. Καταλάβατε τώρα γιατί ὁ Πνευματικός πρέπει νά γνωρίζη τήν κατάστασι;»(ΙΧ, 211· βλ. καί: ΓΚ, 69).
***
Ὡς πρός τόν ἰατρικό χαρακτῆρα τῆς πνευματικῆς πατρότητος ἔλεγε καί ὁ π. Πορφύριος: «Τί εἶναι ὁ Πνευματικός; Ἕνας γιατρός εἶναι. Ἅμα σπάσης τό πόδι σου καί πᾶς στόν ὀρθοπεδικό, θά σοῦ πῆ “βρέ στραβάδι, ποῦ κοίταζες κι ἔσπασες τό πόδι σου; Ἔξω ἀπό ᾽δῶ”, ἤ θά πιάση τό σπασμένο πόδι μέ προσοχή κι ἀγάπη, καί σιγά-σιγά νά μήν πονέσης πολύ, θά τό βάλη στή θέσι του, θά τοῦ βάλη γύψο, θά δώση φάρμακα γιά τόν πόνο; Ἔτσι κι ὁ Πνευματικός εἶναι ἕνας γιατρός, πού μέ ἀγάπη σκύβει πάνω στήν πονεμένη ψυχή, γιά νά τήν κάνη καλά»(Θ, 111).
Ἀπό τό βιβλιο:
Ἀρχιμ. Ἰωάννου Κωστώφ, Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΙ, Μετάνοια: Τό ἀντικλείδι τοῦ Παραδείσου, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, ΑΘΗΝΑ 2012
<>
Η ταινία της ζωής μας
Όταν θα έρθει η ώρα της κρίσεως, θα βάλει ο Θεός να παίξει σε βίντεο η ζωή μας. Το βίντεο θα παρακολουθήσουν όλοι, δηλαδή ο Θεός, η Παναγία οι Άγιοι, οι Αγγελικές Δυνάμεις και οι άνθρωποι όλων των αιώνων. Στο βίντεο θα υπάρχουν όλες οι στιγμές της ζωής μας. Οι λίγες ενάρετες στιγμές, οι πολλές αμαρτωλές και ανούσιες στιγμές αλλά και οι κρυφές και μυστικές στιγμές των πιο σκοτεινών σκέψεων και πράξεών μας.
Εάν ζήσαμε με τον Χριστό πάνω στη γη όπως το ζήτησε ο ίδιος (και όχι όπως μας διευκολύνει να πιστεύουμε εμείς), η ταινία της ζωής μας θα έχει το σωστό φωτισμό. Διότι ο Χριστός είναι φως.
Εάν ζήσαμε μέσα στον λατρευτικό και λειτουργικό χρόνο της Εκκλησίας, η ταινία θα έχει ενδιαφέρουσα υπόθεση, με ρυθμό και πλοκή. Διότι ο λατρευτικός και ετήσιος λειτουργικός χρόνος της Εκκλησίας δίνει ρυθμό και νόημα στη ζωή.
Εάν ζήσαμε με προσευχή και νηστεία, η ταινία θα έχει και ήχο. Διότι η προσευχή είναι η ομιλία της ψυχής και η νηστεία η ομιλία του σώματος.
Εάν ζήσαμε με αρετές και ευλάβεια, η ταινία θα έχει ωραίες σκηνές. Διότι οι αρετές ομορφαίνουν την ψυχή και η ευλάβεια ελκύει την Χάρη του Θεού.
Εάν ζήσαμε με αγάπη και θυσία για τους άλλους, όλο το παρευρισκόμενο Ιερό Δικαστήριο θα δακρύσει και θα συγκινηθεί.
Εάν αγαπήσαμε και ζήσαμε μέσα στην Ιερά Παράδοση της Αγίας Εκκλησίας, η ταινία θα είναι κατανοητή, ευχάριστη και όχι σουρεαλιστική ή ενοχλητική.
Τέλος, εάν αγαπήσαμε, τιμήσαμε και μιμηθήκαμε τους Αγίους, με πρώτη την Κυρία Θεοτόκο, την Μητέρα και Δέσποινά μας, τότε η ταινία θα έχει και χρώμα. Όσο έχουμε ακόμα χρόνο, ας κάνουμε μοντάζ τις άσχημες στιγμές της ζωής που πέρασε (Ιερά Εξομολόγηση) και ας κάτσουμε σοβαρά να αναλογισθούμε εάν το προβαλλόμενο υλικό της ζωής που ονειρευόμαστε για το μέλλον, θα μας τιμήσει ή θα μας ντροπιάσει κατά την ημέρα της προβολής του ενώπιον όλων.
Αρχιμ. Νικόλας Γιαννουσάς
<>
Φροντίδα για την Εξομολόγηση των γονέων μας - Άγιος Γέροντας Κλεόπα Ηλιέ της Ρουμανίας (+1998)
π. Κλεόπας Ηλιέ:
«Ἀδελφέ, ὅταν βλέπης ὅτι στό σπίτι ἀσθενεῖ ὁ πατέρας σου ἤ ἡ μητέρα σου..., δέν καλεῖς πρῶτα τόν γιατρό, ἀλλά τόν ἱερέα. Διότι ὁ γιατρός δέν μπορεῖ νά προσθέση οὔτε ἕνα λεπτό στή ζωή μας. Καί ἄν μπορέση νά μακρύνη λίγο τήν ζωή μας, αὐτό δέν τό κάνει ἀπό τόν ἑαυτό του. Τό πᾶν ἔγκειται στή θέλησι τοῦ Θεοῦ! Νά καλῆς τόν ἱερέα καί νά τοῦ λές: “Πάτερ, ἔλα καί ἐξομολόγησε τόν πατέρα μου ἤ τή μητέρα μου σύμφωνα μέ τά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας”. Καί ὁ ἱερέας νά τόν ρωτᾶ ἐάν ἔκανε τό τάδε ἤ τό τάδε ἁμάρτημα, ἔτσι ἤ ἔτσι, τό ἕνα καί τό ἄλλο...».
Από το βιβλίο: Ἀρχιμ. Ἰωάννου Κωστώφ, Ἡ Ἐξομολόγησι - Μετάνοια: Τό Ἀντικλείδι τοῦ Παραδείσου, ἐκδ. Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, Ἀθήνα 2012
<>
Άγιος Παΐσιος: Ο πνευματικός καθορίζει κάθε πότε θα κοινωνάη ο πιστός!
- Γέροντα, ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Ο εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει». Πότε κοινωνάει κανείς «αναξίως»;
- Βασικά πρέπει να προσερχώμαστε στην θεία Κοινωνία έχοντα συναίσθηση της αναξιότητός μας. Ο Χριστός ζητά από μας την συντριβή και την ταπείνωση. Όταν υπάρχη κάτι που ενοχλεί την συνείδησή μας, πρέπει να το τακτοποιούμε. Αν π.χ. μαλώσαμε με κάποιον, πρέπει να συμφιλιωθούμε μαζί του και ύστερα να κοινωνήσουμε..
- Γέροντα, μερικοί, ενώ έχουν ευλογία από τον πνευματικό να κοινωνήσουν, διστάζουν.
- Δεν θα ρυθμίση κανείς μόνος του, αν θα κοινωνήση ή όχι. Αν μόνος του αποφασίζη να κοινωνήση ή να μην κοινωνήση, θα το εκμεταλλευτή ο διάβολος και θα του ανοίξη δουλειά. Πολλές φορές νομίζουμε ότι είμαστε άξιοι, ενώ δεν είμαστε, ή άλλοτε σύμφωνα με τον νόμο πράγματι δεν είμαστε άξιοι, αλλά σύμφωνα με το πνεύμα των Αγίων Πατέρων χρειάζεται η θεία μετάγγιση για νοσηλεία και η θεία παρηγοριά, γιατί από την πολλή συντριβή της μετανοίας μπορεί να έρθη από τα δεξιά ο εχθρός και να μας ρίξη σε απόγνωση.
- Δηλαδή, Γέροντα, κάθε πότε πρέπει να κοινωνάη κανείς;
- Το κάθε πότε πρέπει να κοινωνάη κανείς και το πόσο πρέπει να νηστεύη πριν από τη θεία Κοινωνία δεν μπαίνουν σε καλούπι. Ο πνευματικός θα καθορίζη με διάκριση κάθε πότε θα κοινωνάη και πόσο θα νηστεύη, ανάλογα με την αντοχή που έχει. Παράλληλα θα τον οδηγή και στην πνευματική νηστεία, την αποχή από τα πάθη, ρυθμίζοντάς την και αυτήν ανάλογα με την πνευματική του ευαισθησία, ανάλογα δηλαδή με το πόσο συναισθάνεται το σφάλμα του, και έχοντας υπ’ όψιν του το κακό που μπορεί να κάνη ο εχθρός πολεμώντας μια ευαίσθητη ψυχή, για να την φέρη σε απόγνωση. Σε πτώσεις λ.χ. σαρκικές, για τις οποίες δίνεται κανόνας σαράντα ημερών αποχής από την θεία Κοινωνία, μπορεί ο διάβολος να ρίξη πάλι την ψυχή στις τριάντα πέντε ημέρες και, αν δοθή νέος κανόνας σαράντα ημερών, ο διάβολος θα πάρη φαλάγγι την ψυχή, οπότε ζαλίζεται και απελπίζεται. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορεί ο πνευματικός, μετά τον πρώτο κανόνα, να πη: «κοίταξε, πρόσεξε μια εβδομάδα και να κοινωνήσης», και ύστερα να κοινωνάη συνέχεια σε κάθε θεία Λειτουργία, για να μπορέση να πάρη επάνω της η ψυχή και να πάη ο διάβολος πέρα. Ένας πάλι που ζη πνευματική και προσεκτική ζωή θα προσέρχεται στο μυστήριο, όποτε αισθάνεται την θεία Κοινωνία ως ανάγκη και όχι από συνήθεια, αλλά και αυτό θα γίνεται με την ευλογία του πνευματικού του.
NNN
<>
Μεταστροφές δολοφόνων προς τη Θεία Εξομολόγηση
Ἀναφέρει ὁ ἀείμνηστος Ἱεροκήρυκας και Πνευματικός Ἀρχιμ. Βενέδικτος Πετράκης (+1961):
«Διά τοῦ κηρύγματος καί τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως ακυρώθηκαν τουλάχιστον δέκα προγραμματισμένοι φόνοι!
Ἕνας ἀπ᾽ τούς παραιτηθέντες ἀπ᾽ τά φονικά σχέδιά του, μόλις βγῆκε ἀπ᾽ τήν ἐκκλησία μετά τήν ἐξομολόγησι, ἄρχισε νά λέη σέ αὐτούς πού ἦταν στήν πλατεία: “Τρέξτε ὅλοι στόν Πνευματικό νά σᾶς κάνη ἀνθρώπους!”. Ὁ ἴδιος ὄχι μόνο παρετήθηκε ἀπ᾽ τό φόνο καί συγχώρησε τόν ἐχθρό του, ἀλλά κατώρθωσε καί τόν ἔφερε στήν ἐξομολόγησι.
Σ᾽ ἕνα ἄλλο χωριό μία γερόντισσα, τῆς ὁποίας εἶχαν φονεύση τόν μοναχογιό της, ἀμέσως μόλις μετά τήν ἐξομολόγησι βγῆκε ἀπ᾽ τήν ἐκκλησία, ἔσπευσε στό μαγαζί, πλησίασε τόν φονιά τοῦ παιδιοῦ της καί τόν συγχώρησε. Τόν προέτρεψε μάλιστα νά ἐξομολογηθῆ καί ἐκεῖνος! Ὁ φονεύς βαθύτατα συγκινημένος προσῆλθε μετά δακρύων στό Μυστήριο τῆς Ἱ. Ἐξομολογήσεως!
Σ᾽ ἕνα ἄλλο χωριό τῆς ἴδιας περιοχῆς μετανόησαν καί ἐξομολογήθηκαν καί μερικοί, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἔρθει μέ τήν ἐντολή καί τήν ἀπόφασι νά μέ ἐκτελέσουν...».
Από το βιβλίο: Αρχιμ. Ιωάννου Κωστώφ, Η Εξομολόγηση – Μετάνοια: Το Αντικλείδι του Παραδείσου, εκδ. Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Αθήνα 2012
<>
Ή ιερή εξομολόγηση ήταν πράξη γνωστή στήν Παλαιά Διαθήκη (Λευϊτ. ε' 5-6. Αριθ. ε' 5-7. Παροιμ. κη' 13). Γι' αυτό και οι άνθρωποι προσέρχονταν στον Ιωάννη τον Πρόδρομο και εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους, ενώ εκείνος πιστοποιούσε την μετάνοιά τους με το βάπτισμα (Ματθ. γ' 5-6. Μάρκ. α' 4-5).
Ή πράξη αύτή συνεχίσθηκε και στη χριστιανική Εκκλησία- «πολλοί των πιστευσάντων ήρχοντο εξομολογούμενοι τάς άμαρτίας αυτών καί φανερώνοντες τάς πράξεις αύτών» (Πράξ. ιθ' 18 ) με αποτέλεσμα να συγχωρούνται από τούς αποστόλους, σύμφωνα με την υπόσχεση του Κυρίου, πώς θα δινόταν στους αποστόλους η εξουσία αυτή (Ματθ. ιστ' 19. ιη' 18 ). Αυτό εκπληρώθηκε μετά την ανάσταση του Χριστoύ. Ή συγχώρηση δεν βασιζόταν φυσικά στη δύναμη των απoστόλων, άλλά «εν τω αίματι» του Κυρίου (Ίω. κι' 21-23. Α' Ίω. α' 7).
Ό εξομολόγος χρησιμοποιείται ως όργανο, ως υπηρέτης του Χριστού και οικονόμος των μυστηρίων του Θεού (Α' Κορ. δ' 1. πρβλ Τίτ. α' 7. Α' Ίω. α' 9- β' 2).
Στην αρχαία Εκκλησία η εξομολόγηση γινόταν δημόσια στην ιερή σύναξη των πιστών, όπου βέβαια ήταν και το ιερατείο και ο επίσκοπος, ο οποίος έδινε την άφεση. «Όλους όσοι μετανοούν τούς συγχωρεί ο Κύριος, εάν μετανοήσουν εις ενότητα Θεού και εις συνέδριον επισκόπου», λέγει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιγνάτιος (Ίγν., Φιλαδ. 8,1), ενώ η «Διδαχή» προτρέπει: «Εν Εκκλησία εξομολογήση τα παραπτώματά σου, καί ού προσελεύση επί προσευχή σου εν συνειδήσει πονηρά, αύτη εστίν η οδός της ζωής» (Διδ. 4,14).
Ό άγιος Κυπριανός τονίζει πώς ο αμαρτωλός γίνεται πάλι δεκτός στην εκκλησιαστική κοινωνία, δηλαδή στο μυστήριo της θείας ευχαριστίας «δια της επιθέσεως των χειρών του επισκόπου και του ιερατείου», αφού προηγουμένως εξομολογηθεί (Κυπρ. επιστ. 16,2), δεν επιτρέπει την θεία κοινωνία σε κανένα, «εάν προηγουμένως ο επίσκοπος και το ιερατείο δεν επιθέσουν την χείρα επάνω του» (επιστ. 18,2), η «άφεση», λέγει, πού έγινε «δια των ιερέων» είναι «αρεστή στον Κύριο» (De lapsis 29).
Ό Ωριγένης θεωρεί σαν φυσικό επακόλουθο, «σύμφωνα με την εικόνα εκείνου πού έδωσε την ιεροσύνη στην Εκκλησία, να αναδέχονται και οι λειτουργοί και ιερείς της Εκκλησίας τα αμαρτήματα του λαού και μιμούμενοι τον Διδάσκαλο, να παρέχουν στο λαό την άφεση των αμαρτιών»(Ώριγ., Εις Λευίτ., Όμιλ ν, 3).
Ο Μ. Βασίλειος αναφέρεται στην εξομολόγηση κατά την απoστoλική Εκκλησία (Πράξ. ιθ' 18 ) και συμπεραίνει πώς «είναι ανάγκη να εξομολογούμεθα τα αμαρτήματα εις τούς εμπεπιστευμένoυς την οικονομίαν των μυστηρίων του Θεού» (Α' Κορ. δ' 1), επειδή και οι πρώτοι xριστιανoί «εξομολογούντο εις τούς απoστόλoυς, οι όποιοι και εβάπτιζον άπαντες» (Μ. Βασιλ, Όροι κατ' επιτ. 288 ).
Ό άγιος Ιωάννης ο Xρυσόστoμoς αναφέρει για τούς ιερείς: «Ενώ κατοικουν καί περιφέρονται ακόμη εις την γην, άνέλαβον την διεύθυνσιν ουρανίων υποθέσεων με εξουσίαν πού δεν έδωσεν ο Θεός ούτε εις τούς αγγέλους, ούτε εις τούς αρχαγγέλους. Δεν είπε πραγματικά προς τούς αγγέλους, [όσα δέσετε εις την γην, θα είναι δεμένα καί εις τούς ουρανούς, και όσα λύσετε εις την γην, θα είναι λυμένα εις τους ουρανούς]... ο δεσμός όμως των ιερέων εγγίζει την ιδίαν την ψυχήν και διαβαίνει προς τούς ουρανούς, και όσα ενεργούν κάτω οι ιερείς, τα επικυρώνει άνω ο Θεός. Ό Δεσπότης εγκρίνει την άπόφασιν των δούλων. Μήπως δεν τούς έδωσεν όλόκληρον τήν ούράνιον εξουσίαν; Τούς είπεν, όποιων τάς άμαρτίας κρατήσετε, θα είναι κρατημέναι» (Χρυσ., Περί Ιερωσ. Λόγος γ' 5).
Ή Ορθόδοξη λοιπόν 'Εκκλησία συνεχίζει αύτή την πρωτοχριστιανική παράδοση της εξομολόγησης ενώπιον του πνευματικού.
<>
Σε ένα γυναικείο μοναστήρι, πήγε ως δόκιμος Μοναχή μία νέα. Έδειξε τόσο καλή διαγωγή, που γρήγορα την έκαναν μοναχή. Από όλες τις άλλες καλόγριες ξεχώριζε. Διακρινόταν για την αδιάκριτον υπακοή της, τη νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, την εξυπηρέτιση και ιδιαιτέρος στα δάκρυα - σπανίως εβλέπετο να μη κλαίη. Είχε κατακτήσει την αγάπη ιδίως της ηγουμένης, αλλά και όλων των μοναζουσών. Η ηγουμένη την είχε πάντοτε ως παράδειγμα και έλεγε στις νεώτερες: " Βλέπετε την χαριτωμένη αδελφής και οτι κάμνει, να κάμνετε και "σεις. Δεν πέρασαν όμως πολλά χρόνια και από την πολύ άσκηση απέθανε., έφυγε από τούτον τον κόσμο η μοναχή αυτή. Εις τα μοναστήρια υπάρχει η ευλογημένη συνήθεια, όταν αποθάνη μέλος της αδελφότητας να του κάνουν σαρανταλείτουργο, δια την ανάπαυση της ψυχής, που έφυγε από τον κόσμο αυτό. Έτσι λοιπόν και στο μοναστήρι αυτό έγινε σαρανταλείτουργο.
Και όταν ετελείωνε, την τελευταία βραδυά, η ηγουμένη βλέπει σε όραμα τη μοναχή, η οποία της είπε:
- Μητέρα μου, όσα μνημόσυνα και αν μου κάμετε, εγώ κολάστηκα, έχασα τη ψυχή μου.
- Παιδί μου, λέει η ηγουμένη, .... εάν εσύ κολάστηκες, ποιός θα σωθή; Αλοίμονο στον ταλαίπωρο άνθρωπον!!!
Απαντά η μοναχή:
- Εγώ προτού έλθω εις την ευλογημένη συνοδεία σας, εξαπατήθηκα από ένα νέο, ο οποίος μου υποσχέθηκε, οτι θα με έπερνε, αλλά το φοβερό ήταν οτι με κατέστησε έγκυο. Μετά δε απ' αυτό το φρικτό, φέρθηκε άνανδρα και με εγκατέλειψε την δυστυχισμένη. Τότε εγώ πάνω στην απελπισία μου έκανα έκτρωση, φόνο, σκότωσα και έρριξα το παιδί, που είχα μέσα μου. Γι' αυτά τα δύο ανόσια αμαρτήματα μου έκλαψα πικρά, μετανόησα, συχάθηκα τότε τον κόσμο και τα του κόσμου, γι' αυτό και αποφάσισα να γίνω μοναχή, να δώσω την καρδιά μου στον Χριστό και εκεί να θρηνώ τις αμαρτίες μου. Γι' αυτές τις αμαρτίες έκλαψα, γι' αυτές έκανα οτι έκανα, για τα οποία όλες σας με μακαρίζατε. Πλήν όμως δεν εξομολογήθηκα τα φρικτά αυτά αμαρτήματα σε ιερέα, από ντροπή και γι' αυτό κολάσθηκα!
Ω! Θεέ μου! Τι φοβερόν! Βλέπεις αναγνώστα μου; Βλέπεις παιδί μου, ούτε τα δάκρυα, ούτε οι μετάνοιες, ούτε οι αγρυπνίες, μηδέ η βασίλισσα των αρετών της Μοναχικής πολιτείας, η υπακοή λέγω, ούτε τίποτε άλλο από όσα καλά έκαμε, δεν την έσωσε - εφ όσον έλλειψε η καθαρά εξομολόγησης. Δεν αρκεί να μετανοήση κανείς για τις πράξεις του και να σωθή, αλλά απαραιτήτωνς θα πρέπει και να εξομολογηθή τα αμαρτήματα για τα οποία μετανόησε.
Χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι με φοβερά ακατονόμαστα και παμπολλα αμαρτήματα, δια της μετάνοιας και καθαρής εξομολογήσεως σώθησαν και μάλιστα πολλοί απ' αυτούς, που απέδωσαν καρπούς μετανοίας άξιους, αγίασαν και τους αντιδόξασεν ο Θεός. Όπως τον άγιο Κυπριανό τον άλλοτε μάγο, τον Μωυσή τον Αιθίοπα τον άλλοτε αρχιληστή, την οσία Μαρία την Αιγυπτία, Πελαγία, Ευδοκία, Μαρίαν του Αβραμίου, που ήσαν πρώτα γυναίκες ""κοινές του υποκόσμου και τόσοι άλλοι που διαβάζουμε στο Συναξαριστή. Ενώ τόσοι, με πάμπολλα αμαρτήματα, ηγίασαν και εθαυματούργησαν διότι καθαρά εξομολογήθηκαν, η δυστυχισμένη εκείνη μοναχή, που αναφέρουμε προηγουμένως, για δύο αμαρτήματα εκολάσθη
Γι' αυτό μη ξεθαρρεύης λοιπόν αδελφέ μου και στηρίζης την ελπίδα σου στις ελεημοσύνες η σε οτι άλλο καλό και αν είναι αυτό και μη ελπίζης να σωθής, εάν δεν καθαρίσης τη ψυχή σου πρωτίστως, στο Μέγα Μυστήριο της εξομολογήσεως, σε ιερέα Ορθοδόξου Εκκλησίας και να τα πεις όλα, χωρίς ν' αφίσης τον παραμικρό λεκέ, που θα σκιάζη την αθάνατη ψυχή σου. Τότε μόνο θα αισθανθής ανακούφιση και τότε μόνο θα δικαιωθής από τον Θεό, όταν τα εξομολογηθής όλα.
Μη διστάζης, εάν είναι πολλά και φοβερά - όσα περισσότερα και μεγαλύτερα είναι τόσο μεγαλύτερη χαρά θα δώσης στον Θεό και στους Αγγέλους.
Η Γραφή μας λέγει, οτι οι Άγγελοι πανυγηρίζουν στον ουρανό " για ένα αμαρτωλόν "μετανοημένο.
<>
Η δύναμη της Εξομολόγησης
Από τους λόγους του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτη (+1994)
Ο Θεός θέλει ο άνθρωπος, να διορθώνεται δια του ανθρώπου
- Γέροντα, όταν αντιμετωπίζω ένα θέμα και προσεύχομαι γι αυτό, πως θα καταλάβω ποιο είναι το θέλημα του Θεού;
- Το θέλημα του Θεού δεν βρίσκεται έτσι. Καλύτερα να ρωτάς για ένα πρόβλημά σου. Να μη ζητάς πληροφορία από τον Θεό, εφόσον μπορείς να συμβουλευθείς κάποιον άνθρωπο, γιατί μπορεί να πλανηθείς. Κάποιος πήγαινε σε μια εκκλησία, στεκόταν μπροστά στο εικονοστάσι και έλεγε: «Παναγία μου, να πάρω χρήματα από το κουτί;». Του έλεγε ο λογισμός: «Πάρ' τα». «Ναι, θα τα πάρω», έλεγε και έπαιρνε τα χρήματα. Μια δυο τρεις φορές, ένας επίτροπος προβληματίσθηκε. «Τι γίνεται; Λέει. Κάποιος πρέπει να παίρνει τα χρήματα» και πήγε να παρακολούθηση. Τι να δει; Σε λίγο ήρθε αυτός και επανέλαβε τα ίδια: «Παναγία μου, να πάρω τα χρήματα από το κουτί; "Ναι, θα τα πάρω", είπε, οπότε τον έπιασε ο επίτροπος.
Πάντοτε, όταν ύπαρχοι άνθρωπος πνευματικός, τον οποίο μπορείς να ρωτήσεις, πρέπει να ρωτήσεις. Όταν δεν ύπαρχοι άνθρωπος να ρωτήσεις - λ.χ. βρίσκεσαι στην έρημο -, αλλά ύπαρχοι μέσα σου η δίψα της υπακοής, τότε ο Καλός Θεός γίνεται ο Ίδιος Γέροντας και σε φωτίζει και σε πληροφορεί. Δεν μπορείς, ας υποθέσουμε, να βρεις κάποιον, για να σου εξήγηση ένα χωρίο από την Αγία Γραφή; Τότε σε φωτίζει ο Θεός και το καταλαβαίνεις.
- Γέροντα, πως θα καταλάβει κανείς, αν κάτι που συμβαίνει στον αγώνα του είναι από τον πειρασμό ή από δική του απροσεξία;
- Θα πάει να ρωτήσει.
- Δηλαδή μόνος του δεν μπορεί να το καταλάβει;
- Και να καταλαβαίνει κάτι, δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Εδώ και ένας που έχει εμπειρία, πάει και ρωτάει κάποιον άλλον. Εγώ για ένα ατομικό μου θέμα πάντοτε θα ρωτήσω. Την δική μου λύση, και σοφότερη να είναι, την θεωρώ την μεγαλύτερη βλακεία, όταν πρόκειται για προσωπικό μου θέμα. Ούτε πάω σε κάποιον που ξέρει τι με αναπαύει, αλλά σε κάποιον που δεν ξέρει. Βλέπεις, και ένας γιατρός, για να είναι σίγουρος ότι έκανε καλή διάγνωση σε μια δύσκολη περίπτωση, συμβουλεύεται και άλλον γιατρό, πόσο μάλλον ένας φοιτητής! Όσο πνευματικός άνθρωπος κι αν είναι κανείς, και όσο καλή τακτοποίηση κι αν κάνη μόνος του στα θέματά του, δεν μπορεί να αναπαυθεί, γιατί ο Θεός θέλει ο άνθρωπος να βοηθιέται από τον άνθρωπο και να διορθώνεται δια του ανθρώπου. Τα οικονομάει έτσι ο Καλός Θεός, για να ταπεινώνεται ο άνθρωπος. Πρέπει να εκθέτη κανείς τους λογισμούς του και τις καταστάσεις που περνάει στον πνευματικό του, να τον συμβουλεύεται και να μην αποφασίζει μόνος του για τα δύσκολα θέματα ούτε να αντιμετωπίζει μόνος τους τις δυσκολίες που συναντάει στον αγώνα του, κάνοντας πρόβες στον εαυτό του, γιατί ο πειρασμός θα τον μπερδέψει και θα του δημιουργήσει προβλήματα. Μερικοί φθάνουν στο σημείο να βάζουν μόνοι τους κανόνα στον εαυτό τους. Είναι πολύ επικίνδυνα αυτά τα πράγματα.
Όποιος δεν έχει πνευματικό, για να τον συμβουλεύεται στην πνευματική του πορεία, μπερδεύεται, κουράζεται, καθυστερεί και δύσκολα θα φθάσει στον προορισμό του. Αν δίνη μόνος του λύση στα προβλήματά του, όσο σοφός και αν είναι, επειδή κινείται με αυτοπεποίθηση και υπερηφάνεια, μένει σκοτισμένος. Ενώ, όποιος ταπεινώνεται και πηγαίνει με εμπιστοσύνη και αυταπάρνηση στον πνευματικό και ζητά την γνώμη του, βοηθιέται και του δίνει την σωστή απάντηση. Να, όταν έρχεται κάποιος με ευλάβεια, με τον λογισμό πως είμαι άγιος, ενώ εγώ είμαι τενεκές, έχω προσέξει ότι νιώθω μέσα μου μια αλλοίωση και αυτή που του λέω δεν είναι δικά μου. Από αυτό καταλαβαίνω ξεκάθαρα ότι ο άνθρωπος αυτός έχει έρθει με ευλάβεια, και ο Θεός, για να μην τον αδικήσει, δίνει σ' εμένα αυτήν την καλή κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα, ο Θεός σε πληροφορεί και μπορείς να του πεις τι θα συμβεί, πότε θα συμβεί και πώς να το αντιμετωπίσει.
Χρειάζεται πνευματικός οδηγός στην πνευματική ζωή
Σήμερα το πιο απαραίτητο είναι να βρουν οι άνθρωποι έναν πνευματικό, να εξομολογούνται, να του έχουν εμπιστοσύνη και να τον συμβουλεύονται. Αν έχουν πνευματικό και βάλουν ένα πρόγραμμα με προσευχή και λίγη μελέτη, εκκλησιάζονται, κοινωνούν, τότε δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν σ' αυτήν την ζωή.
Η ψυχή πρέπει να παρακολουθείται από τον πνευματικό, για να μη λαθέψει τον δρόμο της. Μπορεί να βοηθάει στον αγώνα λ.χ. και η πνευματική μελέτη, αλλά, αν κανείς δεν έχει πνευματικό οδηγό, μπορεί να δίνη δικές του ερμηνείες σ' αυτά που διαβάζει, και να πλανηθεί. Βλέπεις, και όταν κάποιος πάει κάπου με το αυτοκίνητό του και δεν γνωρίζει καλά τον δρόμο, μπορεί να συμβουλεύεται τον χάρτη, αλλά σταματάει κιόλας και ρωτάει, για να μην πάρει λάθος δρόμο. Ξεκινάει, ας υποθέσουμε, από την Αθήνα να πάει στην Φλώρινα. Έχει χάρτη και τον παρακολουθεί, αλλά ρωτάει και σε κανένα περίπτερο αν πηγαίνει καλά, αν ο δρόμος είναι καλός, γιατί σε καμιά διασταύρωση υπάρχει κίνδυνος να πάρει άλλο δρόμο και να βρεθεί στην Καβάλα ή σε κάποιον γκρεμό να κινδυνέψει να σκοτωθεί. Φυσικά, μπορεί κάποιος να ρωτήσει, αλλά να μην πάρει τον δρόμο που θα του πουν, και να βρεθεί τελικά αλλού, ή να μην προσέξει τα επικίνδυνα σημεία, και να πάθη κακό. Όποιος όμως του δείξει τον δρόμο και συγχρόνως του πει: «πρόσεξε, στο τάδε σημείο έχει μια στροφή επικίνδυνη, εκεί έχει έναν γκρεμό», εκείνος θα έχει το μισθό του. Το ίδιο, θέλω να πω, πρέπει να γίνεται και στην πνευματική ζωή. Είναι απαραίτητο ο πιστός να έχει πνευματικό που θα τον καθοδηγεί με τις συμβουλές του και θα τον βοηθάει δια του μυστηρίου της εξομολογήσεως. Έτσι μόνον μπορεί να ζήση ορθόδοξη πνευματική ζωή και να είναι σίγουρος ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο.
Τον πνευματικό οδηγό φυσικά κανείς θα τον διαλέξει. Δεν θα εμπιστευθεί στον οποιονδήποτε την ψυχή του. Όπως για την υγεία του σώματος ψάχνει να βρει καλό γιατρό, έτσι και για την υγεία της ψυχής του θα ψάξει να βρει κάποιον καλό πνευματικό και θα πηγαίνει σ' αυτόν, τον γιατρό της ψυχής, τακτικά.
- Γέροντα, μερικοί λένε: «Δεν βρίσκουμε καλούς πνευματικούς, γι αυτό δεν πάμε να εξομολογηθούμε».
- Αυτά είναι δικαιολογίες. Κάθε πνευματικός έχει θεία εξουσία, εφόσον φοράει πετραχήλι. Τελεί το μυστήριο, έχει την θεία Χάρη και, όταν διαβάσει την συγχωρητική ευχή, ο Θεός σβήνει όλες τις αμαρτίες τις οποίες εξομολογηθήκαμε με ειλικρινή μετάνοια. Από μας εξαρτάται πόσο θα βοηθηθούμε από το μυστήριο της εξομολογήσεως. Ήρθε εκεί στο Καλύβι μια φορά κάποιος που είχε ψυχολογικά προβλήματα, με τον λογισμό ότι έχω διορατικό χάρισμα και θα μπορούσα να τον βοηθήσω. «Τι προβλέπεις, μου λέει, για μένα;». «Να βρεις, του λέω, έναν πνευματικό να εξομολογείσαι, για να κοιμάσαι σαν το πουλάκι και να μην παίρνεις χάπια». «Δεν υπάρχουν, μου λέει, σήμερα καλοί πνευματικοί. Παλιά υπήρχαν». Έρχονται με καλό λογισμό, ότι θα βοηθηθούν, αλλά δεν δέχονται αυτό που τους λες, και κρίμα στα ναύλα.
Βλέπω όμως και μια καινούργια τέχνη του διαβόλου. Βάζει στους ανθρώπους τον λογισμό ότι, αν κάνουν κάποιο τάμα και το εκπληρώσουν, αν πάνε και κανένα προσκύνημα, είναι εντάξει πνευματικά. Και βλέπεις πολλούς να πηγαίνουν με λαμπάδες και με τάματα στα μοναστήρια, στα προσκυνήματα, να τα κρεμάνε εκεί, να κάνουν και μεγάλους σταυρούς, να κλαίνε και λιγάκι, και να αρκούνται σ' αυτά. Δεν μετανοούν, δεν εξομολογούνται, δεν διορθώνονται, και χαίρεται το ταγκαλάκι.
- Γέροντα, ένας άνθρωπος που δεν εξομολογείται μπορεί να είναι εσωτερικά αναπαυμένος;
- Πώς να είναι αναπαυμένος; Για να νιώσει κανείς ανάπαυση, πρέπει να πετάξει τα μπάζα από μέσα του. Αυτό θα γίνει με την εξομολόγηση. Ανοίγοντας ο άνθρωπος την καρδιά του στον πνευματικό και λέγοντας τα σφάλματά του, ταπεινώνεται, και έτσι ανοίγει την πύλη του Ουρανού, έρχεται πλούσια η Χάρις του Θεού και ελευθερώνεται.
Πριν από την εξομολόγηση στην κορυφή του υπάρχει ομίχλη, βλέπει θαμπά και δικαιολογεί τα σφάλματά του. Γιατί, όταν ο νους του είναι σκοτισμένος από τις αμαρτίες, δεν βλέπει καθαρά. Με την εξομολόγηση κάνει μια «φούουoυ», φεύγει η ομίχλη και καθαρίζει ο ορίζοντας. Γι αυτό, όσους έρχονται να συζητήσουμε ένα θέμα ή να μου ζητήσουν μια συμβουλή κ.λπ., αν δεν έχουν εξομολογηθεί ποτέ, τους στέλνω πρώτα να εξομολογηθούν και μετά να έρθουν να μιλήσουμε. Μερικοί μου λένε: «Γέροντα, αφού εσύ μπορείς να καταλάβεις τι πρέπει να κάνω γι αυτό το θέμα, πες μου». «Και να καταλάβω εγώ τι πρέπει να κάνης, τους λέω, δεν θα καταλάβεις εσύ τι θα σου πω. Γι αυτό πήγαινε πρώτα να εξομολογηθείς και ύστερα έλα να συζητήσουμε». Γιατί, πώς να επικοινωνήσεις και να συνεννοηθείς με έναν άνθρωπο, όταν βρίσκεται σε άλλη συχνότητα;
Με την εξομολόγηση πετάει ο άνθρωπος από μέσα του ότι άχρηστο έχει και καρποφορεί πνευματικά. Μια μέρα έσκαβα τον κήπο μου, για να φυτέψω λίγες ντοματιές. Εκείνη την ώρα ήρθε κάποιος και μου λέει: «Τι κάνεις, Γέροντα;». «Τι να κάνω; του λέω, εξομολογώ τον κήπο μου». «Καλά, Γέροντα, μου λέει, χρειάζεται και ο κήπος εξομολόγηση;». «Ασφαλώς χρειάζεται. Έχω διαπιστώσει πως, όταν τον εξομολογώ, βγάζω δηλαδή έξω πέτρες, αγριάδες, αγκάθια κ.λπ., τότε βγάζει επίσημα κηπευτικά, αλλιώς οι ντομάτες γίνονται κιτρινιάρικες, καχεκτικές!».
- Γέροντα, την πρώτη φορά που θα πάη κανείς για εξομολόγηση, θα μιλήση στον πνευματικό για όλη την προηγούμενη ζωή του;
- Την πρώτη φορά θα κάνη μια γενική εξομολόγηση. Όπως ο ασθενής, όταν μπη στο νοσοκομείο, δίνει το ιστορικό του, π.χ. λέει: «είχα μια πάθηση στους πνεύμονες, αλλά τώρα έχει περάσει, έχω κάνει μια εγχείρηση με ολική ή τοπική νάρκωση κ.λπ.», έτσι και στην πρώτη εξομολόγηση, ας προσπαθήση κανείς να πη στον πνευματικό λεπτομέρειες από την ζωή του, και εκείνος θα βρη την πληγή, για να την θεραπεύση. Πολλές φορές ένα χτύπημα, που δεν του δίνεις σημασία, έχει ύστερα συνέπειες. Βέβαια, την πρώτη φορά που θα πάη στον πνευματικό, θα έχη να πη, ας υποθέσουμε, εκατό αμαρτίες. Την δεύτερη θα έχη να πη εκατόν δέκα, γιατί θα τον πολεμήση περισσότερο ο διάβολος, επειδή εξομολογήθηκε και του χάλασε τη δουλειά. Την Τρίτη φορά μπορεί να πη εκατόν πενήντα, αλλά ύστερα θα ελαττώνεται συνέχεια ο αριθμός, μέχρι που θα πηγαίνη για εξομολόγηση και θα έχη να πη ελάχιστες αμαρτίες.
- Γιατί μερικές φορές, ενώ η συνείδηση μας ελέγχει, δεν κάνουμε τον ανάλογο αγώνα, για να διορθωθούμε;
- Αυτό μπορεί να συμβή και από ένα τσάκισμα ψυχικό. Όταν είναι κανείς πανικοβλημένος από κάποιον πειρασμό, θέλει να αγωνισθή, αλλά δεν έχει διάθεση, δεν έχει ψυχική δύναμη. Τότε πρέπει να τακτοποιηθή εσωτερικά με την εξομολόγηση. Με την εξομολόγηση παρηγοριέται, τονώνεται και ξαναβρίσκει με την Χάρη του Θεού το κουράγιο για αγώνα. Αν δεν τακτοποιηθή, μπορεί να του έρθη και άλλος πειρασμός, οπότε, θλιμμένος όπως είναι, τσακίζεται περισσότερο, τον πνίγουν οι λογισμοί, απελπίζεται και μετά δεν μπορεί να αγωνισθή καθόλου.
- Και αν αυτό συμβαίνη συχνά;
- Αν συμβαίνη συχνά, πρέπει ο άνθρωπος να τακτοποιήται συχνά, να ανοίγη την καρδιά του στον πνευματικό, για να παίρνη κουράγιο. Και όταν τακτοποιηθή, πρέπει να βάλη την μηχανή να τρέξη, να αγωνισθή φιλότιμα και εντατικά, για να πάρη καταπόδι τον έξω από ‘δώ.
- Γέροντα, όταν δεν αισθάνωνται την ανάγκη για εξομολόγηση, τι φταίει;
- Μήπως δεν παρακολουθείς τον εαυτό σου; Η εξομολόγηση είναι μυστήριο. Να πηγαίνης και απλά να λες τις αμαρτίες σου. Γιατί, τι νομίζεις; Πείσμα δεν έχεις; Εγωισμό δεν έχεις; Δεν πληγώνεις την αδελφή; Δεν κατακρίνεις; Μήπως εγώ τι πηγαίνω και λέω; «Θύμωσα, κατέκρινα…» και μου διαβάζει ο πνευματικός την συγχωρητική ευχή. Αλλά και οι μικρές αμαρτίες έχουν και αυτές βάρος. Όταν πήγαιναν στον Παπα-Τύχωνα να εξομολογηθώ, δεν είχα τίποτα σοβαρό να πω και μου έλεγε: «Αμμούδα, παιδάκι μου, αμμούδα»! Οι μικρές αμαρτίες μαζεύονται και κάνουν ένα σωρό αμμούδα, που είναι όμως βαρύτερη από μια μεγάλη πέτρα. Ο άλλος που έχει κάνει ένα αμάρτημα μεγάλο, το σκέφτεται συνέχεια, μετανοεί και ταπεινώνεται. Εσύ έχεις πολλά μικρά. Εάν όμως εξετάσης τις συνθήκες με τις οποίες εσύ μεγάλωσες και τις συνθήκες με τις οποίες μεγάλωσε ο άλλος, θα δης ότι είσαι χειρότερη από εκείνον. Να προσπαθής επίσης να είσαι συγκεκριμένη στην εξομολόγησή σου. Δεν φθάνει να πη κανείς λ.χ. «ζηλεύω, θυμώνω κ.λπ.», αλλά πρέπει να πη τις συγκεκριμένες πτώσεις του, για να βοηθηθή. Και, όταν πρόκειται για κάτι βαρύ, όπως η πονηριά, πρέπει να πη και πως σκέφθηκε και πως ενήργησε• αλλιώς κοροϊδεύει τον Χριστό. Αν ο άνθρωπος δεν ομολογή την αλήθεια στον πνευματικό, δεν του αποκαλύπτη το σφάλμα του, για να μπορέση να τον βοηθήση, παθαίνει ζημιά, όπως και ο άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στην υγεία του, όταν κρύβη την πάθησή του από τον γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτη τον εαυτό του όπως ακριβώς είναι, τότε ο πνευματικός μπορεί να τον γνωρίση καλύτερα και να τον βοηθήση πιο θετικά.
Ύστερα, όταν κανείς αδικήση ή πληγώση με την συμπεριφορά του έναν άνθρωπο, πρέπει πρώτα να πάη να του ζητήση ταπεινά συγχώρηση, να συμφιλιωθή μαζί του, και έπειτα να εξομολογηθή την πτώση του στον πνευματικό, για να λάβη την άφεση. Έτσι έρχεται η Χάρις του Θεού. Αν πη το σφάλμα του στον πνευματικό, χωρίς προηγουμένως να ζητήση συγχώρηση από τον άνθρωπο που πλήγωσε, δεν είναι δυνατόν να ειρηνεύση η ψυχή του, γιατί δεν ταπεινώνεται. Εκτός αν ο άνθρωπος που πλήγωσε έχη πεθάνει ή δεν μπορή να τον βρη, γιατί άλλαξε κατοικία και δεν έχει την διεύθυνσή του, για να του ζητήση, έστω και γραπτώς, συγγνώμην, αλλά έχη διάθεση να το κάνη, τότε ο Θεός τον συγχωρεί, γιατί βλέπει την διάθεσή του.
Από το βιβλίο:
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ
"Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ"
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
‘’ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ’’
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
<>
Θαυμαστή η μετάνοια του Τζίμη Πανούση
Θαυμαστή η ΜΕΤΑΝΟΙΑ του Τζίμη (Δημητρίου) Πανούση κι αυτό είναι το Θεάρεστο. Κέρδισε τον Παράδεισο. Ευφυής, ανατρεπτικός, πνευματώδης προσωπικότητα με μετάνοια και εξομολόγηση στα τέλη του. Από τις πιό συγκλονιστικές, απρόσμενες ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΕΣ. Ο Θεός να τον αναπαύσει στις Αγκάλες Του!
Είναι γνωστό πως ο Τζίμης Πανούσης, που έχει σπίτι στις Μένητες, έχει μακρά προσωπική σχέση με τον πατέρα Ευδόκιμο. Η απόσταση μικρή Μένητες-Φάλικα. Και η απόσταση αυτή έγινε μικρότερη από την προσωπικότητα του Ευδόκιμου, που πάντα ανοικτός προς όλους δεν κοιτά τις συμβάσεις, αλλά την ουσία των πραγμάτων. Ίσως γι' αυτό ο καλλιτέχνης Τζίμης Πανούσης απόκτησε μέσω του Ευδόκιμου μια σταθερή αναφορά με την ορθόδοξη παράδοση.
Πηγή:
Ομάδα Facebook: Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία, Πολιτισμός
<>
Εξομολόγηση, εξομολόγος, εξομολογούμενος
του Γέροντος Μωυσή Αγιορείτου
Ἡ ἐξομολόγηση εἶναι θεοπαράδοτη ἐντολή καί ἀποτελεῖ ἕνα τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ ἐξομολόγηση δέν εἶναι μία τυπική, ἀπό συνήθεια «γιά τό καλό» καί λόγω τῶν ἐπικείμενων ἑορτῶν, βεβιασμένη καί πρόχειρη πράξη ἀπό ἕνα καί μόνο καθῆκον ἤ ὑποχρέωση καί πρός ψυχολογική ἐκτόνωση. Ἡ ἐξομολόγηση θά πρέπει νἄναι συνδυασμένη πάντοτε μέ τή μετάνοια. Μᾶς ἔλεγε Ἁγιορείτης Γέροντας: Πολλοί ἐξομολογοῦνται, λίγοι μετανοοῦν! (Αἰμιλιανός Σιμωνοπετρίτης).
Ἡ μετάνοια εἶναι μία ἐλεύθερη, καλλιεργημένη, ἐσωτερική διεργασία ἐπιμελημένη, συντριβῆς καί λύπης, γιά τήν ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό διά τῆς ἁμαρτίας. Ἡ μετάνοια ἡ ἀληθινή δέν συνδυάζεται μέ τήν ἀφόρητη θλίψη, τήν ὑπερβολική στενοχώρια καί τίς ἀδυσώπητες ἐνοχές. Τότε δέν εἶναι μᾶλλον εἰλικρινής μετάνοια, ἀλλά κρυφός ἐγωισμός, στραπατσάρισμα τοῦ «ἐγώ», θυμός μέ τόν ἑαυτό μας, πού ἐκδικεῖται γιατί ἐκτίθεται καί ντροπιάζεται καί δέν ἀνέχεται κάτι τέτοιο. Μετάνοια σημαίνει ἀλλαγή νοῦ, νοοτροπίας, μεταβολισμός, ἐγκεντρισμός χρηστοήθειας, μίσος τῆς ἁμαρτίας. Μετάνοια ἀκόμη σημαίνει ἀγάπη τῆς ἀρετῆς, καλοκαγαθία, ἐπιθυμία, προθυμία καί διάθεση σφοδρή ἐπανασυνδέσεως μέ τόν Χριστό διά τῆς Χάριτος τοῦ πανσθενουργοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ μετάνοια ξεκινᾶ ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς, ὁλοκληρώνεται ὅμως ἀπαραίτητα στό μυστήριο τῆς θείας καί ἱερᾶς ἐξομολογήσεως.
Ὁ ἐξομολογούμενος ἐξομολογεῖται εἰλικρινά καί ταπεινά ἐνώπιον τοῦ ἐξομολόγου, ὡς ἐν προσώπῳ τοῦ Χριστοῦ. Κανένας ἐπιστήμονας, ψυχολόγος, ψυχαναλυτής, ψυχίατρος, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, θεολόγος δέν μπορεῖ ν' ἀντικαταστήσει τόν ἐξομολόγο. Καμία εἰκόνα, ἔστω καί ἡ πιό θαυματουργή, δέν μπορεῖ νά δώσει αὐτό πού δίνει τό πετραχήλι τοῦ ἐξομολόγου, τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Ὁ ἐξομολόγος ἀναλαμβάνει τόν ἐξομολογούμενο, τόν υἱοθετεῖ καί τόν ἀναγεννᾶ πνευματικά, γι' αὐτό καί ὀνομάζεται πνευματικός πατέρας. Ἡ πνευματική πατρότητα κανονικά εἶναι ἰσόβια, ἱερή καί δυνατή, δυνατότερη καί συγγενικοῦ δεσμοῦ. Ὁ πνευματικός τοκετός εἶναι ὀδυνηρός. Ὁ ἐξομολόγος μέ φόβο Θεοῦ «ὡς λόγον ἀποδώσων», γνώση, ταπείνωση καί ἀγάπη παρακολουθεῖ τόν ἀγώνα τοῦ ἐξομολογούμενου καί τόν χειραγωγεῖ διακριτικά στήν ἀνοδική πορεία τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Ὁ ἐξομολόγος ἱερεύς ἔχει εἰδική εὐλογία ἀπό τόν ἐπίσκοπο γιά τό ἐξομολογητικό του ἔργο. Κανονικά ὅμως τό χάρισμα τοῦ «δεσμεῖν καί λύειν» ἁμαρτίες τό λαμβάνει μέ τή χειροτονία του εἰς πρεσβύτερο. Καθίσταται διάδοχος τῶν ἁγίων ἀποστόλων. Ἔτσι σημασία κύρια καί μεγάλη ἔχει ἡ ἐγκυρότητα καί ἡ κανονικότητα τῆς ἀποστολικῆς διαδοχῆς διά τῶν ἐπισκόπων. Τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως ὅπως καί ὅλα τ' ἅγια μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας τελεσιουργοῦνται καί χαριτώνουν τούς πιστούς ὄχι κατά τήν ἀξία, ἱκανότητα, ἐπιστημοσύνη, λογιοσύνη, εὐφράδεια, δραστηριότητα καί τέχνη τοῦ ἱερέως, ἀκόμη καί τήν ἀρετή καί ἁγιότητά του, ἀλλά τή διά τῆς κανονικότητος τῆς ἱερωσύνης καί τοῦ Τελεταρχικοῦ Παναγίου Πνεύματος. Οἱ τυχόν ἁμαρτίες τοῦ ἱερέως δέν ἐμποδίζουν τή θεία Χάρη τῶν μυστηρίων. Ἀλλοίμονο ἄν ἀμφιβάλλουμε ἄν κατά τήν ἀναξιότητα τοῦ ἱερέως τό ψωμί καί τό κρασί ἔγινε σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ κατά τή θεία Λειτουργία. Αὐτό βεβαίως δέν σημαίνει ὅτι ὁ ἱερεύς δέν θά πρέπει μόνιμα ν' ἀγωνίζεται γιά τήν καθαρότητά του. Ἔτσι δέν ὑπάρχουν καλοί καί κακοί ἐξομολόγοι. Ὅλοι οἱ ἐξομολόγοι τήν ἴδια ἄφεση δίνουν. Ἔχουμε ὅμως τό δικαίωμα ἐπιλογῆς τοῦ ἐξομολόγου. Μποροῦμε νά προστρέξουμε σέ αὐτόν πού ἀληθινά μᾶς ἀναπαύει. Δέν εἶναι σοβαρή ὅμως ἡ συνεχής ἀλλαγή ἐξομολόγου. Δέν φανερώνει κάτι τέτοιο πνευματική ὡριμότητα. Οὔτε ὅμως καί οἱ ἐξομολόγοι θά πρέπει νά στενοχωροῦνται παράφορα καί νά δημιουργοῦν μάλιστα καί προβλήματα ὅταν ἀναχωρήσει κάποιο πνευματικό τους τέκνο. Ἴσως τοῦτο σημαίνει πώς ἦταν νοσηρά συνδεδεμένοι μαζί του, συναισθηματικά, προσωποπαγῶς, δεμένοι μέ τό πρόσωπό του καί ὄχι μέ τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία, καί θεωροῦν τήν ἀναχώρηση προσβολή, μείωση, ὅτι δέν ὑπάρχει καλύτερος ἤ μία αἴσθηση ὅτι οἱ ἄλλοι μᾶς ἀνήκουν ἀποκλειστικά καί μποροῦμε νά τούς ἐξουσιάζουμε καί νά τούς φερόμαστε μάλιστα ἐξαναγκαστικά ὡς καταπιεσμένους καί ἀνελεύθερους ὑποτακτικούς. Εἴπαμε βέβαια πώς ὁ ἐξομολόγος εἶναι πνευματικός πατέρας καί ὁ πνευματικός τοκετός ἐνέχει ὀδύνη. Ἔτσι εἶναι φυσικό νά λυπᾶται γιά τήν ἀναχώρηση τοῦ υἱοῦ του. Προτιμότερο ὅμως εἶναι νά εὔχεται γιά τήν πνευματική του πρόοδο καί τή σύνδεσή του μέ τήν Ἐκκλησία, ἔστω καί παρά τήν ἀποσύνδεσή του ἀπό τόν ἴδιο. Νά εὔχεται καί ὄχι νά ἀπεύχεται.
Τό ἔργο τοῦ ἐξομολόγου δέν εἶναι μόνο ἡ ἁπλή ἀκρόαση τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἐξομολογούμενου καί ἡ ἀνάγνωση στό τέλος τῆς συγχωρητικῆς εὐχῆς. Οὔτε πάλι περιορίζεται μόνο στήν ὥρα τῆς ἐξομολογήσεως. Ὁ ἐξομολόγος σάν καλός πατέρας φροντίζει συνεχῶς τό τέκνο του, τό ἀκούει καί τό παρακολουθεῖ προσεκτικά, τό νουθετεῖ κατάλληλα, τό κατευθύνει εὐαγγελικά, τονίζει τά τάλαντά του, δέν τοῦ θέτει ὑπερβολικά βάρη, τό κανονίζει μέτρια ὅταν πρέπει, τό οἰκονομεῖ ὅταν ἀπογοητεύεται, βαρύνεται, δυσανασχετεῖ, ἀποκάμνει, τό θεραπεύει ἀνάλογα, δέν τό ἀποθαρρύνει ποτέ, συνεχίζοντας τόν ἀγώνα παθοκτονίας καί ἀρετοσυγκομιδῆς, μορφώνοντας στήν ψυχή του τήν ἀθάνατη Χριστό.
Ἡ ἀναπτυσσόμενη αὐτή πατρική καί υἱική σχέση ἐξομολόγου καί ἐξομολογουμένου δημιουργεῖ μία ἄνεση, ἐμπιστοσύνη, σεβασμό, ἱερότητα καί ἀνάταση. Ὁ ἐξομολογούμενος ἀνοίγει τήν καρδιά του στόν ἐξομολόγο καί τοῦ ἐκθέτει τά πιό κρύφια, τά πιό δόλια, τά πιό ἀκάθαρτα, ὅλα τά μυστικά του, πράξεις ἀπόκρυφες καί ἐπιθυμίες βλαβερές, ἀκόμη καί αὐτά πού δέν θέλει νά ὁμολογήσει στόν ἴδιο του τόν ἑαυτό καί δέν λέει στόν πιό στενό συγγενὴ του καί τόν καλύτερο φίλο του. Ἔτσι ὁ ἐξομολόγος θά πρέπει ἀπόλυτα νά σεβασθεῖ αὐτή τήν ἀπεριόριστη ἐμπιστοσύνη τοῦ ἐξομολογούμενου. Ἡ ἐμπιστοσύνη αὐτή ἐπαυξάνεται ὁπωσδήποτε καί ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ ἐξομολόγος εἶναι αὐστηρά δεσμευμένος, μέχρι θανάτου μάλιστα, ἀπό τούς θείους καί Ἱερούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μέ τό ἀπόρρητο τῆς ἐξομολογήσεως.
Στήν ὀρθόδοξη ἐξομολογητική δέν ὑπάρχουν βέβαια γενικές συνταγές, γιατί ἡ πνευματική καθοδήγηση τῆς κάθε μοναδικῆς ψυχῆς γίνεται ἐξατομικευμένα. Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἀνεπανάληπτος, μέ ἰδιαίτερη ψυχοσύνθεση, ἄλλο χαρακτήρα, διάφορες δυνάμεις καί δυνατότητες, ὅρια, ἐφέσεις, ἀντοχές, γνώσεις, ἀνάγκες καί διαθέσεις. Ὁ ἐξομολόγος μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τή θεία φώτιση θά πρέπει νά διακρίνει ὄλ' αὐτά, ὥστε ν' ἀποφασίσει τί καλύτερα θά πρέπει νά χρησιμοποιήσει γιά νά βοηθήσει τόν ἐξομολογούμενο. Ἄλλοτε χρειάζεται ἡ ἐπιείκεια καί ἄλλοτε ἡ αὐστηρότητα. Δέν εἶναι γιά ὅλους πάντοτε τά ἴδια. Οὔτε ὁ ἐξομολόγος θά πρέπει νἄναι πάντα αὐστηρός, ἔτσι μόνο γιά νά λέγεται αὐστηρός καί νά ἐκτιμᾶται. Οὔτε ὑπερβολικά ἐπιεικής, γιά νά προτιμᾶται καί νά λέγεται πνευματικός πατέρας πολλῶν. Χρειάζεται φόβος Θεοῦ, διάκριση, τιμιότητα, εἰλικρίνεια, ταπείνωση, μελέτη, γνώση καί προσευχή.
Ἡ «οἰκονομία» δέν ἀπαιτεῖται ἀπό τόν ἐξομολογούμενο. Οὔτε εἶναι ὀρθό νά γίνει κανόνας ἀπό τόν ἐξομολόγο. Ἡ «οἰκονομία» θά πρέπει νά παραμείνει ἐξαίρεση. Ἡ «οἰκονομία» ἐπίσης θά πρέπει νά εἶναι πάντα πρός καιρόν (Ἀρχιμ. Γεώργιος Γρηγοριάτης). Ὅταν ἐκλείψουν οἱ λόγοι πού τήν ἐπιβάλλουν ἀσφαλῶς δέν θά πρέπει νά χρησιμοποιεῖται. Γιά τήν ἴδια ἁμαρτία μποροῦμε νά ἔχουμε πολλούς διαφορετικούς τρόπους πρός ἀντιμετώπισή της.
Ὁ κανόνας δέν εἶναι πάντοτε ἀπαραίτητος. Ὁ κανόνας δέν εἶναι τιμωρία. Εἶναι παιδαγωγία. Ὁ κανόνας δέν τίθεται πρός ἱκανοποίηση τοῦ προσβληθέντος Θεοῦ καί ἐξιλέωση τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἐνώπιον τῆς Θείας δικαιοσύνης. Αὐτή εἶναι μιὰ καθαρά αἱρετική διδασκαλία. Ὁ κανόνας συνήθως τίθεται στήν ἀνώριμη μετάνοια, πρός συναίσθηση καί συνειδητοποίηση τοῦ μεγέθους τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἁμαρτία κατά τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία δέν εἶναι τόσο παράβαση τοῦ νόμου, ὅσο ἔλλειψη ἀγάπης στό Θεό. Ἀγάπα καί κᾶνε ὅ,τι θέλεις, ἔλεγε ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος.
Ὁ κανόνας τίθεται πρός ὁλοκλήρωση τῆς μετάνοιας τοῦ ἐξομολογούμενου, γι' αὐτό, καθώς ὀρθά λέγει ὁ π. Ἀθανάσιος Μετεωρίτης, ὅπως ὁ ἐξομολόγος δέν ἐπιτρέπεται νά κοινοποιεῖ τίς ἁμαρτίες τοῦ ἐξομολογουμένου, ἔτσι κι ὁ ἐξομολογούμενος δέν ἐπιτρέπεται νά κοινοποιεῖ στούς ἄλλους τόν κανόνα πού τοῦ ἔθεσε ἰδιαίτερα ὁ ἐξομολόγος, πού εἶναι συνισταμένη πολλῶν παραμέτρων.
Ὁ ἐξομολόγος λειτουργεῖ ὡς χορηγός τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κατά τήν ὥρα τοῦ μυστηρίου δέν λειτουργεῖ ὡς ψυχολόγος καί ἐπιστήμονας. Λειτουργεῖ ὡς ἱερεύς, ὡς ἔμπειρος ἰατρός, ὡς φιλόστοργος πατέρας. Ἀκούγοντας τ' ἁμαρτήματα τοῦ ἐξομολογουμένου προσεύχεται νά τόν φωτίσει ὁ Θεός νά δώσει τό καλύτερο φάρμακο πρός θεραπεία, νά σφυγμομετρήσει τόν βαθμό καί τήν ποιότητα τῆς μετανοίας του. Ὁ ἐξομολόγος δέν στέκεται ἀπέναντι στόν ἐξομολογούμενο μέ περιέργεια, καχυποψία, ζήλεια, ὑπερβολική αὐστηρότητα, ἐξουσιαστικότητα καί ἀλαζονεία, ἀλλά οὔτε καί ἀδιάφορα, ἐπιπόλαια, ἀπρόσεκτα καί κουρασμένα. Ἡ ταπείνωση, ἡ ἀγάπη καί ἡ προσοχή τοῦ ἐξομολόγου θά βοηθήσει πολύ τόν ἐξομολογούμενο. Οὔτε ὁ ἐξομολόγος θά πρέπει νά κάνει πολλές, περιττές καί ἀδιάκριτες ἐρωτήσεις. Ἰδιαίτερα θά πρέπει νά διακόπτει τίς λεπτομερεῖς περιγραφές διαφόρων ἁμαρτημάτων καί ἰδιαίτερα σαρκικῶν, ἀκόμη καί τίς ἀναφορές ὀνομάτων, ὥστε ν' ἀσφαλίζεται περισσότερο. Ὁ ἐξομολογούμενος πάλι δέν θά πρέπει νά φοβᾶται, νά δειλιάζει καί νά ντρέπεται, ἀλλά νά σέβεται, νά ἐμπιστεύεται, νά τιμᾶ καί νά εὐλαβεῖται τόν ἐξομολόγο. Αὐτό τό κλίμα πάντως τῆς ἱερότητος, ἀλληλοσεβασμοῦ καί ἐμπιστοσύνης κυρίως θά τό καλλιεργήσει, ἐμπνεύσει καί δημιουργήσει ὁ ἐξομολόγος.
Ἡ ἁγία μητέρα μας Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι τό σῶμα τοῦ Ἀναστημένου Χριστοῦ, εἶναι ἕνα ἀπέραντο θεραπευτήριο, ἀποθεραπείας τῶν ἀσθενῶν ἁμαρτωλῶν πιστῶν, ἀπό τά τραύματα, τίς πληγές καί τίς ἀσθένειες τῆς ἁμαρτίας, τῶν παθογόνων δαιμόνων καί τῶν ἰοβόλων δαιμονικῶν παγίδων καί ἐπηρειῶν τῶν δαιμονοκινήτων παθῶν.
Ἡ Ἐκκλησία μας δέν εἶναι παράρτημα τοῦ ὑπουργείου κοινωνικῆς προνοίας, οὔτε συναγωνίζεται νά ξεπεράσει τούς διάφορους συλλόγους κοινωνικῆς εὐποιΐας, δίχως διόλου ν' ἀρνεῖται τό σπουδαῖο καί ἀγαθό αὐτό ἔργο καί νά μή τό ἐπιτελεῖ πλούσια, ἐπαινετά καί θαυμάσια, ἀλλά κυρίως εἶναι ἡ χορηγός νοήματος τῆς ζωῆς, λυτρώσεως καί σωτηρίας τῶν πιστῶν «ὑπέρ ὧν Χριστός ἀπέθανεν» διά τῆς συμμετοχῆς τους στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Τό πετραχήλι τοῦ Ἱερέως εἶναι πλάνη, ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, πού λειαίνει καί ἰσιάζει τούς ἀνθρώπους, εἶναι θεραπευτικό νυστέρι παθοκτονίας καί ὄχι μιστρὶ ἐργασιομανίας ἤ σύμβολο ἐξουσίας. Εἶναι ὑπηρετική ποδιά διακονίας τῶν ἀνθρώπων πρός θεραπεία καί σωτηρία.
Ὁ Θεός χρησιμοποιεῖ τόν ἱερέα γιά τή συγχώρηση τοῦ πλάσματός του. Τό λέγει χαρακτηριστικά ἡ εὐχή: «Ὁ Θεός συγχωρῆσαι σοι δι' ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτωλοῦ πάντα, καί ἐν τῷ νῦν αἰώνι καί ἐν τῷ μέλλοντι. καί ἀκατάκριτόν σε παραστῆσαι ἐν τῷ φοβερῶ αὐτοῦ Βήματι. περί δέ τῶν ἑξαγορευθέντων ἐγκλημάτων μηδεμίαν φροντίδα ἔχων, πορεύου εἰς εἰρήνην». Ἀνεξομολόγητες ἁμαρτίες θά βαραίνουν τόν ἄνθρωπο καί στόν μέλλοντα αἰώνα. Ἐξομολογημένες ἁμαρτίες δέν ἐξομολογοῦνται. Εἶναι σάν νά μή πιστεύει κανείς στήν χάρη τοῦ μυστηρίου. Ὁ Θεός τά γνωρίζει, ἀλλά θά πρέπει πρός ἄφεση, ταπείνωση καί ἴαση νά ἑξαγορευθοῦν. Ἡ ἐνίοτε ἐπιτίμηση ἁμαρτιῶν δέν ἀναιρεῖ τήν ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά ἀποτελεῖ παιδαγωγική ἐπίσκεψη πρός καλύτερη συναίσθηση τῶν πταισμάτων.
Κατά τόν ὅσιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη «ἡ ἐξομολόγησις εἶναι μία θεληματική διά στόματος φανέρωσις τῶν πονηρῶν ἔργων καί λόγων καί λογισμῶν, κατανυκτική, κατηγορητική, εὐθεία, χωρίς ἐντροπήν, ἀποφασιστική, πρός νόμιμον πνευματικόν γινομένη». Ὁ θεοφόρος ὅσιος εὐσύνοπτα, μεστά καί σημαντικά ἀναφέρει πώς ἡ ἐξομολόγηση πρέπει νά γίνεται θεληματικά, ἐλεύθερα, ἀβίαστα, ἀνεξανάγκαστα, δίχως ὁ ἐξομολόγος ν' ἄγχεται νά ἐκμαιεύσει τήν ὁμολογία τοῦ ἐξομολογουμένου. Μέ κατάνυξη, συναίσθηση δηλαδή τῆς λύπης πού προκάλεσε εἰλικρινά μέ τήν ἁμαρτία στόν Θεό. Ὄχι συναισθηματικά, ὑποκριτικά, λιπόψυχα δάκρυα. Κατάνυξη γνήσια πού σημαίνει συντριβή, μεταμέλεια, μίσος τῆς ἁμαρτίας, ἀγάπη τῆς ἀρετῆς, ἐπίγνωση εὐγνωμοσύνης στόν Δωρεοδότη Θεό. Κατηγορητική σημαίνει ὑπεύθυνη ἐξομολόγηση, δίχως δικαιολογίες, ὑπεκφυγές, στρεψοδικίες, ἀνευθυνότητες καί μεταθέσεις, μέ εἰλικρινῆ αὐτομεμψία καί γνήσια αὐτοεξουθένωση, πού φέρει τή χαρμολύπη καί τό χαροποιό πένθος τῆς Ἐκκλησίας. Εὐθεία σημαίνει ἐξομολόγηση μέ κάθε εἰλικρίνεια, εὐθύτητα καί ἀκρίβεια, ἀνδρεία καί θάρρος, αὐστηρότητα καί γενναιότητα. Συμβαίνει ἀκόμη καί τήν ὥρα αὐτή ὁ ἄνθρωπος νά μή παραδέχεται τήν ἥττα του, τήν πτώση καί τήν ἀδυναμία του καί μέ ὡραιολογίες καί μακρυλογίες νά μεταθέτει τά ποσοστά εὐθύνης του, μέ περιστροφές καί μισόλογα, κατηγορώντας καί τούς ἄλλους, προκειμένου νά φυλάξει ἀκόμη καί τώρα ἀτσαλάκωτο τό ἐγώ του. Χωρίς ἐντροπή ἐξομολόγηση σημαίνει παρουσίαση τοῦ πραγματικοῦ οἰκτροῦ ἑαυτοῦ μας. Ἡ ντροπή εἶναι καλή πρό τῆς ἁμαρτίας καί ὄχι μετά καί μπροστά στόν ἐξομολόγο. Ἡ πρό τοῦ ἐξομολόγου ντροπή λέγουν θά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τή ντροπή στήν ἔσχατη κρίση, ἀφοῦ ὅ,τι συγχωρήσει ὁ ἐξομολόγος δέν θά ξανακριθεῖ. Ἀποφασιστική ἐξομολόγηση σημαίνει νά εἶναι καθαρή, συγκεκριμένη, εἰλικρινής καί μέ τήν ἀπόφαση νά μή ἐπαναλάβει τά ἐξομολογηθέντα ἁμαρτήματα ὁ πιστός. Ἀκόμη ἡ ἐξομολόγηση θά πρέπει νά εἶναι συνεχής, ὥστε τά φιλεπίστροφα, κατά τόν ὅσιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, πάθη νά μή ἰσχυροποιοῦνται, ἀλλά ἀντίθετα σύντομα νά θεραπεύονται. Ἔτσι δέν λησμονοῦνται οἱ ἁμαρτίες, ὑπάρχει τακτικός ἔλεγχος, αὐτοπαρατήρηση, αὐτοέλεγχος, αὐτογνωσία καί αὐτομεμψία, δέν ἐγκαταλείπει ἡ Θεία Χάρη καί οἱ δαιμονικές παγίδες συντρίβονται εὐκολότερα καί ἡ μνήμη τοῦ θανάτου δέν εἶναι φοβερή καί τρομακτική.
Συμβαίνει συχνά-πυκνά καί τ' ὁμολογοῦμε μέ πολύ πόνο καί περισσή ἀγάπη τό κήρυγμα νά μήν εἶναι τόσο ὀρθόδοξο. Δηλαδή νά ἐξαντλεῖται σ' ἕνα ἀκόμη σχολιασμό τῆς φθηνῆς ἐπικαιρότητος καί νά μετατρέπεται κατά κάποιο τρόπο ὁ ἱερός ἄμβωνας σέ τηλεοπτικό «παράθυρο», ὅπου λέμε καί ἐμεῖς τή γνώμη μας γιά τά τρέχοντα καί συμβαίνοντα. Ὅμως τ' ὀρθόδοξο κήρυγμα κυρίως εἶναι ἐκκλησιολογικό, χριστολογικό, σωτηριολογικό, ἁγιολογικό καί ψυχωφελές. Τό κήρυγμα τῆς μετανοίας ἀπό τῶν Προφητῶν, τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ καί πάντων τῶν ἁγίων παραμένει λίαν ἐπίκαιρο καί ἀναγκαῖο. Βασική προϋπόθεση τῆς μετοχῆς στ' ἅγια μυστήρια καί τῆς ἀνοδικῆς πνευματικῆς πορείας εἶναι ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς. Καθαρότητα ἀπό τήν ποικίλη ἁμαρτία, τό πνεῦμα τῆς ἀπληστίας καί τῆς εὐδαιμονίας τῆς σύγχρονης ὑπερκαταναλωτικῆς κοινωνίας, τό πνεῦμα τῆς ἀντίθεης ὑπερηφάνειας ἑνός κόσμου ναρκισσευομένου, ἀτομικιστικοῦ, ἀταπείνωτου, ἀφιλάνθρωπου, ὑπερφίαλου καί παράδοξου, τό δαιμονικό πνεῦμα τῶν πονηρῶν λογισμῶν, τῶν φαντασιῶν καί φαντασιώσεων, τῶν καχυποψιῶν καί ζηλοφθονιῶν, τῶν ἀκαθάρτων καί σκοτεινῶν.
Κατάντησε δυσεύρετο κόσμημα ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς, στίς ἀδελφικές σχέσεις, τίς συζυγίες, τίς συναδελφικές ὑποχρεώσεις, τίς φιλίες, τίς συζητήσεις, τίς σκέψεις, τίς ἐπιθυμίες, τίς ἱερατικές κλήσεις. Τά λεγόμενα μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως ξέπεσαν σέ ρυπογόνες ἑστίες. Λησμονήθηκε ἡ νηπτική ἐγρήγορση, ἡ ἀσκητική νηφαλιότητα, ἡ παραδοσιακή ὀλιγάρκεια, ἁπλότητα καί λεβεντιά. Ἔτσι μολύνεται τό λογιστικό τῆς ψυχῆς, διεγείρεται στήν ἀπληστία τό ἐπιθυμητικό καί ἀμβλύνεται σοβαρά τό βουλητικό, ὥστε ἀδύναμος ὁ ἄνθρωπος νά παρασύρεται στό κακό δίχως φραγμό καί ὅρια.
Ἐπικρατεῖ ἡ αὐτοδικαίωση, ἡ δικαιολόγηση τῶν παθῶν, ἡ ὡραιοποίηση τῆς ἁμαρτίας, ἡ κατοχύρωσή της διά νέων ψυχολογικῶν ἐρεισμάτων. Θεωρεῖται μείωση, ἀδυναμία καί λάθος ἡ παραδοχή τοῦ λάθους, ἡ ἀνάληψη τῆς εὐθύνης καί ἡ ταπεινή ἀποδοχή τοῦ σφάλματος. Ἡ συνεχής δικαιολόγηση τοῦ ἑαυτοῦ μας καί ἡ ἐπιμελημένη μετάθεση εὐθυνῶν δημιουργοῦν ἕνα ἄνθρωπο συγχυσμένο, διχασμένο, ταραγμένο, ταλαιπωρημένο, δυστυχισμένο καί ἐγωπαθῆ, ἐμπαιζόμενο ἀπό τόν δαίμονα, αἰχμαλωτιζόμενο ἀπό αὐτόν στ' ἄφωτα δίχτυά του.
Κυριαρχεῖ ἕνας ἀνόητος ὀρθολογισμός, ὁ ὁποῖος ἐπιλέγει εὐαγγελικές ἀρετές καί συνοδικούς κανόνες, κατά τήν ἀρέσκεια, προτίμηση καί εὐκολία, σέ σοβαρά θέματα νηστειῶν, ἐγκράτειας, τεκνογονίας, ἤθους, σεμνότητος, αἰδοῦς, τιμιότητος καί ἀκριβείας.
Κατόπιν ὅλων τούτων, τά ὁποῖα δέν νομίζω ὅτι ὑπερβάλλουμε, θεωροῦμε ὅτι οἱ ἐξομολόγοι δέν ἔχουν εὔκολο ἔργο. Δέν ἀρκεῖ πλέον ἡ χειραγωγία στή μετάνοια καί ἡ καλλιέργεια τῆς ταπεινώσεως, ἀλλά χρειάζεται τό ποίμνιο κατήχηση, ἐπαναευαγγελισμό, κατάρτιση, μεταβολισμό πνευματικό πρός ἀπόκτηση ἰσχυρῶν ἀντισωμάτων. Ἀπαραίτητη ἡ ἀντίσταση, ἀντίδραση καί ἀντιμετώπιση τοῦ σφοδροῦ ρεύματος τῆς ἀποϊεροποιήσεως, τῆς ἐκκοσμικεύσεως, τοῦ ἀποηρωισμοῦ, τοῦ εὐδαιμονισμοῦ, τοῦ πλουτισμοῦ καί κορεσμοῦ. Ἰδιαιτέρως προσοχῆς, διδαχῆς καί ἀγάπης ἔχουν ἀνάγκη οἱ νέοι, πού ἡ ἀγωγή δέν τούς βοηθᾶ νά συνειδητοποιήσουν τό νόημα καί τό σκοπό τῆς ζωῆς, τό κενό, τό ἄκοσμο, τό ἄνομο, τό ἄφωτο τῆς ἁμαρτίας.
Σοβαρό πρόβλημα ἀποτελεῖ ἀκόμη καί γιά τούς χριστιανούς μας ἡ ἀγχώδης συχνά ἀναζήτηση μιᾶς ἄκοπης, ἄμοχθης καί ἄλυπης ζωῆς. Ἀναζητοῦμε Κυρηναίους. Δέν ἀποδεχόμεθα τήν ἄρση τοῦ προσωπικοῦ μας σταυροῦ. Δέν γνωρίζουμε τό βάθος καί τό εὖρος τοῦ σταυροῦ. Προσκυνοῦμε τόν σταυρό στήν ἐκκλησία, κάνουμε τόν σταυρό μας, ἀλλά δέν ἀσπαζόμαστε τόν προσωπικό μας σταυρό. Τελικά θέλουμε ἕνα ἀσταύρωτο Χριστιανισμό. Δέν ὑπάρχει ὅμως Πάσχα δίχως Μεγάλη Παρασκευή.
Τιμᾶμε τούς μάρτυρες καί τούς ὁσίους, ἀλλά δέν θέλουμε ἐμεῖς καμιά κακοπάθεια, καμιά καθυστέρηση, καμιά δυσκολία. Δυσκολευόμαστε στή νηστεία, δυσανασχετοῦμε στήν ἀσθένεια, δέν ἀνεχόμαστε πικρό λόγο, ἀκόμη καί ὅταν φταῖμε, ὁπότε πῶς νά ὑπομένουμε ἀδικία, συκοφαντία, κατατρεγμό καί ἐξορία, ὅπως οἱ ἅγιοί μας; Εἶναι γεγονός ἀδιαμφισβήτητο πώς τό σύγχρονο κοσμικό πνεῦμα τῆς εὐκολίας, τῆς ἀνέσεως καί τοῦ ὑπερκαταναλωτισμοῦ ἔχει ἐπηρεάσει ἰσχυρά τό μέτρο τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Θέλουμε γενικά ἕνα ἀντιασκητικό Χριστιανισμό. Ἡ Ὀρθοδοξία ὅμως βάση ἔχει τό ἀσκητικό Εὐαγγέλιο.
Ἕνα ἄλλο μεγάλο πρόβλημα τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ἡ νοσηρή καί ὑπερβολική ἐμπιστοσύνη τοῦ ἀνθρώπου στή λογική, τή διάνοια, τή γνώση καί τήν κρίση του. Πρόκειται γιά τόν παχυλό καί κουραστικό ἐν τέλει ὀρθολογισμό. Ἡ νηπτική ὀρθόδοξη θεολογία μᾶς διδάσκει τό νοῦ νά τόν ἔχουμε ἐργαλεῖο καί νά τόν κατεβάσουμε στήν καρδιά. Ἡ Ἐκκλησία μας δέν καλλιεργεῖ καί παράγει διανοούμενους. Γιά μᾶς ὁ ὀρθολογισμός δέν εἶναι φιλοσοφική νοοτροπία, ἀλλά μιὰ καθαρά ἁμαρτητική βιοθεωρία, μιὰ μορφή ἀθεΐας, ἀφοῦ ἀντιβαίνει στήν ἐντολή τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδος, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐμπιστοσύνης στόν Θεό. Ὁ ὀρθολογιστής κρίνει τά πάντα μέ τήν κρισάρα τοῦ μυαλοῦ, μόνο μέ τόν πεπερασμένο νοῦ του, κέντρο εἶναι ὁ ἐαυτός του καί τό κυρίαρχο ἐγώ του καί δέν ἐμπιστεύεται τή θεία Πρόνοια, τή θεία Χάρη καί θεία Βοήθεια στή ζωή του.
Θεωρώντας συχνά τόν ἑαυτό του ἀλάνθαστο ὁ ὀρθολογιστής δέν ἐπιτρέπει στόν Θεό νά ἐπέμβει στή ζωή του καί νά τόν κρίνει. Ἔτσι δέν θεωρεῖ ὅτι ἔχει ἀνάγκη ἐξομολογήσεως. Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος ὅμως λέγει πώς τό νά νομίζει κάποιος πώς δέν ἔπεσε σέ ἁμαρτήματα, αὐτό εἶναι ἡ πιό μεγάλη πτώση καί πλάνη καί τό πιό μεγάλο ἁμάρτημα. Παρασυρμένοι ὁρισμένοι νεώτεροι θεολόγοι μιλοῦν γι' ἀστοχία καί ὄχι γιά ἁμαρτία, θέλοντας ν' ἀμβλύνουν τή φυσική διαμαρτυρία τῆς συνειδήσεως. Ἡ αὐτάρκεια ὁρισμένων ἐκκλησιαζομένων καί νηστευόντων χριστιανῶν κρύβει ἐνίοτε ἕνα λανθάνοντα φαρισαϊσμό, ὅτι δέν εἶναι ὅπως οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων καί ὡς ἐκ τούτου δέν χρήζουν ἐξομολογήσεως.
Κατά τούς ἁγίους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας τό μεγαλύτερο κακό εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ μητέρα ὅλων τῶν παθῶν κατά τόν ὅσιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος. Πρόκειται γιά πολύτεκνη μητέρα μέ πρῶτες θυγατέρες τήν κενοδοξία καί τήν αὐτοδικαίωση. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι μιὰ μορφή ἄρνησης Θεοῦ, εἶναι ἐφεύρεση τῶν πονηρῶν δαιμόνων, ἀποτέλεσμα πολλῶν κολακειῶν καί ἐπαίνων, πού ἐπιφέρει τήν ἐξουδένωση καί ἐξουθένωση τῶν ἀνθρώπων, τή θεομίσητη κατάκριση, τόν θυμό, τήν ὀργή, τήν ὑποκρισία, τήν ἀσπλαχνία, τή μισανθρωπία, τή βλασφημία. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἕνα πάθος φοβερό, δύσκολο, δυνατό καί δυσθεράπευτο. Ἡ ὑπερηφάνεια ἐπίσης εἶναι πολυδύναμη καί πολυπρόσωπη. Ἐκδηλώνεται ὡς ματαιοδοξία, μεγαλαυχία, οἴηση, ἀλαζονεία, ὑπεροψία, φυσίωση, τύφωση, καύχηση, ἰταμότητα, ἔπαρση, μεγαλομανία, φιλοδοξία, φιλαυτία, φιλαρέσκεια, φιλοχρηματία, φιλοσαρκία, φιλαρχία, φιλοκατηγορία καί φιλονικία. Ἀκόμη ὡς αὐταρέσκεια, προσωποληψία, αὐθάδεια, ἀναίδεια, παρρησία, ἀναλγησία, ἀντιλογία, ἰσχυρογνωμοσύνη, ἀνυπακοή, εἰρωνεία, πεῖσμα, περιφρόνηση, προσβολή, τελειομανία καί ὑπερευαισθησία. Ἡ ὑπερηφάνεια τελικά ὁδηγεῖ στήν ἀμετανοησία.
Ὄργανο τῆς ὑπερηφάνειας συχνά γίνεται ἡ γλώσσα. Μέ τήν ἀργολογία, τή φλυαρία, τήν πολυλογία, τό κουτσομπολιό, τή μωρολογία, τή ματαιολογία, τήν ἀνειλικρίνεια, τήν ἀδιακρισία, τή διγλωσσία, τή διπλωματία, τήν εὐτραπελία, τήν προσποίηση καί τόν ἐμπαιγμό.
Ἀπό τά ἑπτά θανάσιμα ἁμαρτήματα προέρχονται πολλά ἄλλα πάθη. Ἀφοῦ ἀναφέραμε τά τῆς ὑπερηφάνειας, ἐρχόμαστε στή φιλαργυρία, πού γεννᾶ τή φιλοχρηματία, τήν πλεονεξία, τήν ἀπληστία, τήν τσιγγουνιά, τήν ἀνελεημοσύνη, τή σκληροκαρδία, τήν ἀπάτη, τήν τοκογλυφία, τήν ἀδικία, τή δολιότητα, τή σιμωνία, τή δωροληψία, τόν τζόγο. Ἡ πορνεία ἔχει μύριες ἐκφάνσεις ὅπως ὁ φθόνος μέ τίς ὕπουλες καί πονηρές κακίες του, ἡ ἀχόρταγη γαστριμαργία, ὁ θυμός καί ἡ ὕποπτη ἀκηδία καί ἀμέλεια.
Ἰδιαιτέρως προσοχῆς χρήζουν πολλά ἀνορθόδοξα στοιχεῖα στήν οἰκογενειακή ζωή καί φρονοῦμε πώς θά πρέπει νά θεαθοῦν προσεκτικά ἀπό ἐξομολόγους καί ἐξομολογουμένους. Ἡ ἀποφυγή τῆς τεκνογονίας, ἡ εἰδωλοποίηση τῶν τέκνων, θεωρούμενα προέκταση τοῦ ἐγώ τῶν γονέων, ὑπερπροστατευόμενα, παρακολουθούμενα συνεχῶς καί ἐξουσιαζόμενα βάναυσα. Ὁ γάμος εἶναι στίβος ταπεινώσεως, ἀλληλοπεριχωρήσεως καί ἀλληλοσεβασμοῦ καί ὄχι παράλληλη ὅδευση δύο ἐγωισμῶν, παρά τήν ἰσόβια σύζευξη καί συνύπαρξη. Χορεύει ὁ δαίμονας ὅταν δέν ὑπάρχει συγχώρεση στίς ἀνθρώπινες ἀδυναμίες καί τά καθημερινά σφάλματα. Οἱ γονεῖς θά βοηθήσουν σημαντικά τά παιδιά τους ὄχι μέ τήν πλούσια εὐγένεια ἔξω ἀπό τό σπίτι ἀλλά μέ τό εἰρηνικό, νηφάλιο καί ἀγαπητικό παράδειγμα καθημερινά μέσα στό σπίτι τους. Ἡ συμμετοχή τῶν παιδιῶν μαζί μέ τούς γονεῖς τους στό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως θά τούς ἐνδυναμώσει μέ τή θεία Χάρη καί θά τούς στερεώσει στή βιωματική ἐμπειρία μέ τόν Χριστό. Ζητώντας οἱ σύζυγοι εἰλικρινά συγγνώμην διδάσκουν τά παιδιά τους τήν ταπείνωση, πού καίει τίς δαιμονικές πλεκτάνες. Σ' ἕνα σπιτικό πού ἀνθεῖ ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμόνοια, ἡ κατανόηση, ἡ ταπείνωση καί εἰρήνη ὑπάρχει πλούσια ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ καί γίνεται κάστρο ἀπόρθητο στήν κακία τοῦ κόσμου. Ἡ μέ τή συγχωρητικότητα ἀγωγή τῶν παιδιῶν δημιουργεῖ μία ὑγιά οἰκογενειακή ἑστία πού τά ἐμπνέει καί τά ἐνισχύει γιά τό μέλλον τους.
Ἕνα ἄλλο μεγάλο θέμα, πού ἀποτελεῖ σοβαρό ἐμπόδιο γιά τή μετάνοια καί τήν ἐξομολόγηση εἶναι ἡ αὐτοδικαίωση, πού μαστίζει καί πολλούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας. Βάση της ἔχει, ὅπως εἴπαμε, τή δαιμονική ὑπερηφάνεια. Κλασικό παράδειγμα ὁ Φαρισαῖος τῆς παραβολῆς τοῦ Εὐαγγελίου.
Ὁ αὐτοδικαιούμενος ἄνθρωπος ἔχει φαινομενικά καλά, γιά τά ὁποῖα ὑπεραίρεται καί θέλει νά τιμᾶται καί ἐπαινεῖται. Χαίρεται νά τόν κολακεύουν, νά ἐξουθενώνει καί ταπεινώνει τούς ἄλλους. Αὐτοεκτιμᾶται ὑπερβολικά, αὐτοδικαιώνεται παράφορα καί θεωρεῖ τόν Θεό ἀναγκαστικά ὑποχρεωμένο νά τόν ἀνταμείψει. Πρόκειται τελικά γιά ταλαίπωρο ἄνθρωπο, ὅπου ταλαιπωρούμενος ταλαιπωρεῖ καί τούς ἄλλους. Διακατέχεται ἀπό νευρικότητα, ταραχή, ἀπαιτητικότητα, πού τόν αὐτοφυλακίζει καί δέν τόν ἀφήνει ν' ἀνοίξει τή θύρα τοῦ θείου ἐλέους, διά τῆς μετανοίας.
Γέννημα τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι καί ἡ κατάκριση, πού δυστυχῶς ἀποτελεῖ συνήθεια καί πολλῶν χριστιανῶν, πού ἀσχολοῦνται περισσότερο μέ τούς ἄλλους παρά μέ τόν ἑαυτό τους. Φαινόμενο τῆς ἐποχῆς μας καί τῆς κοινωνίας πού ὠθεῖ τόν κόσμο στή συνεχῆ ἐτεροπαρατήρηση καί ὄχι τήν αὐτοπαρατήρηση. Οἱ μύριες ἀσχολίες καί δραστηριότητες τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου δέν τόν θέλουν νά μείνει ποτέ μόνο πρός μελέτη, περίσκεψη, προσευχή, αὐτογνωσία, αὐτομεμψία, αὐτοέλεγχο καί μνήμη θανάτου. Τά λεγόμενα μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως ἀσταμάτητα ἀσχολοῦνται σκανδαλοθηρικά, ἐπίμονα καί μακρόσυρτα μέ τά πάθη, τίς ἁμαρτίες, τά παραπτώματα τῶν ἄλλων. Ὅλ' αὐτά προκαλοῦν, ἐντυπωσιάζουν καί ἄν δέν σκανδαλίζουν πάντως φορτώνουν τήν ψυχή καί τό νοῦ μέ τά βρωμερά καί ἄσχημα καί μάλιστα καθησυχάζουν, ἀφοῦ ἐμεῖς εἴμαστε καλύτεροι. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος συνηθίζει στή μετριότητα, χλιαρότητα καί ἐφημερότητα τῆς φθηνῆς καθημερινότητος, μή συγκρινόμενος μέ τούς ἁγίους καί τούς ἥρωες.
Ἔτσι ἡ κατάκριση κυριαρχεῖ στίς μέρες μας, θεωρώντας ὁ ἄνθρωπος ὅτι ἐνεργεῖ δίκαιη κάθαρση, σπιλώνοντας ἄλλους καί μολύνοντας τόν ἑαυτό του, δημιουργώντας κακίες, μίση, ἔχθρες, μνησικακίες, ζηλοφθονίες καί ψυχρότητες. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής μάλιστα ἀναφέρει πώς ἐκεῖνος πού περιεργάζεται συνεχῶς τίς ἁμαρτίες τῶν ἄλλων ἤ κρίνει τόν ἀδελφό του ἀπό ὑποψία καί μόνο, αὐτός δέν ἔκανε ἀκόμη ἀρχή μετανοίας, οὔτε ἄρχισε τήν ἔρευνα γιά νά γνωρίσει τίς ἁμαρτίες του.
Λέγονται πολλά καί διάφορα. Ἕνα τελικά εἶναι τό καίριο, σημαντικό καί ἐξέχον. Ἡ σωτηρία μας, γιά τήν ὁποία δέν πολυνοιαζόμαστε παντοτεινά. Ἡ σωτηρία δέν ἐπιτυγχάνεται παρά μόνο μέ εἰλικρινῆ μετάνοια καί καθαρή ἐξομολόγηση. Ἡ μετάνοια δέν ἀνοίγει μόνο τόν οὐράνιο παράδεισο, ἀλλά καί τόν ἐπίγειο μέ τήν πρόγευση, ἔστω ἐν μέρει, τῆς ἀνεκλάλητης χαρᾶς τῆς ἀτελεύτητης βασιλείας τῶν οὐρανῶν καί τῆς ὑπέροχης εἰρήνης ἀπό τώρα. Οἱ ἐξομολογημένοι ἄνθρωποι μποροῦν νἄναι οἱ ἀληθινά γνήσια χαρούμενοι, οἱ εἰρηνικοί καί εἰρηνοφόροι, οἱ κήρυκες τῆς μετανοίας, τῆς ἀναστάσεως, τῆς μεταμορφώσεως, τῆς ἐλευθερίας, τῆς χάριτος, τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ στίς ψυχές τους καί τή ζωή τους. Ἡ πλούσια χάρη τοῦ Θεοῦ κάνει τόν λύκο πρόβατο, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Καμιά ἁμαρτία δέν ὑπερβαίνει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Κανείς ἁμαρτωλός ἄν θέλει δέν ἀδυνατεῖ ν' ἁγιάσει. Μᾶς τό ἀποδεικνύουν οἱ πολλοί μετανοημένοι ἅγιοι τοῦ Συναξαριστῆ.
Ὁ ἐξομολόγος ἐξομολογεῖ καί συγχωρεῖ τούς ἐξομολογούμενους μέ τ' ἅγιο πετραχήλι του. Δέν μπορεῖ ὅμως νά αὐτοεξομολογηθεῖ καί νά θέσει ὁ ἴδιος τό πετραχήλι του στό κεφάλι του γιά νά συγχωρηθεῖ. Πρέπει ἀπαραίτητα νά σκύψει σέ ἄλλο ὁπωσδήποτε πετραχήλι. Ἔτσι λειτουργεῖ ὁ πνευματικός νόμος, ἔτσι τά ἔθεσε ἡ πανσοφία καί ἡ φιλευσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ.
Δέν μπορεῖ νά ἐξομολογοῦμε καί νά μή ἐξομολογούμεθα. Νά διδάσκουμε καί νά μή πράττουμε. Νά μιλᾶμε γιά μετάνοια καί νά μή μετανοοῦμε οἱ ἴδιοι. Νά μιλᾶμε γιά ἐξομολόγηση καί νά μή ἐξομολογούμεθα τακτικά. Οὐδείς αὐτοκαθαίρεται καί οὐδείς αὐτοσυγχωρεῖται ποτέ. Οἱ ἀσύμβουλοι, οἱ ἀνυπάκουοι, οἱ ἀνεξομολόγητοι ἀποτελοῦν σοβαρό πρόβλημα τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, τό πετραχήλι τοῦ πνευματικοῦ δύναται νά γίνει θαυματουργό νυστέρι ἀφαιρέσεως κακοήθων ὄγκων, ν' ἀναστήσει νεκρούς, ν' ἀνανεώσει καί μεταμορφώσει τόν ἄκοσμο κόσμο, νά χαροποιήσει γῆ καί οὐρανό. Ἡ Ἐκκλησία μας ἐμπιστεύθηκε τό μέγα λειτούργημα, τό ἱερό ὑπούργημα, στούς ἱερεῖς μας καί ὄχι στούς ἀγγέλους, γιά νά τούς πλησιάζουμε ἄνετα καί ἄφοβα ὡς ὁμοιοπαθεῖς καί ὁμόσαρκους.
Ὅλα τά παραπάνω, εἰλικρινά καί διόλου ταπεινόσχημα, εἰπώθηκαν ἀπό ἕνα συναμαρτωλό, πού δέν θέλησε νά κάνει τόν δάσκαλο, ἀλλά τόν συναγωνιζόμενο συμμαθητή σας. Θέλησε ἀπό ἀγάπη νά σᾶς θυμίσει μέ ἁπλά καί ἄτεχνα λόγια τή ζῶσα παράδοση τῆς ἁγίας μητέρας μας Ἐκκλησίας ἐπί τοῦ πάντοτε ἐπίκαιρου θέματος τῆς θεοΰφαντης καί θεομακάριστης μετανοίας καί τῆς θεοπαράδοτης καί θεαγάπητης ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως.
NNN
<>
Η δεύτερη χάρη μετά τη χάρη του βαπτίσματος
Μετά τη χάρη του βαπτίσματος δόθηκε από το Θεό στους ανθρώπους η χάρη της μετάνοιας. Γιατί η μετάνοια είναι η δεύτερη αναγέννηση, που μας χαρίζει ο Θεός. Και τον αρραβώνα της αιώνιας ζωής, που λάβαμε με την πίστη μας στο βάπτισμα, τον ξαναπαίρνουμε τώρα, με τη μετάνοια, ως χάρισμα του Θεού. Μετάνοια είναι η θύρα από την οποία περνάμε και συναντούμε την ευσπλαχνία του Θεού. Κι αυτή η θύρα είναι ανοιγμένη για όσους τη θέλουν. Αν δεν περάσουμε απ’ αυτή την είσοδο, δεν πρόκειται να βρούμε έλεος. Διότι, κατά τη θεία Γραφή, όλοι οι άνθρωποι αμάρτησαν, όμως ο Θεός, με τη δική του χάρη, τους απαλλάσσει και τους κάνει δικαίους δωρεάν, μόνο με τη μετάνοιά τους (Ρωμ. 3, 24). Η μετάνοια είναι η δεύτερη χάρη που δίνει ο Θεός, και γεννιέται στην καρδιά που έχει πίστη (εμπιστοσύνη) και φόβο Θεού. (281 – 2).
ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ
Από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου
Ερμηνευτική απόδοση – επιμέλεια Κωνσταντίνου Χρ. Καρακόλη,
Εκδόσεις «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»
<>
Φυλακές ἀνδρῶν…! Σάββατο πρωί…! Στόν ἱερό Ναό τοῦ ῾Αγίου ᾿Ελευθερίου, ἡ θεία Λειτουργία τελείωσε. Πόση θερμή προσευχή ἔγινε καί σήμερα στό Λυτρωτή, γιά νά ἀνοίξουν τά σίδερα τῶν φυλακῶν, γιά νά σπάσουν τά σίδερα τῶν παθῶν, γιά νά ἔρθει ἡ πολυπόθητη ἐλευθερία στούς κρατουμένους…! Μήν ἀργεῖς, Κύριε…
Ἀπό τά μεγάφωνα τοῦ Σωφρονιστηρίου ἀναγγέλλεται· «῏Ηρθαν οἱ ῾Ιεροκήρυκες. ῞Οποιος κρατούμενος ἐπιθυμεῖ, ἄς κατεβεῖ γρήγορα στό Ναό…». Σέ λίγο οἱ ῾Ιεροκήρυκες ὑποδέχονται μέ πολλή ἀγάπη, ὅπως ἄλλωστε κάθε Σάββατο, ἐκείνους πού λαχταροῦν νά ἀκούσουν τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ. ᾿Εκείνους, πού μέσα στήν ἀσφυξία τῆς ἀνελευθερίας τους, θέλουν νά ἀναπνεύσουν, νά ξεκουραστοῦν, νά φωτιστοῦν, νά ἐλπίσουν, νά πιαστοῦν ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί τήν ἔχουν μεγάλη ἀνάγκη.
Εἶναι ἡ μοναδική τους παρήγορη διέξοδος… γιά ἀνακούφιση…, γιά ὄνειρα…, γιά ἀληθινή ζωή…! ῞Ενας, δύο, τρεῖς … εἴκοσι ἑπτά! Προσκυνοῦν μέ σεβασμό τίς ἅγιες εἰκόνες καί τακτοποιοῦνται στίς θέσεις τους…Τό σημερινό μάθημα ἀναφέρεται στά πρόσωπα τοῦ Γολγοθᾶ. Στά πρόσωπα, πού πλαισίωναν τόν ᾿Εσταυρωμένο Θεάνθρωπο στίς πιό τραγικές του ὧρες. Μέ ἀπόλυτη σιγή καί συγκινητική κατάνυξη παρακολουθοῦν καί ρουφοῦν…
Στό τέλος μέ πολλή ἁπλότητα ἐκφράζουν τίς ἐντυπώσεις, τίς ἀπορίες, τούς προβληματισμούς τους, συζητοῦν…!
-᾿Εμένα μοῦ ἔκαμε τρομερή ἐντύπωση, λέει κοφτά ἕνας γεροδεμένος κρατούμενος, ὁ Ληστής! «Τόν πάω»! Πάρα πολύ μοῦ ἄρεσε! Ἦταν ἀνέλπιστα τυχερός…! Βλέπετε, μποροῦμε στή ζωή μας νά ἐμπνεόμαστε καί ἀπό ἀρνητικά πρότυπα, ἀκόμη καί ἀπό ληστές, πού βρῆκαν ὅμως τό σωστό δρόμο, τό δρόμο τοῦ Θεοῦ…
-᾿Εξήγησέ μας, γιατί θαύμασες τόσο πολύ τό Ληστή;
-Γιατί μέ μία μόνο κουβέντα του, συγχώρα με, Θεέ μου, «μνήσθητί μου, Κύριε», σώθηκε, τοῦ σβήστηκαν ὅλα του τά κρίματα, κέρδισε τόν Παράδεισο καί ἦταν ὁ πρῶτος πού μπῆκε. Δέν τό χωράει ὁ νοῦς μου πόσο τόν συμπόνεσε, ἀλλά καί πόσο τόν κατάλαβε ὁ Χριστός! Τόν ἀγάπησα αὐτόν τό Ληστή. Θέλω νά τοῦ μοιάσω, νά ἔχω τήν τύχη του…!
-Μακάρι, μακάρι, ὁλόψυχα σοῦ τό εὐχόμαστε. ᾿Αφοῦ τόσο τό θέλεις, θά γίνει αὐτό. Μέ μία ὅμως προϋπόθεση· Νά μοιάσεις στό Ληστή ὄχι μόνο στή βαθιά του μετάνοια, ἀλλά καί σέ κάτι ἄλλο σπουδαῖο πού ἔκαμε· -Ποιό εἶναι αὐτό; -Νά τοῦ μοιάσεις στήν ὁμολογία του. Τί εἴπαμε ὅτι ὁμολόγησε; ῞Οτι ὁ Χριστός εἶναι βασιλιάς καί ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι
ἁμαρτωλός! «᾿Εμεῖς δίκαια τιμωρούμεθα καί ἀπολαμβάνουμε ἄξια γιά αὐτά πού πράξα-
με…»! ῾Η μετάνοια ὁδηγεῖ στήν ὁμολογία καί αὐτή στή Λύτρωση. Αὐτή τήν ὁμολογία τή
λέμε ἀλλιῶς ἐξομολόγηση. ῾Ο Χριστός δίδαξε τούς μαθητές του πῶς νά γίνουν σωστοί ἐξομολόγοι. Καί ὁ ῎Ιδιος αὐτό ἔκαμε ἐπάνω στό Σταυρό. ῾Ο Ληστής ἐξομολογήθηκε καί ὁ
Χριστός τόν συγχώρησε…!
-Αὐτό δέν τό ἤξερα ἔτσι, δέν τό εἶχα καταλάβει.
-Σκέφτηκες ποτέ νά ἐξομολογηθεῖς; ῎Ενιωσες αὐτή τήν ἀνάγκη; Θέλεις νά ἐξομολογηθεῖς, νά Τοῦ ὁμολογήσεις ὅλα μέ συντριβή, ταπείνωση και εἰλικρίνεια; Θέλεις νά σωθεῖς;
-Ναί! Θέλω! Θέλω πολύ καί γρήγορα! ῞Ομως, θά μοῦ φέρεις Οriginal παπά. ῎Οχι ἀπό αὐτούς τῶν φυλακῶν. Δέν τούς ἐμπιστεύομαι. Φοβᾶμαι μήπως… Καταλαβαίνεις…
-Εἶναι σπουδαῖοι ἐξομολόγοι οἱ ῾Ιερεῖς τῶν φυλακῶν. ῞Ομως, ἐπειδή σέ καταλαβαίνω, θά σοῦ φέρω Οriginal, ὅπως τόν ζήτησες…
-Θά τόν περιμένω μέ ἐνδιαφέρον καί ἀγωνία. ……
῎Εγινε!…-Μήπως θέλει καί κάποιος ἄλλος νά ἐξομολογηθεῖ; Μήπως κάποιος θέλει νά πάρει τή θέση τοῦ Διονύση, πού ζήτησε κι ἐκεῖνος Οriginal ἐξομολόγο, ἀλλά δέν πρόλαβε, γιατί μετακινήθηκε ἀναπάντεχα σέ ἄλλη φυλακή;
-᾿Εγώ! ᾿Εγώ θέλω νά ἐξομολογηθῶ…!
-᾿Εσύ; Ρωτάει ἀπότομα καί δύσπιστα ὁ ᾿Αρχιφύλακας, πού πάντα φρουρεῖ στό Ναό τήν
ὥρα τούτη. ᾿Εσύ, θέλεις ἀλήθεια νά ἐξομολογηθεῖς;
-Ναί! Θέλω καί μάλιστα πολύ! Τό ἀποφάσισα! Καί ξέρεις γιατί; Τό εἶχα μέσα μου, τό σκεφτόμουνα συνέχεια, ἔνιωθα τήν ἀνάγκη νά ξαλαφρώσω, ἀλλά δέ μοῦ δινόταν ἡ εὐκαιρία. Κάθε Σάββατο πρωί δουλεύω στά μαγειρεῖα. Σήμερα γιά πρώτη φορά, κατά παράξενο τρόπο,μέ ἐξαίρεσαν.᾿Ε, δέν εἶναι τυχαῖο αὐτό! Δέν εἶναι τυχαῖο. Κατάλαβες,᾿Αρχιφύλακα; Θέλω νά ἐξομολογηθῶ…!
-Συγχαρητήρια καί στούς δυό σας, πού πήρατε αὐτή τήν ἡρωική ἀπόφαση. Καλή σας
προετοιμασία…
Η συγκέντρωση τελείωσε.῾Ο Οriginal Πνευματικός ἦρθε τήν καθορισμένη ἡμέρα ὁλοπρόθυμος. ῟Ωρες κράτησε ἡ ἐξομολόγηση τῶν δύο κρατούμενων…῟Ωρες μυστηρίου καί ἀγάπης.῟Ωρες εἰλικρίνειας καί συμφιλιώσεως μέ τό Θεό. ῟Ωρες φωτισμοῦ καί κάθαρσης, εἰρήνης καί ἐλευθερίας! Βγαίνοντας ἀπό τήν Οriginal ἐξομολόγηση ὁ ἕνας εἶπε βουρκωμένος· «᾿Από σήμερα μπορῶ νά χαμογελάω»! Ο ἄλλος τόνισε μέ πεῖσμα· «Δέ μέ νοιάζει νά σαπίσω στή φυλακή. ᾿Από αὐτή τή στιγμή νιώθω ἐλεύθερος…!» καί πολλή χαρά ἔβγαινε ἀπό τό πρόσωπό του. Δόξα Σοι, Κύριε!… Εὐλόγησε τούς Οriginal ἐξομολογούμενους καί τούς Οriginal ᾿Εξομολόγους…
Η.Μ.
Σημείωση· ῾Ο πρῶτος ἀπό τούς δύο κρατουμένους, ὅταν πῆρε ἄδεια, πῆγε στό ῞Αγιον ῎Ορος καί συνάντησε τό Γέροντα, μέ τόν ὁποῖο εἶχε μιλήσει στήν ἁγνή του νιότη! ᾿Εκεῖνος, ὅταν τόν εἶδε, τόν ἀναγνώρισε, συζήτησε μαζί του, ἔβγαλε τό σκοῦφο του, σηκώθηκε ὄρθιος καί τοῦ εἶπε πρίν τόν ξεπροβοδίσει:
«Εἰκοσιπέντε χρόνια σέ περίμενα. Τώρα μπορῶ νά πεθάνω ἥσυχος»!
Από το Περιοδικό: “Η Δράσις μας”Φεβρουάριος 2009 Τεύχος 466
Πηγή: Περιοδικό "ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ", Ἔτος 3ο, Ἀρ. Φύλλου. 11, Ὀκτώβριος 2010.
<>
π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης (+1975): Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ οδηγεί μία γυναίκα σε μετάνοια
O αγιασμένος σύγχρονος Γέροντας και ιερέας των Τρικάλων, π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης, με την άδεια της Ευαγγέλιας Γ., μας αναφέρει την μεταστροφή της από την αμαρτωλή ζωή στην συνειδητή Χριστιανική ζωή και στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Εξομολόγησης.
* * *
Μας αναφέρει ο π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης:
Η Ευαγγελία Γ., ετών 28, κάτοικος Βάνιας, στις 6 Αυγούστου το απόγευμα έπαθε τα εξής:
Η Ευαγγελία από τα μικρά της χρόνια είχε μία άστατη ζωή. “Έκανε τήν ζωή της” μή έχοντας καμμία σχέση μέ τόν Θεό καί τήν Εκκλησία, καί τελευταία συζούσε παράνομα μέ έναν παντρεμμένο, τόν Ν.Κ. 54 ετών, πού είχε αφήσει τήν γυναίκα του…
Ό Θεός όμως περίμενε τήν μετάνοιά της…
Στίς 6 Αυγούστου τού 1958 , ημέρα Τετάρτη, στίς 7 τό απόγευμα πήγε φαγητό στόν φίλο της πού έβοσκε τά πρόβατα. Τό έδωσε, καί φεύγοντας από εκεί γιά τό σπίτι της, τής παρουσιάστηκαν στόν δρόμο κάποια άγνωστα, περίεργα πλάσματα…
Τήν φοβέριζαν, γιατί είχε έλθει πιά ή οργή τού Θεού επάνω της καί έπρεπε νά ξεκαθαρίσει τήν θέση της. Άλλοι τήν έδερναν, άλλοι τήν τραβούσαν νά τήν πνίξουν στό νερό, άλλοι τήν έσπρωχναν δεξιά καί αριστερά…
Τελικά τήν πήγαν σ΄ ένα μαντρί, καί εκεί όλη τήν νύκτα πέρασε αφάνταστη τιμωρία…
Τήν επόμενη μέρα, στίς 1 τό μεσημέρι, τήν βρήκαν σέ μιά καλύβα βασανιζόμενη από ακάθαρτα πνεύματα. Είχε δαιμονισθεί!
Τήν πήραν καί τήν έφεραν στό σπίτι της, καί εκεί, δέν έπαψε νά φωνάζει δυνατά καί νά συνομιλεί μέ πονηρά πνεύματα δεχόμενη φοβερό ξύλο από αυτά…
‘Ολα τά παραπάνω τά διαβεβαιώνω σάν ιερέας τού χωριού καί σάν αυτόπτης μάρτυρας, μιά καί μέ κάλεσαν νά τής διαβάσω εξορκιστικές ευχές γιά νά ησυχάσει…
Στίς 6 τό απόγευμα φέραμε στήν δαιμονισμένη, τήν εικόνα τών Παμμεγίστων Ταξιαρχών, καί όπως ομολόγησε μετά ή ίδια, συνέβησαν περίεργα καί θαυμαστά πράγματα…
Μέ τήν είσοδο τής εικόνας τών Αρχαγγέλων στό σπίτι της είδε έναν αστραπόμορφο νέο μέ σπαθί πού τής είπε:
“Μή φοβάσαι, εγώ θά σέ απαλλάξω από όλα αυτά, αλλά θά σταματήσης τίς αμαρτίες πού μέχρι σήμερα έκανες καί θά μετανοήσεις. Εγώ θά είμαι μαζί σου ! Νά τό πείς αυτό παντού, ότι ή Εκκλησία έχει ζωντανή θρησκεία, γιά νά πιστέψει ό κόσμος καί νά μετανοήσει…”.
Καί αμέσως, μέ τά τελευταία λόγια τού Αρχαγγέλου, τά πνεύματα τού σκότους διαλύθηκαν, έπαψαν τά φαινόμενα καί επανήλθε στόν εαυτό της. Σηκώθηκε, προσκύνησε τήν εικόνα ευχαριστώντας τούς Αγίους γιά τήν προστασία τους καί υποσχέθηκε αλλαγή ζωής από τήν ίδια ώρα!…
Σήμερα είναι καλά, διηγούμενη όσα είδε καί έπαθε, καί ενθυμούμενη πάντα τόν Αρχάγγελο Μιχαήλ όμοιο μέ αστραπή μέ τό σπαθί στό χέρι, πού τήν έσωσε από τήν τιμωρία τών ακαθάρτων πνευμάτων…
Τά παραπάνω τά γράφω σάν αυτόπτης μάρτυς τών εν λόγω συμβάντων…
Ο ιερεύς τού χωριού,
π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης, Βάνια Τρικάλων, 1958 – Αυγούστου 10
Από το βιβλίο: Ευάγγελος Π. Λέκκος, Παπα-Δημήτρης Γκαγκαστάθης – Σύγχρονοι Γέροντες, εκδ. Σαΐτης, 2011
<>
Πριν, κατα την διάρκεια και μετά την εξομολόγηση.
Απέκτησε έναν σταθερό πνευματικό πατέρα.
Πήγαινε στον πνευματικό σου συναισθανόμενος που προσέρχεσαι, ποιον πάς να συναντήσεις. Δεν θα συναντήσεις απλά έναν άνθρωπο αλλά τον ίδιο τον Κύριο. Μην αφήσεις κανέναν να μπει ανάμεσα στον πνευματικό σου και εσένα, ειδικά τον μισόκαλο διάβολο που θέλει να καταστρέψει ή να διαστρέψει την σχέση σας.
Πριν πας εξέτασε την ζωή σου. Δες το βάθος των πράξεών σου, της συμπεριφοράς σου, τις κινήσεις του νου και της καρδιάς σου.
Εξομολογήσου όλες τις αμαρτίες σου με ευθύτητα και ειλικρίνεια σαν να είναι η τελευταία ημέρα της ζωής σου.
Κι αν έρθει η ντροπή, νίκησέ την ομολογώντας πρώτη εκείνη την αμαρτία για την οποία ντρέπεσαι πιο πολύ. Δεν υπάρχει πιο λυτρωτικό γεγονός από αυτό. Διότι νικώντας την ντροπή ουσιαστικά νικάς το αυτοειδωλό σου, γκρεμίζεις την εγωπάθειά σου. Μην ξεχνάς ότι η ντροπή την ώρα της εξομολογήσεως είναι ένα σύμπτωμα του εγωισμού σου που δεν σε αφήνει να ελευθερωθείς από τον ρύπο της αμαρτίας σου, που δεν σε αφήνει να συγχωρεθείς πλήρως με τον Θεό, δεν σε αφήνει να ταπεινωθείς και δι' αυτού του τρόπου να ελκύσεις την Χάρη του Θεού.
Πες την αμαρτία σου λοιπόν όπως είναι, χωρίς δικαιολογίες, ώστε να ταπεινωθείς. Ομολόγησέ την χωρίς δισταγμούς. Εάν μετανόησες πραγματικά δεν θα δυσκολευτείς. Εάν πιάνεις τον εαυτό σου να προσπαθεί να περισώσει κάποια "αξιοπρέπεια", δηλαδή να μην ταπεινωθεί, τότε να ξέρεις ότι δεν μετανοείς πραγματικά. Στον πνευματικό δεν πάμε για να σώσουμε το "εγώ" μας, αλλά για να το συντρίψουμε. Πες την αμαρτία σου χωρίς να την ντύνεις με λόγια περιττά. Πες την δική σου αμαρτία, όχι των άλλων.
Να χύνεις δάκρυα μετάνοίας και όχι εγωισμού. Το λέγω αυτό διότι πολλές φορές οι άνθρωποι κλαίνε στην εξομολόγηση όχι επειδή κατανοούν το βάθος της αμαρτίας τους αλλά διότι νιώθουν αδικημένοι, πονεμένοι κτλ. Δάκρυα μετανοίας χρειαζόμαστε όχι δάκρυα εγωισμού και αυτοδικαίωσης.
Όταν ομολογείς την αμαρτία σου να την λες σε πρώτο ενικό πρόσωπο. "Εγώ, έκανα αυτό ή έκεινο". Είναι ίσως η μοναδική φορά που το "εγώ" χρησιμοποιείται θεάρεστα.
Μην προσπαθούμε να ωραιοποιήσουμε την πτώση μας, το σκοτάδι μας, την λέπρα μας!
Πρέπει να καταλάβουμε ότι μέσα στο Μυστήριο της Εξομολογήσεως η Χάρις του Θεού έρχεται όταν υπάρχει μετάνοια και ταπείνωση.
Μην πάμε στον πνευματικό και αρχίζουμε την εξομολόγηση λέγοντας "όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι κι εγώ έκανα εκείνο ή το άλλο...". Άσε τους άλλους ήσυχους, μην τους ανακατεύεις. Μην προσπαθείς να μετριάσεις την αμαρτία σου προβάλλοντας τί κάνουν οι πολλοί. Η αμαρτία σου είναι αμαρτία. Δεν έχει λιγότερη βαρύτητα επειδή αυτήν την εποχή την κάνουν πολλοί! Γνώμονας δεν είναι το τί κάνουν οι πολλοί αλλά ποιος είναι ο νόμος του Θεού!
Επίσης μη πεις αόριστα και γενικά "είμαι ένας αμαρτωλός, έχω κάνει πολλά". Αυτό δεν είναι εξομολόγηση. Έχεις κάνει συγκεκριμένα πράγματα και αυτά τα συγκεκριμένα πρέπει να αναφέρεις. Όπως ο άρρωστος δεν λέει στον γιατρό "είμαι άρρωστος, πονάω πολύ" διότι ο γιατρός δεν θα μπορέσει να καταλάβει από τι πάσχει ο άνθρωπος.
Έτσι και στα πνευματικά μας νοσήματα, εξομολογήσου καθαρά το είδος της αμαρτίας σου κι αν έπεσες μία ή περισσότερες φορές.
Αφού λοιπόν ομολογήσεις την αμαρτία σου, τώρα άκουσε με μεγάλη προσοχή τι θα σου πει ο Πνευματικός.
Δώσε προσοχή στις υποδείξεις και τις συμβουλές του, με την ίδια και μεγαλύτερη προσοχή, με την οποία ο άρρωστος ακούει τις οδηγίες του γιατρού, για τα φάρμακα που πρέπει να πάρει και την θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει.
Δέξου με χαρά και υπακοή, με ταπεινό φρόνημα τον κανόνα που ίσως θα σου βάλει.
Ιδιαίτερα πρόσεξε μη τυχόν και προσέλθεις στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας χωρίς την άδεια-ευλογία του Πνευματικού.
Το έχουμε ξαναπεί: στην εξομολόγηση πηγαίνουμε όχι για να κοινωνήσουμε, αλλά επειδή μετανοούμε και θέλουμε να καθαρθούμε από την αμαρτία μας. Εάν θα μας επιτραπεί να κοινωνήσουμε ή όχι είναι στην διάκριση του πνευματικού μας πατρός που φέρει την ευθύνη για εμάς.
Εμείς ας κάνουμε υπακοή σε ό,τι μας συμβουλέψει ο πνευματικός μας κι ας είμαστε σίγουροι ότι δι'αυτού του τρόπου προαγόμαστε πνευματικά.
Φεύγοντας από το εξομολογητήριο δεν τελειώνει η προσπάθειά μας. Αντιθέτως τώρα αρχίζουν τα έργα μετανοίας μας. Τώρα χρειάζεται να βάλουμε την μελέτη του Θείου Λόγου στην ζωή μας, να μην παραλείπουμε την καθημερινή προσευχή, τον τακτικό εκκλησιασμό, την νηστεία, τον κανόνα μας.
Η εξομολόγηση είναι η βάση της πνευματικής προσπάθειάς μας. Πάνω στην καθαρή εξομολόγηση θα βλαστήσει η προσευχή μας, θα καρποφορήσει η νηστεία μας, θα αυξηθεί ο ζήλος μας, θα γεννηθεί η κατάνυξη, θα ελευθερωθεί η ψυχή μας από τα κοσμικά, θα φωτιστεί ο νους μας.
αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος
NNN
<>
Η μετάνοια έχει αρχοντιά, όχι μιζέρια.
Έχεις κάνει ένα λάθος.
Το ότι το κατάλαβες είναι πολύ καλό.
Μην το παιδεύεις όμως πολύ. Μην αρχίζεις να το αναλύεις. Μην μπαίνεις στην διαδικασία συζήτησης με τον λογισμό σου.Έκανες το λάθος και το κατάλαβες. Τώρα πάνε παρακάτω. Μην μένεις στο λάθος, στην αμαρτία σου. Μην αρχίζεις να μιζεριάζεις. Αυτό δεν είναι μετάνοια.
Η μετάνοια έχει αρχοντιά, όχι μιζέρια. Μετανόησε και άσε το λάθος σου πίσω.
Πολλές φορές δυστυχώς ακόμα και την μετάνοιά μας την κάνουμε επιτηδευμένη. Μπαίνουμε δηλαδή σε μία διαδικασία διεξοδικής ανάλυσης της αμαρτίας με αποτέλεσμα να μένουμε στην αμαρτία, να ασχολούμαστε με την πτώση μας και δεν προχωρούμε στην ανάστασή μας.
Ασχολούμαστε με την πληγή μας, την ξύνουμε, την περιεργαζόμαστε και δεν προχωρούμε στην ίασή της.
Πολλοί είναι εκείνοί που ενώ έχουν καταλάβει την αμαρτία τους, ενώ λένε ότι έχουν μετανοήσει δεν επισφραγίζουν την μετάνοιά τους με το Μυστήριο της Εξομολογήσεως.
Και αυτό συμβαίνει διότι ενώ συνειδητοποιούν το σφάλμα τους δεν έχουν την ταπείνωση να ζητήσουν βοήθεια και έλεος.
Προφασίζονται ότι δεν είναι άξιοι να προσέλθουν στο Μυστήριο, ότι είναι τόσες πολλές και βαριές οι αμαρτίες τους που ο πνευματικός δεν θα τις αντέξει, ότι ο Θεός δεν μπορεί να τις συγχωρήσει.
Πλάνη. Εγωισμός.
Είναι κρίμα οι άνθρωποι αυτοί που ενώ κατάλαβαν την αμαρτία τους να μένουν στην αμαρτία τους από ντροπή και εγωισμό απαριθμώντας δικαιολογίες για να μην βγούνε από το σκοτάδι στο φως.
Όταν συνηθίσεις να ζεις μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο είναι επίπονο να βγεις έξω στην ηλιόλουστη φύση. Στην αρχή τα μάτια σου δεν θα αντέχουν το φως, μπορεί να νιώσεις δυσφορία και πόνο όμως μετά από μερικά λεπτά θα δεις τι έχανες τόσο καιρό, θα δεις τα χρώματα της ζωής, θα νιώσεις την θέρμη του φωτός.
Όλοι είμαστε αμαρτωλοί, κάποιοι ταπεινώνονται και ομολογούν την αμαρτία τους και καθαρίζονται δια του Μυστηρίου και κάποιοι άλλοι απλά συνεχίζουν να ζούνε μέσα στην μιζέρια της ταπεινοσχημίας τους, έχοντας αναγάγει την μετάνοια σε μία συναισθηματική κατάσταση.
Αμάρτησες; Μην καθυστερείς. Σήκω.
Έκανες ένα λάθος, χίλια λάθη. Ε, και;
Υπάρχει η μετάνοια και η εξομολόγηση. Υπάρχει ελπίδα.
Ο Θεός πάντα μας δέχεται. Πάντα μας περιμένει. Αρκεί να θέλεις και εσύ να γυρίσεις πίσω σ’Αυτόν.
Γι’αυτό πάψε να μιλάς για την αμαρτία σου. Πάψε να είσαι κολλημένος στο παρελθόν. Η ζωή σου ανοίγεται μπροστά σου.
Είσαι αυτός που θα γίνεις. Όχι αυτός που ήσουν.
αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος
NNN
<>
Γέροντας Παΐσιος: Το παν είναι η Χάρις του Θεού.
«Αυτοί που δεν είναι καλά πνευματικά, είναι μερικοί ιερωμένοι που σπουδάζουν ψυχολογία, για να βοηθήσουν τις ψυχές (με ανθρώπινες τέχνες). Και το παράξενο είναι που οι δάσκαλοί τους οι ψυχολόγοι δεν πιστεύουν στον Θεό και δεν παραδέχονται ούτε ψυχή, ή την παραδέχονται με ένα δικό τους τρόπο (σχεδόν όλοι). Από αυτήν την πράξη τους οι κληρικοί αυτοί φανερώνουν ότι πνευματικά είναι άρρωστοι και έχουν ανάγκη από Αγιοπατερικές εξετάσεις, και, αφού θεραπευθούν, τότε θα διακρίνουν και μόνοι τους το άρρωστο αυτό πνεύμα και θα γνωρίσουν παράλληλα και τη θεία Χάρη, για να χρησιμοποιούν στο εξής τις ψυχές που πάσχουν την θεία ενέργεια και όχι τις ανθρώπινες τέχνες.
Όταν ο άνθρωπος βοηθηθεί να πιστέψει στο Θεό και στη μέλλουσα ζωή, την αιώνιο – συλλάβει δηλαδή το βαθύτερο νόημα της ζωής – και μετανοήσει, αλλάξει ζωή, έρχεται αμέσως η θεία παρηγοριά με τη Χάρη του Θεού, η οποία αλλοιώνει τον άνθρωπο, διώχνοντας και όλα τα κληρονομικά του. Έτσι έγινε σε πολλούς ανθρώπους που μετανόησαν, αγωνίστηκαν με φιλότιμο ταπεινά, χαριτώθηκαν, έγιναν και Άγιοι και τους προσκυνάμε τώρα με ευλάβεια και ζητάμε και τις πρεσβείες τους, ενώ πριν είχαν πολλά πάθη και κληρονομικά.
Επί παραδείγματι, ο Όσιος Μωυσής ο Αιθίοψ, ενώ πριν ήταν ο πιο αιμοβόρος ληστής, με κληρονομική κακία, μόλις πίστεψε στον Θεό, μετανόησε, ασκήθηκε, έφυγαν όλα τα πάθη, τον επισκέφθηκε η Χάρις του Θεού και αξιώθηκε να λάβει ακόμα και το προφητικό χάρισμα. Πέρασε δε στην ευαισθησία ακόμα και το Μέγα Αρσένιο, ο οποίος ήταν από τη μεγαλύτερη αρχοντική οικογένεια της Ρώμης, με κληρονομικές αρετές και επιστημονική μεγάλη μόρφωση.
Επομένως, το παν είναι η Χάρις του Θεού και την ψυχή μπορεί να την βοηθήσει μόνο χαριτωμένος Πνευματικός, με πίστη, που αγαπάει την ψυχή και την πονάει, γιατί γνωρίζει τη μεγάλη της αξία, την βοηθάει στη μετάνοια, την ξαλαφρώνει με την εξομολόγηση, την ελευθερώνει από το άγχος και την οδηγεί στον Παράδεισο ή πετάει το λογισμό με τον οποίο βασανίζει την ευαίσθητη ψυχή ο πονηρός, και θεραπεύεται.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αρρώστια στον κόσμο από το λογισμό, όταν δηλαδή πείσει ο διάβολος τον άνθρωπο με λογισμούς ότι δεν είναι καλά. Όπως δεν υπάρχει και ανώτερος γιατρός σ’ αυτές τις περιπτώσεις από τον έμπειρο Πνευματικό, που εμπνέει εμπιστοσύνη με την αγιότητά του και πετάει αυτούς τους λογισμούς από τα ευαίσθητα πλάσματα του Θεού και θεραπεύει ψυχές και σώματα δίχως φάρμακα, με τη Χάρη του Θεού, και τις εξασφαλίζει και τον Παράδεισο».
Γέροντος Παϊσίου ‘’Επιστολές’’ α’ έκδοση 1994, σελ. 102-103.
NNN
<>
Γέροντας Εφραίμ: Πρέπει να τρέξουμε πριν είναι αργά!
Το εμπόδιο για να φθάσουμε στο εξομολογητήρι, είναι η υπερηφάνεια και ο εγωισμός. Πώς θα πω τα αμαρτήματά μου; Πιάνει τον άνθρωπο μια ντροπή, αλλά την ντροπή αυτή πρέπει να την έχουμε όταν πρόκειται να αμαρτήσουμε. Τότε θα μας φυλάξη για να μην κάνουμε αμαρτίες.
Όταν όμως πρόκειται να φθάσουμε στην μεγάλη αυτή σωτηρία, πρέπει να τρέξουμε αμέσως.
Όταν αντιληφθούμε ότι έχουμε την αρρώστια του καρκίνου και μάθουμε ότι κάποιος γιατρός είναι στον Βόρειο Πόλο, αμέσως θα δώσουμε τα πάντα, θα εξοικονομήσουμε τα χρειώδη και θα σηκωθούμε να πάμε, να θεραπευθούμε από τη νόσο αυτή του σώματος. Δεν φειδόμεθα μήτε κόπους, μήτε μόχθους, μήτε οικονομικά, μήτε τίποτα. τα αφήνουμε όλα και τρέχουμε. Ταπεινώνεται η ψυχή μας, προκειμένου να γίνουμε καλά.
Όταν έχουμε όμως τον καρκίνο της αμαρτίας και μας απειλεί με θάνατον της ψυχής, πόσο πρέπει να εγκαταλείψουμε τα πάντα, και δουλειά και μεροκάματο και απόσταση και να τρέξουμε!
Να φθάσουμε εκεί, να γονατίσουμε, να αναποθέσουμε την πληγή μας εκεί κάτω, να πάρουμε το φάρμακο, να γίνουμε καλά, κι έτσι να γλυτώσουμε από τον φοβερό θάνατο της ψυχής!
Σαν άνθρωποι που είμεθα, δεν γνωρίζουμε την ώρα που θα έρθη ο Κύριος. Μας το είπε: «Γρηγορείτε, ότι ουκ οίδατε την ημέραν, ουδέ την ώραν, εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται» (Ματθ.25.13). Τρέξτε, λέει, μην κάθεστε καθόλου. Δεν γνωρίζετε την στιγμή, που θα αποφασίση ο Κύριος να φύγετε από τον μάταιο αυτό κόσμο.
Δεν έχουμε συλλάβει την έννοια του πράγματος, τόσον της Ιεράς Εξομολογήσεως όσον και της ίδιας μας της ζωής. Πόσον είναι επισφαλής η ζωή μας!
από το βιβλίο: Η τέχνη της Σωτηρίας, τόμος Α'
εκδ.: Ιερά Μονή Φιλοθέου, Άγιον Όρος 2005
NNN
<>
Εκτροπή και εντροπή
Διαβάζουμε στὸ τρίτο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη: «Καὶ ἤκουσαν τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ δειλινόν,καὶ ἐκρύβησαν ὁ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου. Καὶ ἐκάλεσε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν Ἀδὰμ καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἀδάμ, ποὺ εἰ; καὶ εἶπεν αὐτῷ· τῆς φωνῆς σου ἤκουσα περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐφοβήθην, ὅτι γυμνὸς εἰμι, καὶ ἐκρύβην»(Γέν. 3,8-10). Αὐτὰ συνέβησαν ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ οἱ Πρωτόπλαστοι ἄκουσαν καὶ ὑπάκουσαν τὸν πρῶτο ἀποστάτη, τὸν σατανᾶ, καὶ ἀρνήθηκαν τὴν κοινωνία μετὰ του Δημιουργοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἀρνήθηκαν νά λαμβάνουν ζωὴ ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς, τὸν Θεό. Λησμόνησαν, συνεργείᾳ τοῦ διαβόλου, ὅτι «ἐκ του μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγεν» ὁ Δημιουργός. Ἀπεκδύθηκαν, ἔτσι, τὴν θεία Χάρη, ποὺ καθαίρει, φωτίζει καὶ θεοποιεῖ τὸν ἀνθρωπο. Αὐτὴ εἶναι ἡ γύμνια τοῦ Ἀδάμ, ἡ γύμνια τοῦ κάθε ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου. Ἐνεδύθηκαν, λοιπόν, οἱ Πρωτόπλαστοι τὴν ἁμαρτία, τὴν φθορὰ καὶ τὸν θάνατο. Πρῶτα τὸν πνευματικὸ θάνατο, ποὺ εἶναι ἡ ἀκοινωνησία μετὰ τοῦ Ζῶντος Θεοῦ καὶ ἔπειτα τὸν βιολογικό, ποὺ εἶναι ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα. Αὐτοὶ εἶναι οἱ δερμάτινοι χιτῶνες ποὺ ἐνεδύθηκαν οἱ Πρωτόπλαστοι καὶ δι' αὐτῶν, ὡς μεταδοτικὴ ἀσθένεια, ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος.
Ἐφοβήθη, λοιπόν, καὶ ἐκρύβη ὁ Ἀδὰμ, ὅταν ἄκουσε τὸν Δημιουργὸ του νά τὸν πλησιάζει. Ἔνα ἀπὸ τὰ κύρια ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ ἐντροπὴ. Καὶ τοῦτο, βεβαίως, δέν εἶναι τυχαίο γεγονός. Ὁ Φιλάνθρωπος Θεὸς ἔθεσε στό λογικὸ πλάσμα του τὴν συνείδηση γιά νά τὸν ἐλέγχει στά ἀτοπήματα καὶ τίς ἐκτροπές του. Ἔθεσε ἀδέκαστο κριτὴ καὶ αὐστηρότατο ἐλεγκτή, τὴν συνείδηση, γιά νά δώσει στόν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα τῆς διορθώσεως. Ἔθεσε τὴν συνείδηση, ὡς ἀμερόληπτο κατήγορο, γιά νά μὴν συνεχίσει τὴν μεγάλη του πτώση, γιά νά μὴν μονιμοποιηθεῖ στήν παρὰ φύση κατάσταση τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀπωλέσει,ἐτσι, διαπαντὸς τὴν ὑψηλὴ καταγωγὴ του καὶ τὴν αἰώνια προοπτικὴ του.
Ἡ πρώτη ἐκείνη, λοιπόν, ἐντροπὴ ποὺ βίωσαν οἱ Πρωτόπλαστοι κατὰ τὴν μεγάλη καὶ τραγικὴ τους ἐκτροπὴ, ποὺ τοὺς ἀφαίρεσε τὴν περιβολὴ τῆς θείας δόξης καὶ τοὺς κατέστησε γυμνοὺς, στόν καύσωνα τῆς ἁμαρτίας καὶ στό ψῦχος τοῦ θανάτου, κυριαρχεῖ στόν κάθε ἄνθρωπο ποὺ περιπίπτει στήν ἁμαρτία, συνεργείᾳ τοῦ ἀνθρωποκτόνου διαβόλου. Ἡ ἐντροπὴ τῆς ἁμαρτίας διδάσκει στόν πρώην συνετό, τὴν ἀνοησία του. Στόν πρώην ειρηνικό, τὴν ταραχὴ του. Στόν πρώην φιλάνθρωπο, τὸν ἐγωισμό του. Στόν πρώην ταπεινό, τὴν ὑπερηφάνειά του. Στόν πρώην παρθένο, τὴν ἀκαθαρσία του. Στόν πρώην ὀλιγαρκῆ, τὴν φιλαργυρία του. Στόν πρώην χαρούμενο, τὴν θλίψη του. Στόν πρώην πιστό, τὴν ἀπιστία του. Στὸν πρώην ἐλπιδοφόρο, τὴν ἀπελπισία του.Στόν πρώην εὐαίσθητο, τὴν ἀναλγησία του. Ἐν τέλει, ἡ ἐντροπὴ τῆς ἐκτροπῆς διδάσκει τὴν πτωχεία ποὺ βιώνει ὁ ἁμαρτωλὸς ἀρνούμενος τὸν πλούτο τῆς θείας δόξης ποὺ σῴζει καὶ ἀθανατίζει τὸν ἀνθρωπο.
Ὁ δρόμος τῆς ἐπιστροφῆς στό ἀρχαίο κάλλος τοῦ Παραδείσου, γιά τὸν πιστὸ χριστιανό, εἶναι τὸ μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως. Λέγει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: «Η Ἐξομολόγησις, εἶναι πράγματι ἕνα λουτρόν, μὲσα εἰς τὸ ὁποῖον ὅσαι ψυχαὶ λούονται, ἐξέρχονται παρευθὺς ἐλαφρόμεναι ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας πού σηκώνουν. Εἶναι ἕνα λουτρόν, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον ἐκπλύνονται καὶ ἀφανίζονται ὅλοι οἱ μολυσμοὶ τῶν πλημμελημάτων, κατὰ τὸν θεῖον Χρυσόστομον: «Ἡ ὁμολογία τῶν ἡμαρτημένων, ἀφανισμὸς γίνεται τῶν πλημμελημάτων». Καὶ ἕνα λουτρόν, πού γίνεται διὰ τοὺς μετανοοῦντας, εἶναι ἕνα ἄλλο Βάπτισμα, δυσκολότερον μὲν ἀπὸ τὸ πρῶτον Βάπτισμα, ἀναγκαῖον ὅμως διὰ τὴν σωτηρίαν, ὡς καὶ ἐκεῖνο, κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον: «Οἷδα καὶ δεύτερον ἔτι (Βάπτισμα) τὸ διὰ δακρύων, ἀλλ᾿ἐπιπονώτερον».Στήν συνέχεια, μέ τὴν ἀσκητικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ θεραπεία τῶν πληγῶν τῆς ἁμαρτίας, θά ὁδηγηθεῖ ὁ πιστὸς στήν, κατὰ τὸ δυνατόν, ἀξία συμμετοχὴ του στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ὅπου καὶ πάλι, ὁ πρώην γυμνὸς τῆς ἁμαρτίας, θά ἐνεδυθεῖ τήν Θεία Χάρη, ποὺ καθαίρει, φωτίζει καὶ ἁγιάζει τὸν ἀνθρωπο. «Ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε»(Γαλ.γ,´27), ψάλλουμε κατὰ τὸ μέγα Μυστήριο τῆς Βαπτίσεως.
Ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος, βεβαίως, δέν παύει νά διαβάλλει τὸ ἔργο τοῦ Σωτήρος Χριστοῦ γιά τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.Τὴν ἐντροπὴ ποὺ τίκτει ἡ ἁμαρτία τὴν διαστρέφει πολλὲς φορὲς ἐντέχνως, γιά νά ἀποτρέψει τὸν χριστιανὸ ἀπὸ τὸ καθαρτήριο λουτρὸ τοῦ μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως, ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἐθέσπισε. Ὁ διάβολος δίνει θράσος καὶ ἀναισθησία πρὶν τὴν διάπραξη τῆς ἁμαρτίας καὶ ἐντροπὴ μέ δαιμονικὴ συστολὴ, πρὶν τὴν ἀπόφαση γιά ἐξομολόγηση. Ἐδώ χρειάζεται ἐγρήγορση, περιφρόνηση τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ καὶ ἐγκάρδια προσευχὴ γιά νά ἀποδεσμευθούμε ἀπὸ τὴν δαιμονικὴ ἐντροπὴ, ποὺ μᾶς ἀποτρέπει ἀπὸ τὴν σωτήρια ἐξομολόγηση. Ὁ Παντογνώστης Κύριος γνωρίζει βεβαίως τίς ἁμαρτίας μας, δέν ἔχει ἀνάγκη τῆς δικῆς μας ἐξομολογήσεως. Ἄς θυμηθοῦμε, ὅμως, ἐδώ, τὸν τρόπο μέ τὸν ὁποῖο ὁ ἄσωτος υἱὸς προσῆλθε μετανοημένος καὶ ἐξομολογούμενος τίς ἁμαρτίες του στόν εὐσπλαγχνο Πατέρα, ποὺ τὸν ἀνέμενε στά προπύλαια τῆς πατρικῆς ἑστίας.
Ἡ ταπείνωση τῆς ἐξομολογήσεως θεραπεύει τὴν ἀλαζονεία τῆς πτώσης, διότι, ὅπως λέγει ὁ Προφητάναξ Δαυίδ, ποὺ βίωσε τὴν πτώση τῆς ἁμαρτίας καὶ τὴν ἀνάσταση τῆς μετανοίας: «Καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει». Ἀλλὰ καὶ ὁ χρυσορρήμων Χρυσόστομος λέγει γιά τὴν ἐντροπὴ ποὺ φέρνει ὁ διάβολος πρὶν τὴν ἐξομολόγηση:«Δύο ταῦτα ἐστί, ἁμαρτία καὶ μετάνοια. Ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ, ὄνειδος, γέλως. Ἐν δὲ τῇ μετανοίᾳ, ἔπαινος, παρρησία. Ἀλλ' ἀντιστρέφει τὴν τάξιν ὁ Σατανᾶς, καὶ δίδωσι τοῖς πειθομένοις αὐτῷ, ἐν μὲν τῇ ἁμαρτίᾳ τὴν παρρησίαν, ἐν δὲ τῇ μετανοίᾳ τὴν αἰσχύνην. Σὺ δὲ μὴ πεισθῇς αὐτῷ». Ἡ τραγικὴ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι σήμερα οἱ ἄνθρωποι, ἀνερυθριάστως καὶ μετά ἐγκαυχήσεως, προβάλλουν τίς ποικίλες ἁμαρτίες τους καὶ μάλιστα ἔφθασαν στὸ οἰκτρό σημεῖο νὰ τὶς χαρακτηρίζουν ὡς φυσικὴ ἀνάγκη τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸ εἶναι δαιμονικὴ κατάσταση καὶ φοβερὸ σημεῖο τῶν ἀποκαλυπτικῶν καιρῶν μας. Τὸ γεγονὸς ὅτι ἔπαψε σὲ πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων, νὰ λειτουργεῖ ἡ συνείδηση καὶ ἡ συνακόλουθη ἐντροπὴ, ἀποκαλύπτει πτώση ἀκόμη μεγαλύτερη τῶν Πρωτοπλάστων, ποὺ ἔνοιωσαν ἐντροπὴ ἀπὸ τὴν ἀποστασία τους.
Κατακλείοντας θὰ ἀναφέρουμε ἕναν ἀγιοπνευματικό λόγο τοῦ μακαριστοῦ γέροντος Ἀναστασίου τῆς Μονῆς Κουδουμᾶ, τῆς Κρήτης, τοῦ μεγάλου καὶ θεοφόρου τούτου σύγχρονου Πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἀπλανοῦς ὁδηγοῦ πολλῶν ἀνθρώπων: «Ἡ ἐντροπὴ προῆλθε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα ὅταν παρέβησαν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἔπειτα κρύφτηκαν. Ντράπηκαν, ὅταν αἰσθάνθηκαν τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶχαν τὴν πρωτύτερη ἄνεση καὶ παρρησία. Ἔκτοτε, πάντα, ὅταν ὁ κάθε ἄνθρωπος γεύεται τὸν ἀπογορευμένο καρπὸ τῆς ἁμαρτίας, ἐπειτα προσπαθεῖ νὰ κρυφτεῖ ἀπὸ τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Πηγαίνει π.χ. νά προσκυνήσει στὴν Ἐκκλησία καὶ ἐντρέπεται νὰ πλησιάσει τὶς εἰκόνες. Ἡ ἐντροπὴ αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐκτροπή. Ὅσο περισσότερο ἐκτρεπόμεθα τόσο πιὸ πολὺ ἐντρεπόμεθα. Ἂν θέλετε νὰ κάνετε ἕνα τὲστ στὴν ψυχὴ σας καὶ νὰ διαπιστώσετε ποιὸ εἶναι τὸ φοβερότερο ἁμάρτημὰ σας, σκεφθεῖτε πιὸ εἶναι ἐκεῖνο ποὺ σᾶς κάνει νὰ ἐντρέπεσθε περισσότερο. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ πιὸ σοβαρὸ ποὺ πρέπει νὰ καθαρίσετε. Ἡ ἐντροπὴ εἶναι ἀνάλογη μὲ τὸ μέγεθος κάθε ἁμαρτίας. Ὅταν νικήσουμε, ὅμως, αὐτὴν τὴν ἐντροπὴ καὶ ξεγυμνώσουμε τὴν ψυχὴ μας στὸν Πνευματικό, αὐτὴ ἡ ταπείνωση, αὐτὴ ἡ ψυχικὴ ὀδύνη φέρνει τὴν χάρη ποὺ θεραπεύει τὴν ἡδονὴ τῆς ἁμαρτίας. Γι' αὐτὸ θέλει ὁ Θεὸς νὰ ἐξομολογούμεθα. Γιὰ νὰ ντραποῦμε, νὰ ζοριστοῦμε, νὰ ὑποστοῦμε ἐξευτελισμό, ταπείνωση, ψυχικὴ ὀδύνη, ὥστε, μέσῳ αὐτῆς τῆς ὀδύνης, νὰ ἀκυρώσουμε τὴν ἡδονὴ καὶ νὰ ἐπανέλθουμε στὴν πρωτύτερη κατάσταση τῆς ψυχικῆς ἀκεραιότητας. Ἔτσι, ἡ ἐντροπὴ ἀπὸ ἐμπόδιο ποὺ ἐνισχύει ὁ σατανὰς γιὰ νὰ ἐμποδίσει τὴν ἐξομολόγηση, γίνεται ἀγωγὸς ποὺ φέρνει τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Γιατὶ αὐτὴ ἡ ταπείνωση-ὀδύνη φέρνει τὴν χάρη, ποὺ ἀποκαθιστᾶ, ὅταν βέβαια ταπεινωθοῦμε καὶ νικήσουμε τὴν ἐντροπή. Καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, πάλιν παίζει ρόλο ἡ ἐντροπή. Σὲ προστατεύει ἀπὸ τὸ νὰ μὴν ἁμαρτάνεις εὔκολα σκεφτόμενος τὶς μετέπειτα ὀδυνηρὲς ἐπιπτώσεις. Πάντως νὰ ξέρετε ὅτι, ἔτσι, γίνεται· ἡ ἡδονὴ τῆς κάθε ἁμαρτίας φέρνει ποικίλες ὀδύνες. Καὶ ἀντίθετα· ἡ ὀδύνη τῆς ἐντροπῆς-ταπεινώσεως ὁδηγεῖ στὴν ὑπέρτατη ἡδονὴ τῆς Θείας Χάριτος».
αρχιμ.Ιερεμίας Γεωργαλής
NNN
<>
Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Όχι απέλπισία, ούτε αδιαφορία!
Ήρθε κάποιος νεαρός αναστατωμένος και μου είπε: «Γέροντα, δεν πρόκειται να διορθωθώ. Μου είπε ο πνευματικός μου: ‘’αυτά είναι και κληρονομικά…’’».
Τον είχε πιάσει απελπισία. Εγώ, όταν μου πη κάποιος ότι έχει προβλήματα κ.λπ., θα του πω: «Αυτό συμβαίνει γι’ αυτόν και γι’ αυτόν τον λόγο· για ν’ αλλάξης, πρέπει να κάνης εκείνο κι εκείνο».
Έχει λ.χ. κάποιος έναν λογισμό που τον βασανίζει και δεν κοιμάται, παίρνει χάπια για το κεφάλι, για το στομάχι και με ρωτάει: «Να κόψω τα χάπια;». «Όχι, του λέω, να μην κόψης τα χάπια. Να πετάξης τον λογισμό που σε βασανίζει και ύστερα να τα κόψης. Αν δεν πετάξης τον λογισμό, έτσι θα πας· θα ταλαιπωρήσαι». Γιατί, τι θα ωφελήση να κόψη τα χάπια, όταν κρατάη μέσα του τον λογισμό που τον βασανίζει;
Καλά είναι ο πνευματικός να μη φθάνη μέχρι του σημείου να ανάβη κόκκινο φως· να ανέχεται λίγο μία κατάσταση, αλλά φυσικά πρέπει και ο άλλος να δουλεύη σωστά, για να βοηθηθή. Ένας νεαρός ζόρισε κάποια φορά την αρραβωνιαστικιά του – ποιος ξέρει τι της έλεγε; - και εκείνη από την αγανάκτησή της πήρε το αυτοκίνητο και έφυγε και στον δρόμο σκοτώθηκε. Μετά ο νεαρός ήθελε να αυτοκτονήση, γιατί ένιωθε ότι αυτός έγινε αιτία και σκοτώθηκε η κοπέλα. Όταν ήρθε και μου το είπε, αν και στην ουσία είχε κάνει έγκλημα, τον παρηγόρησα και τον έφερα σε λογαριασμό. Έπειτα όμως το έρριξε τελείως έξω, έγινε τελείως αδιάφορος, βρήκε εν τω μεταξύ και μια άλλη. Όταν ξαναήρθε μετά από δύο-τρία χρόνια, του έδωσα ένα τράνταγμα γερό, γιατί τότε δεν υπήρχε κίνδυνος να αυτοκτονήση. Χρειαζόταν το τράνταγμα, αφού δεν υπήρχε αναγνώριση. «Δεν καταλαβαίνεις, του είπα, ότι έκανες φόνο, ότι έγινες αιτία και σκοτώθηκε η κοπέλα;». Αν δούλευε σωστά, θα συνέχιζε να «υποφέρη», αλλά θα ανταμειβόταν με θεϊκή παρηγοριά· δεν θα έφθανε σ’ αυτήν την κατάσταση την αλήτικη της αδιαφορίας.
Θέλει δηλαδή πολλή προσοχή. Κάνει κάποιος ένα σφάλμα και πέφτει στην απελπισία. Εκείνη την στιγμή μπορεί να τον παρηγορήσης, αλλά, για να μη βλαφθή, χρειάζεται και το δικό του φιλότιμο.
NNN
<>
Γέροντας Εφραίμ: Αποφυγή της κατάκρισης και εξομολόγηση.
Το Άκτιστο Φως είναι η δόξα της Θείας Φύσεως. Εκεί ήταν το τέρμα και η κατάληξις της ασκήσεως και της προσευχής των μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας.
Όταν εδέχοντο οι άγιοι αυτό το Φως, εγίνοντο όλοι Φως. Και εφ’όσον το Φως κατέκλυζε τον νουν και την καρδιά, τί άλλο θα ημπορούσαν να γνωρίσουν πλην των μυστηρίων των απορρήτων, που είναι γνωστά μόνον εις τους αγγελούς;
Δια της νήψεως έφθασαν οι πατέρες εις τα υψηλότερα των αρετών και των χαρίτων.
Και ημείς εάν νήφουμε, εάν προσέχουμε, έστω και στον κόσμο που ευρισκόμεθα, και εάν ακόμη δεν φθάσουμε σε παρόμοιες καταστάσεις, οπωσδήποτε σε μία κατάσταση καθαρότητος θα φθάσουμε.
Όταν αξιωθούμε δια της νήψεως, να μην κρίνουμε τον αδελφό μας, δεν είναι μικρό κατόρθωμα.
Έργο: κ. Αντωνιος Μπιλικμπασης
Εφαρμόζουμε την εντολή του Χριστού μας, η οποία είναι η εξής: «Εν ω κρίματι κρίνετε, κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε, μετρηθήσεται υμίν» (Ματθ.7, 1-2).
Είναι εντολή του Χριστού. Δεν είναι εντολή κάποιου Αγίου. Είναι αυτού του Θεού. Και επομένως έχουμε εφαρμογή θείας εντολής. Όταν δεν κρίνουμε, δεν θα κριθούμε! Κρίνοντες, θα κατακριθούμε!
Η αμαρτία είναι διάπλατη. Όπου και αν στρέψουμε τα μάτια μας και την φαντασία μας, θα γνωρίσουμε τα σφάλματα των ανθρώπων. Επομένως, εάν είμεθα απρόσεκτοι, χωρίς νήψι, θα ευρισκώμεθα πάντοτε υπό το σφάλμα της παραβάσεως αυτής της ευαγγελικής εντολής, του να κρίνουμε τον πλησίον μας...
Άνθρωπος που εφύλαξε την γλώσσα του καθαρή, και την έσω και την έξω, δηλαδή τον λογισμό τον εσωτερικό και την γλώσσα, και εν γνώσει Θεού το έκανε αυτό, το εφήρμοσε αυτό, τούτο είναι μία εγγύησις ότι αυτός είναι σωσμένος.
Αυτή η προσοχή η πνευματική μας γίνεται φως και σαν φως φωτίζει τον δρόμο. Κι ένας δρόμος φωτισμένος από την νήψι, είναι και ο δρόμος προς την ιερά εξομολόγηση. Τον φωτίζει η προσοχή, που προτρέπει τον άνθρωπο να τακτοποιήση τον λογαριασμό του με τον Θεό. Και οδηγείται με την φώτηση της νήψεως εις αυτό το μέγα μυστήριο κι εκεί εναποθέτει όλο το χρέος, όλη την ακαθαρσία των αμαρτημάτων. Μπαίνει μέσα σ’αυτό το λουτρό και βγαίνει ολοκάθαρος. Και λέγω ότι πρέπει να έχουμε πολλή χαρά στην ψυχή μας, όταν αξιωνώμεθα να φθάσουμε σ’αυτό το λουτρό. Πρέπει να πανηγυρίζουμε και να ευχαριστούμε τον Κύριο που άφησε αυτό το λουτρό στη γη, που άφησε την εξουσία του «δεσμείν και λύειν».
Όταν ο άνθρωπος κάνη την ιεράν εξομολόγησιν με πόθο, με ταπείνωσι και με επίγνωσι, νοιώθει την ευτυχία μέσα στην ψυχή του, την ελάφρωσι και την αγαλλίασι. Απόδειξις εναργής ότι οι αμαρτίες του έχουν συγχωρηθή. Και όταν οι αμαρτίες συγχωρηθούν, τότε αίρεται κάθε φόβος ανησυχίας και αβεβαιότητος δια την άλλη ζωή.
Η τέχνη της σωτηρίας
Τόμος Α΄
εκδ. Ιερά Μονή Φιλοθέου Άγιον Όρος 2005
NNN
<>
